روانشناسی صنعتی-سازمانی یک تخصص بسیار مهم و کارآمد در مدیریت منابع انسانی است. ذات مدیریت منابع انسانی ارتباط و تعامل با انسانهاست. انسانهایی که هر کدام دارای ویژگی‌های شخصیتی، روانی و فرهنگ متفاوتی هستند. علاوه برآن هرکدام دغدغه‌های منحصر بفردی دارند که همین عوامل منجر می‌شود مدیر منابع انسانی در ارتباط با آنها دچار چالش شود. داشتن دانش روانشناسی صنعتی-سازمانی به مدیران منابع انسانی کمک می‌کند ارتباط مؤثرتری با کارمندان برقرار کنند و موفق به شناسایی هرچه سریعتر مسائل و مشکلات احتمالی کارمندان شوند و در صدد رفع آنها اقدامات لازم را انجام دهند. امروزه سازمانها در تلاش‌اند مدیران منابع انسانی فعلی خود را طی آموزش‌های لازم به این ابزار قدرتمند مجهز کنند یا نسبت به استخدام مدیران منابع انسانی با دانش روانشناسی صنعتی-سازمانی اقدام کنند. البته در شرایط خاصی که فرصت و امکانات کافی برای آموزش یا استخدام فراهم نباشد، به صورت موقت از افراد متخصص در بیرون از سازمان کمک می‌گیرند تا واحد منابع انسانی را جهت شناسایی و رفع مسائل و مشکلات کارمندان یاری کنند.
در تعریفی جامع‌تر، روانشناسی صنعتی-سازمانی بمعنای کاربرد اصول روانشناسی در یک سازمان یا شرکت است. آنچه مورد توجه این روانشناسان است دربرگیرنده‌ی بهره‌وری، رفتار، تعادل و پیشرفت کارکنان است.
از آنجا که روانشناسی صنعتی-سازمانی دربرگیرنده‌ی مطالعه‌ی جنبه های مختلف رفتار انسان در محیط کار است، کل فرآیند مدیریت صنعتی، برخورد با افراد در محل کار، مشکلات مرتبط با صنعت و مدیریت پرسنل همه در آن گنجانده شده است.
برای آنکه این روانشناسان به درک بهتری از کارکنان برسند اقدام به واگذاری مسئولیت‌های تیمی، تربیت کارمندان و ارائه مشاوره به آنها و همچنین انجام انواع آزمونهای رفتاری و شغلی می نمایند.
از آنجا که بخش منابع انسانی به تنهایی قادر به پیشبرد اهداف سازمان نمی‌باشد،روانشناس صنعتی-سازمانی به یک جایگاه مهم در سازمانها تبدیل شده است. این دو باهم ادغام شده و در جهت اهداف مشترک همکاری می‌کنند. هدف اصلی آنها این است که محیط کار به محلی مطلوب برای کارمندان تبدیل شود.
نقش روانشناسی صنعتی-سازمانی در مدیریت منابع انسانی
هر شرکتی بیش از هرچیز به دنبال دستیابی به سود است. سرمایه گذاران بخاطر شهرت یا درجه بالا بودن یک شرکت در آن سرمایه گذاری نمی‌کنند بلکه معیار آنها برای سرمایه گذاری بازگشت سرمایه و بازدهی شرکت است. بنابراین هر واحدی باید سود محور باشد و باهدف ارائه‌ی کالاها و خدمات با کیفیت به فعالیت بپردازد. در شرکت هایی که منابع انسانی مهمترین منبع برای تولید کالاها و ارائه خدمات هستند سود مستقیما به عملکرد کارکنان بستگی دارد.
درک روانشناسی آدمی و تلاش برای کاربرد مؤثر آن منجر به تقویت انگیزه کارکنان خواهد شد. این امر علاوه بر اینکه می‌تواند اهداف فردی را محقق کند در رسیدن سازمان به هدف اصلی که همان افزایش سود است تأثیر به سزایی دارد.
حال نتیجه می‌گیریم اهمیت روانشناسی صنعتی-سازمانی به حدی است که نمی‌توان مدیریت منابع انسانی را بدون وجود آن متصور شد. یا بهتر است بگوییم مدیریت منابع انسانی صحیح بدون وجود آن محقق نمی‌شود.
هدف اصلی روانشناسی صنعتی-سازمانی حفظ و افزایش بهره‌وری کار است. روانشناسان نه تنها مشاوره می‌دهند بلکه اغلب نظارت برنحوه‌ی تعامل و رفتار کارمندان و حتی در برخی مواقع کارفرمایان را بعهده دارند تا بلافاصله مسئله‌ی موجود را شناسایی و حل کنند. آنها خط مشی‌های سازمان را برای کمک به کارمندان و کارفرمایان بررسی می‌کنند و همچنین به اتفاقات گذشته نگاهی آموزنده دارند و از آنها برای استخدام افراد شایسته استفاده می‌کنند.
بنابراین کارمندان می‌توانند در صورت داشتن شرایط مناسب کارایی بیشتر و رفتار شایسته‌تری داشته باشند. فقط کافی است آنها را درک کنیم. درک درست نیازمند دانش است و این دانش در بستر سازمان به حضور روانشناسان صنعتی-سازمانی وابسته است. روانشناسی صنعتی-سازمانی باید به شیوه ای صحیح با مدیریت منابع انسانی ادغام شود. اگرچه هر کدام حوزه‌ای جداگانه هستند ولی ادغام آنها در بستر سازمانی نتایجی عالی در پی خواهد داشت.
در ادامه به بررسی چند مورد از مهمترین دلایل اهمیت روانشناسی صنعتی-سازمانی میپردازیم.
درک روابط انسانی
هر چه مدیران منابع انسانی موفق شوند به درک بهتری از روابط و رفتار موجود بین کارمندان برسند می‌توانند به تکنیک ها و شیوه‌های نوینی جهت نظارت و کنترل دقیق‌تر،رهبری مؤثرتر و همچنین ایجاد انگیزه بیشتر در کارمندان دست یابند. رسیدن به این درک به کمک روانشناسان صنعتی-سازمانی محقق خواهد شد و برآمد درک روابط انسانی بدون شک کارایی بیشتر مدیریت خواهد بود.
مهندسی انسانی
مهندسی فاکتورهای انسانی، که به آن ارگونومی یا مهندسی انسانی نیز گفته می‌شود علمی است که اطلاعاتی راجع به خصوصیات جسمی و روانی افراد دریافت کرده و درصدد طراحی سیستم ها و دستگاه ها متناسب با انسانهای موجود میپردازد. روانشناسان صنعتی-سازمانی مسئولیت جمع آوری اطلاعات مورد نیاز برای مهندسی انسانی را بعهده دارند.
استخدام و انتخاب افراد مناسب
روانشناسی صنعتی-سازمانی تطبیق مناسب نیازهای یک شغل با توانایی های شاغل بالقوه را فراهم می‌کند. این امر به میزان قابل توجهی هزینه‌های استخدام، نظارت و در نهایت تولید را کاهش می‌دهد. با استفاده از تست های روانشناسی و مصاحبه های تخصصی شخصیت شناسی افراد می‌توانند پیش از استخدام بررسی شوند تا در بهترین جایگاه شغلی متناسب با استعداد و توانایی هایشان قرار گیرند.
آموزش و توسعه پرسنل
روانشناس صنعتی-سازمانی می‌تواند به آگاهی لازم نسبت به رفتارها و تفاوت های فردی دست یابد. این آگاهی در زمینه اهداف آموزشی سازمان بسیار مؤثر است چرا که با سنجش اولیه به شیوه ای صحیح می‌توان اقدامات لازم را برای رسیدن به سطح کارآمدی مورد انتظار سازمان انجام داد.
انگیزه و روحیه کارمندان
روانشناسان به خوبی می‌دانند که نیازها و انگیزه ها رفتار فرد را به سمت خاصی سوق می‌دهند. به عبارت دیگر دلیل بسیاری از تضادهای اخلاقی نیازهای افراد هستند. روانشناسان صنعتی-سازمانی نقش بسیار مهمی در تعیین مشوق های مالی و غیرمالی که توسط مدیریت منابع انسانی صورت می‌پذیرد ایفا می‌کنند.
پیشگیری از حوادث
مطالعات و بررسی های مختلف حاکی از آن است که اکثر حوادث صنعتی و سازمانی قابل پیشگیری هستند. عوامل فردی مانند خستگی و کسالت نقش مهمی در این حوادث دارند. مطالعات زمان سنجی و حرکت سنجی تیلور در صورت استفاده در برنامه های ایمن سازی خود می‌تواند از بسیاری از حوادث پیشگیری کند. با شناخت عوامل خستگی و کسالت یافتن راه حل‌های آنها امکان پذیر است. از این رو حوادث ناشی از خستگی و کسالت هم قابل پیشگیری هستند. روانشناسی صنعتی-سازمانی نه تنها در شناسایی افراد دارای مشکل بلکه در یافتن راه‌حل برای پیشگیری از حوادث احتمالی نقش بسزایی ایفا می‌کند.
