ناهنجاری های ستون فقرات، یکی از بیماری های رایج به خصوص در سنین بالاست. انحراف ستون فقرات که یکی از انواع ناهنجاری های ستون فقرات محسوب می شود، به دلیل تغییر جهت و قوس طبیعی ستون فقرات رخ می دهد. معمولا انحراف ستون فقرات، در اثر ساییدگی مهره های کمری در اثر افزایش سن و یا عوارض جراحی های مختلف انجام شده سال های گذشته ایجاد می شود. انحراف ستون فقرات زمانی به وجود می آید که دیسک ها و مفاصل به مرور زمان خراب شوند و دیگر قادر به حمایت از وضعیت طبیعی ستون فقرات نباشند. افرادی که با این مشکل مواجه اند، ممکن است درد زیادی را تجربه کنند. البته درد ایجاد شده در اثر تغییر انحنای ستون فقرات، ناشی از فشار وارد شده به مفاصل و اعصاب است. در ادامه این مقاله قصد داریم در مورد انحراف ستون فقرات، نحوه درمان و تشخیص و انواع این بیماری صحبت کنیم.
ستون فقرات از 24 مهره مختلف تشکیل شده است که با کمک رباط ها، اعصاب و عضلات در کمر نگه داشته می شوند. این ستون فقرات، دارای انحنای مشخصی است. قوس هایی که در ستون فقرات به وجود آمده اند، از کودکی و در اثر تلاش کودک برای راه رفتن شکل گرفته اند. گاهی انحنای ستون فقرات تغییر می کند و مشکلات زیادی در ستون فقرات به وجود می آید. تغییر انحنای ستون فقرات می تواند در اثر نقص مادرزادی، رشد نامناسب کودک، پیری و یا جراحی های قبلی به وجود آمده باشد.
انحنای ستون فقرات به صورت غیر طبیعی، دارای سه نوع مختلف است که هر کدام می توانند به علت های مختلفی ایجاد شوند. از جمله انواع انحراف ستون فقرات می توان به موارد زیر اشاره کرد.
اسکولیوز یکی از انواع انحراف ستون فقرات است که می تواند زمانی شروع شود که دیسک ها شروع به تحلیل رفتن می کنند. این نوع از انحنای ستون فقرات، در واقع در اثر تغییر زاویه ستون فقرات در پهلو ایجاد می شود. اسکولیوز به دلیل اینکه مفاصل ستون فقرات به نام مفاصل فاست از بین رفته اند، و ستون فقرات نمی تواند انعطاف پذیری خوبی داشته باشد، به وجود می آید. در این نوع از انحراف ستون فقرات، ستون فقرات کج شده و درد زیادی را به همراه دارد. از هر 10 مورد از ابتلا به اسکولیوز، 8 مورد از افراد دارای علت ناشناخته هستند. به همین خاطر، این نوع از انحراف ستون فقرات معمولا با اسکولیوز ایدیوپاتیک شناخته می شود. با این حال مواردی وجود دارند که می توانند باعث افزایش احتمال ابتلا به این بیماری شوند که عبارتند از:
در برخی از افراد، اسکولیوز به صورت مادرزادی بوده و از بدو تولد قابل مشاهده است. این مشکل نیز به علت شکل نگرفتن استخوان های ستون فقرات در رحم خواهد بود.
در صورتی که یک بیماری زمینه ای عصبی یا عضلانی وجود داشته باشد، به انحراف ستون فقرات، اسکولیوز عصبی عضلانی گفته می شود.
کیفوز یکی دیگر از انواع انحراف ستون فقرات است که در اثر گرد شدن غیر طبیعی ستون فقرات رو به جلو به وجود می آید. به طور کلی، زمانی می گوییم فرد دارای کیفوز است که دارای انحنای بیش از 50 درجه در ستون فقرات خودش باشد. کیفوز می تواند در اثر عوامل مختلفی به وجود بیاید؛ اما معمولا در اثر شکستگی های فشاری ناشی از پوکی استخوان در سنین بالا به وجود خواهد آمد. افرادی که دارای کیفوز هستند، معمولا از این موضوع شکایت می کنند که نمی توانند به راحتی صاف بایستند. کیفوز به عنوان یکی از انواع انحراف ستون فقرات، می تواند در اثر عوامل مختلفی به وجود آمده باشد که عبارتند از:
این بیماری می تواند باعث بدشکل شدن مهره ها شود.
این بیماری در واقع یک نقص مادرزادی است که در آن ستون فقرات جنین در حین رشد در داخل رحم، به طور کامل بسته نمی شود.
برای مطالعه مقاله "انحراف ستون فقرات و راه های درمان ان" کافیست بر روی مقاله کلیک کنید تا این مقاله از سایت را بصورت کامل مطالعه نمایید .
ستون فقرات افراد در حالت عادی دارای یک منحنی است که در قسمت پایینی کمر به صورت رو به داخل میباشد. اما هنگامی‌که ستون فقرات به سمت راست و یا سمت چپ بدن خم شود، در حالت عادی خود نمی‌باشد و سالم نیست. این وضعیت به عنوان انحراف ستون فقرات یا اسکولیوز شناخته میشود. ستون فقرات افراد به‌دلایل مختلف میتواند از حالت طبیعی‌اش خارج شود. در اکثر موارد انحراف ستون فقرات یک بیماری نسبتا خوش‌خیم است و توسط یک سری درمان‌های متوالی بهبود می‌یابد؛ به‌همین دلیل توصیه میشود که بلافاصله بعد از مواجهه با این مشکل، فرد تحت درمان قرار بگیرد. تنها در این صورت است که پزشک میتواند وضعیت ستون فقرات فرد را تحت نظر داشته باشد و به فرد اطمینان دهد که این وضعیتش با گذشت زمان شدیدتر نمی‌شود.
در نتیجه، انحراف ستون فقرات یا همان اسکولیوز هنگامی اتفاق می‌افتد که ستون فقرات فرد به یکی از دو سمت راست یا چپ منحرف و خمیده شود. علائم و خطرات این بیماری بسته به دلیل بروز آن میتواند متفاوت باشد و شدت بیماری نیز متغیر است. انحراف ستون فقرات افراد در عکس‌برداری رادیولوژی و یا سایر آزمایشات تصویربرداری به شکل S و یا C انگلیسی نشان داده میشود.
همانطور که گفته شد، علائم و خطرات اسکولیوز بسته به دلیل بروز آن متفاوت است و این بیماری انواع مختلفی دارد که غالبا با توجه به سن افراد و یا دلیل بروز آن دسته‌بندی میشوند. انواع مختلف انحراف ستون فقرات عبارت است از:
انحراف غیرمعمول ستون فقرات تنها در معاینات فیزیکی قابل مشاهده و تشخیص است و هیچ علائم مشخصی ایجاد نمی‌کند. اما با شدت یافتن این انحراف ممکن است بیمار با علائم زیر مواجه شود:
در صورتی‌که با انحراف ستون فقرات خود مواجه شده‌اید، پیشنهاد میکنیم آن را نادیده نگیرید و درمان را هرچه سریع‌تر آغاز کنید. در واقع هرچه سریع‌تر درمان را آغاز کنید، احتمال ترمیم و تراز شدن ستون فقرات و همچنین احتمال جلوگیری از عوارض ناشی از این بیماری افزایش می‌یابد. آن دسته از انحرافات ستون فقرات که معمولا بدون دلیل خاصی ایجاد میشوند و خفیف هستند، به‌مرور زمان درمان و کنترل میشوند. اما در صورتی‌که برای انحراف ستون فقرات مسئله خاصی مانند طول پا وجود داشته باشد، نیاز به تجویز پزشک است تا بتواند ستون فقرات را به حالت معمولی‌اش بازگرداند. در این صورت، پزشک متخصص معمولا با استفاده از روش‌های غیر تهاجمی علائم انحراف ستون فقرات را کنترل میکند. این روش‌ها عبارتند از:
قبل از انجام جراحی ستون فقرات گزینه‌های درمانی مختلفی برای درمان این مشکل توصیه میشود؛ که عبارتند از:
توصیه میشود حتی اگر دچار انحراف ستون فقرات خفیف و یا ایدیوپاتیک هستید، به پزشک مراجعه کنید تا وضعیت ستون فقرات شما به صورت سالانه معاینه شود. در این صورت، مراجعه منظم و دوره‌ای به پزشک میتواند در جلوگیری از تشدید این بیماری و خطرات جراحی بسیار موثر باشد. معمولا در این شرایط، پزشک متخصص به محض بروز یک مسئله جدی میتواند برنامه درمانی غیرتهاجمی را آغاز کند و در این صورت از بروز مشکلات جدی‌تر جلوگیری میشود.
غالبا افراد جوان و حتی نوجوانان زیادی هستند که با انحراف ستون فقرات مواجه میشوند؛ در این‌صورت اگر این افراد این به این مشکل توجه نکنند و برای درمان آن اقدام نکنند، به‌مرور زمان متوجه تغییرات ناخوشایندی در ظاهر خود خواهند شد.منبع
بد شکلی ستون فقرات اختلالی است که در آن ستون مهره‌ها دارای انحنای غیرطبیعی و بد شکلی شدید هستند. اسکولیوز و کیفوز در بزرگسالان میتواند به تحلیل رفتن بدن به علت بالا رفتن سن و پارگی در ناحیه کمر به وجود بیاید. گاهی اوقات انجام عمل جراحی در گذشته میتواند باعث بروز این مشکل شود. بد شکلی متوسط ستون فقرات زمانی رخ می‌دهد که مفاصل و دیسک‌های ستون فقرات با گذر زمان دچار انحراف شوند و دیگر نتوانند ستون فقرات را در حالت طبیعی و مناسب خود حفظ کنند. تحت فشار قرار گرفتن اعصاب و مفاصل باعث بروز درد میشود و به طور کلی انحراف غیرطبیعی ستون فقرات نقشی در بروز درد ندارد. از روش‌های مختلفی برای درمان این اختلال استفاده میشود که برخی از آنها عبارتند از مصرف دارو، فیزیوتراپی، تزریق دارو و انجام عمل جراحی.
ستون فقرات از ۲۴ عدد استخوان تشکیل شده است که قابلیت حرکت دارند و به آنها مهره گفته میشود. این استخوان‌ها به کمک رباط به یکدیگر متصل شده‌اند. فاصله بین استخوان‌ها توسط دیسک پر شده است و همانند ضربه گیر عمل میکند و باعث انعطاف پذیر شدن ستون فقرات میشود. هر مهره دارای یک ساختار سه مفصلی و یک دیسک بزرگ در قسمت جلو و دو مفصل فاست در قسمت پشت است. این ساختار قوی و توانمند به متصل کردن استخوان‌ها و حفظ مطابقت آنها کمک میکند و آنها را روی هم حفظ می‌نماید و به ستون فقرات کمک میکند بتواند خم شود و به اطراف بچرخد. هنگامی که از روبرو به ستون فقرات نگاه میکنیم احساس میکنیم که کاملاً صاف است اما در صورتی که از کنار به آن نگاه کنیم متوجه انحنای آن خواهیم شد. این انحنا به جذب ضربه‌های ناشی از حرکت بدن در هنگام راه رفتن کمک میکند و سر شما را به صورت طبیعی روی ران و لگن قرار می‌دهد. در قسمت گردن و ستون فقرات ناحیه گردنی نیز مهره‌ها کمی به سمت داخل و به سمت فک انحنا دارند. ستون فقرات در ناحیه قفسه سینه به سمت بیرون هدایت شده است و مجدداً در قسمت لومبر یا ناحیه پایین کمر به سمت داخل انحنا دارد.
عوامل متعددی می‌توانند باعث تغییر شکل و انحنای ستون فقرات شوند. این اختلال میتواند به علت نقص مادرزادی، رشد در دوران کودکی، آسیب دیدگی ناشی از بالا رفتن سن یا انجام جراحی ستون فقرات به وجود بیاید. اسکولیوز تحلیل برنده شایع‌ترین نوع بد شکلی ستون فقرات در بزرگسالان است. در بخش زیر به انواع بد شکلی ستون فقرات اشاره میکنیم.
با بالا رفتن سن برای دیدن به دوران پیری استخوانهای شما با تغییرات تحلیل برنده مواجه میشوند که این امر بخشی از فرآیند طبیعی پیری محسوب میشود. هنگامی که مفاصل دچار انحراف میشوند احتمال بروز آرتریت وجود دارد و ممکن است ستون فقرات به اطراف انحراف پیدا کنند. عوامل دیگری نیز در بروز این اختلال نقش دارند که در بخش زیر به آن اشاره میکنیم.
اسکولیوز یک بیماری مجزا نیست بلکه وارد یک طیف گسترده میشود که شامل اسکولیوز خفیف، متوسط و شدید است. علائم و نشانه‌های این اختلال شامل درد و سفتی در قسمت می‌انی و پایینی کمر است و گاهی اوقات بیمار با احساس بیحسی و ضعف پا و انگشتان مواجه میشود. البته همه افراد بزرگسال که با اسکولیوز تحلیل برنده دست و پنجه نرم میکنند دچار درد نخواهند شد. معمولا درد به علت تحت فشار قرار گرفتن یک عصب ایجاد میشود و به خم شدن ستون فقرات ارتباطی ندارد. در اکثر موارد شدید این اختلال میتواند باعث بروز درد تیر کشنده در پاها (سیاتیک) ناتوانی برای صاف ایستادن و ناتوانی در راه رفتن و پیمودن یک مسیر طولانی شود.
علائم و نشانه‌های اسکولیوز شدید و تحلیل برنده که در مرحله پیشرفته قرار دارد شبیه علائم تنگی کانال نخاعی است و بیمار دچار عدم تعادل ستون فقرات میشود. این عدم تعادل میتواند باعث احساس گرفتگی در ران و زانو و ناتوانی در راه رفتن در یک مسیر مستقیم شود و به این ترتیب ریسک زمین خوردن بیمار افزایش پیدا میکند. افراد مبتلا به کیفوز معمولاً توانایی ایستادن به صورت مستقیم و صاف را ندارند و به همین دلیل قوز میکنند به سرعت خسته میشوند و توانایی حفظ تماس چشمی با دیگران را ندارند و در هنگام صحبت با دیگران به مشکل بر می‌‌خورند. آنها ممکن است برای خوابیدن به پشت میز باشد مشکل شوند.منبع
ستون مهره ها را وقتی از روبرو نگاه می کنیم باید به صورت یک خط عمودی از بالا به پایین کشیده شده باشد و انحرافی به طرف راست یا چپ نداشته باشند. اسکولیوز به کجی ستون مهره را به طرف راست یا چپ می گویند و میزان این کجی باید بیشتر از ۱۰ درجه باشد تا بتوان آن را اسکولیوز نامید. زیرا درصد قابل توجهی از افراد کجی ستون ما را در حد ۱۰ درجه دارند.
اسکولیوز انواع متفاوتی دارد
مهمترین عامل در تعیین نوع اسکولیوز۱- سن شروع آن ، ۲- سن تشخیص آن ، ۳- داشتن بیماری زمینه ای است که باعث اسکولیوز می شود. اینک به شرح انواع اسکولیوز می‌پردازیم :
در این بیماری هنگامی که بچه متولد می شود یکی از استخوانهای مهره او به شکل مهره کامل درست نشده و در واقع یک نیم مهره است. بنابراین این نوع اسکولیوز در دوران نوزادی یا در دوران شیرخوارگی تشخیص داده می شود و معمولاً پیشرفت سریعی دارد و هرچه کودک بزرگتر میشود اسکولیوز او نیز بزرگتر میشود.
۲- اسکولیوز شیرخوارگی :
این نوع اسکولیوزها علل مادرزادی ندارند. یعنی مهره های بیمار ساختمان طبیعی دارند اما به عللی دچار کجی و چرخش ستون مهره ها می شوند این نوع اسکولیوزها هم اسکولیوز شیرخواران نامیده می شود و در معرض پیشرفت هستند. بنابراین تفاوت اسکولیوز مادرزادی با اسکولیوز شیرخواران این است که در اسکولیوز مادرزادی یکی از مهره ها به صورت نصف درست شده است ، در صورتی که در اسکولیوز شیرخواران مهره ها کامل تشکیل شده‌اند . به طور کلی هر دو نوع اسکولیوز در سنین پایین تشخیص داده میشوند و لی پیشرفت اسکولیوز مادرزادی بیشتر از اسکولیوز شیرخوارگی است.
۳- اسکولیوز نوجوانان یا ایدیوپاتیک یا کسانی که در حوالی سن بلوغ هستند:
این نوع اسکولیوز شایع‌ترین نوع اسکولیوز است و علت آن مشخص نیست و اسکولیوز ایدیوپاتیک نامیده میشود معمولاً بین سنین ۱۲تا ۱۶ سالگی تشخیص داده می شود.
۴- اسکولیوز بالغین
این نوع اسکولیوز پس از سن بلوغ و پس از هجده سالگی تشخیص داده می شود .اگردر افراد زیر ۵۵ سال تشخیص داده شود معمولاً اسکولیوز ایدیوپاتیکی بوده است که دیر تشخیص داده شده است و اگر فردی پس از سن ۵۵ سالگی دچار اسکولیوز شود اسکولیوز نوع دژنراتیو نامیده میشود. یعنی به علت فرسوده شدن ستون مهره ها به تدریج ستون مهره ها از حالت شاقولی خارج میشود و به راست یا چپ قوس برمی‌دارند.
اسکولیوز معمولاً در اوایل تشکیل ، علامتی ندارد و تشخیص داده نمی شود. این بیماری معمولاً توسط معلمین ورزش یا دوستان بچه ها هنگامی که در استخر هستند تشخیص داده می شود یا مادران دقیق هنگامی که بچه ها لباس خود را عوض می کنند تشخیص داده می شود. اولین نکته ای که جلب توجه می کند این است که کودک وقتی به طرف جلو خم می شود یا در اصطلاح فارسی دولا می شود در یک طرفه قفسه سینه بالاتر از طرف دیگر است یا اگر کودک را از روبرو نگاه کنیم شانه یک طرف پایین تر از شانه دیگر است. همچنین اگر بیمار را از روبرو نگاه کنیم ، لگن بیمار تراز نیست. یک طرف لگن بیمار پایین تر از طرف دیگر است. اسکولیوز معمولاً درد ندارد. گاهی نیز اسکولیوزها در رادیوگرافی هایی که علت مشکلات ریوی از بیماران گرفته می شود تشخیص داده می شود.
در اسکولیوز افراد زیر ۱۸ سال درصد کمی از افراد به علت درد مراجعه می کنند. در اسکولیوزهای بالغین ایا افراد بالای ۱۸ سال معمولاً بیمار به علت درد مراجعه میکند و در رادیوگرافی ها اسکولیوز تشخیص داده می شود.
هزینه جراحی اسکولیوز معمولاً بر حسب تعداد مهره‌هایی که عمل میشود و برحسب درجه اسکولیوز مشخص می شود. پس از عمل توسط جراح برای انجام عمل جراحی کدی نوشته می شود .معمولاً حدود ۳۴۰ واحد جراحی هزینه بیمار می شود. واحد جراحی در کشورهای مختلف متفاوت است و در ایران در حدود ۴۳ هزار تومان است و همین مقدار نیز مخارج بستری شدن و بیهوشی و داروست.
اساس درمان اسکولیوز بر اساس دو اصل می باشد ۱- تجویز بریس برای بیمار۲- تحت نظر گرفتن وی می باشد. هر چه سن بیمار پایین تر باشد اثر بریس بیشتر است. در اسکولیوزهای بالای ۲۰ درجه توصیه می شود که بیمار از بریس استفاده کند و هر چه مدت زمان بیشتری از بریس استفاده کنند قاعدتاً نتیجه بهتری از آن می‌گیرند. هدف از دادن بریس اولا جلوگیری از پیشرفت بیماری است و در درجه دوم در موارد نادری اسکولیوز بیمار را ممکن است کمتر کند. از لحاظ علمی باید بریس، به مدت ۲۲ ساعت در روز پوشیده شود. هنگام ورزش بیمار مجاز است که بریس خود را باز کند. اصول درمانی دوم تحت نظر گرفتن بیماران است. بیماران اسکولیوز چه از بریس استفاده کنند و چه نکنند باید حداقل هر ۶ ماه به طبیب خود مراجعه کنند و مورد ارزیابی قرار گیرند.
اصولا استفاده از بریس بر مبنای رشد است. بنابراین در فردی که رشد وی متوقف شده است معمولاً بریس در درمان وی اثری ندارد. برای متوجه شدن اثر بریس مثالی میزنیم فرض کنیم نهال درختی کج است. برای صاف کردن آن از قدیم الایام چوب راستی در کنار نهال قرار میدهند و نهال را با نخ یا طناب به دور چوب راست میبندند. با افزایش رشد درخت به تدریج نهال صاف می شود. قاعدتاً هرچه نهال جوان تر و باریک تر باشد نتیجه بهتری از این کار خواهیم گرف. در قوس های بالاتر از ۵۰ درجه و در مواردی که اسکولیوز بیمار پیشرفت می کند یعنی از درجه کمتری به درجه بیشتری تبدیل می شود ، لازم است که بیمار مورد عمل جراحی قرار گیرد.
اسکولیوز را به دو دلیل عمل می کنیم یکی به علت مسائل زیبایی و دیگری در اسکولیوز های پیش رونده .
معمولاً اسکولیوز های بیشتر است ۳۰ درجه از لحاظ زیبایی در بدن نوجوانان عمل می شوند خصوصا اگر قوس بیمار در ناحیه کمر باشد. زیرا در این گونه جوانان شانه ها و لگن بیمار در یک سطح نیست.
در مواردی نیز اسکولیوز را برای جلوگیری از پیشرفت آن عمل می کنیم. به طور کلی قوس بالاتر از ۴۰ درجه در افرادی که در حال رشد هستند و قوس بالاتر از ۵۰ درجه در بیمارانی که رشد آنها تمام شده است نیاز به جراحی دارند.
هرچه در سن پایین تری انجام شود جراحی نتیجه بهتری دارد. امروزه با پیشرفت جراحی نتیجه عمل جراحی اسکولیوز ها خوب است و در حدود ۲ درصد موارد احتمال ضایعه عصبی برای بیمار وجود دارد و معمولاً اسکولیوز ها با یک روش جراحی از پشت با گذاشتن پیچ در مهره ها و وصل کردن آنها به یک میله به میزان قابل قبولی بهبود می یابند. چون اکثر قوس اسکولیوز در ناحیه پشتی است. معمولا محدودیت حرکتی برای بیمار ایجاد نمی شود و بیمار می تواند به جلو و عقب خم شود. هر چه سن اسکولیوز بالاتر می‌رود ، عمل جراحی ، مشکل‌تر میشود ، زیرا ستون فقرات انعطاف پذیری خود را از دست میدهند و جراح مشکل‌تر میتواند اسکولیوز را اصلاح کند. در اسکولیوزهای پیشرفته و غیر قابل اصلاح دو عمل جراحی برای بیمار انجام میشود. اول از جلو قفسه سینه را باز می کند و دیسک های بیمار را برمی دارند تا ستون مهره ها قابل انعطاف شوند و از پشت نیز برای بیمار پیچ گذاشته میشود و پیچ ها به دو میله موازی در طرف راست و چپ متصل میشوند و پیوند استخوانی داده میشود تا اسکولیوز اصلاح شود. در مورد کودکانی که در حال رشد هستند ، از میله های قابل رشد استفاده می کنند .یعنی هر ۶ ماه کودک مراجعه میکند و جراح میله های بیمار را بلند تر می کند تا تنه بیمار نیز رشد کند.
اصول جراحی اسکولیوز مادرزادی ، برداشتن مهره ای است که کامل تشکیل نشده و به عبارت دیگر برداشتن نیم مهره است و این کار هم از طریق عمل از طریق پشت قابل انجام است ونتیجه جراحی نیز خوب است قاعدتاً هرچه عمل در سنین پایین تر این کار انجام شود نتیجه بهتری می دهد. در اسکولیوز شیرخواران نیز چون یک طرف رشد بیشتری دارد یک طرف رشد کمتری دارد طرفی که رشد بیشتری دارد را اگر پیوند استخوانی بدهیم معمولاً ، افزایش سن و رشد مهره ها در آینده باعث میشود ستون مهره ها صاف شود.
بهترین نوع بریس برای اسکولیوز، بریس میلواکی است. این نوع بریس تا گردن بیمار را می‌گیرد و با تغییراتی که بر اساس شکل قوس بیمار در داخل این بریس داده می شود باعث فشار در قوس بیمار می شود و با افزایش رشد به تدریج اسکولیوز بیمار بهتر میشود یا لااقل جلو پیشرفت آن گرفته می شود.نوجوانان ایرانی معمولاً بریس میلواکی را نمی‌پسندند، زیرا حلقه ای در گردن بیمار پیداست در این گونه موارد از بریس دیگری به نام بریس بوستون استفاده میشود که تا زیر بغل است .اسکولیز
یکی از بهترین جراحان ستون فقرات و دیسک کمر دکتر رضا سنجری میباشد برای تماس با ایشان کافیست به سایت ایشان مراجعه نمایید و از خدمات ایشان بهره مند شوید
