هنگام بلوغ در مدرسه اگر در کنار درس های به ظاهر مهم,به ما می گفتند که هوش هیجانی چیست و چه کاربردهایی دارد, می توانستیم بفهمیم که چطور هیجانات خود و دیگران را بشناسیم و با آنها روبرو شویم. با اینکه این مهارت ها می توانند بسیارارزشمند واقع شوند, اما هیچ وقت آموزشی در این زمینه وجود ندارد. در این مقاله می خواهیم بیشتر به این موضوع بپردازیم.
سنجش هوش هیجانی امر نسبتا جدیدی در حوزه ی روانشناسی است و تنها اولین بار در اواسط دهه ی 80 میلادی بود که مورد مطالعه قرار گرفته شد. در حال حاضر چندین مدل برای بررسی هوش هیجانی طراحی شده است, اما ما در این مقاله به بررسی مدل مختلط (mixed model) خواهیم پرداخت که توسط دانیل گولمن روانشناس ساخته شده است. (مدل مختلط ) پنج حوزه ی کلیدی دارد:
یعنی شناخت احساسات خود. این امر شامل ارزیابی دقیق توانایی هایتان است و اینکه چه وقت نیاز به کمک دارید. و محرک های هیجانی تان چه هستند.
این امر به توانایی شما در کنترل هیجانات خود در مواقع اختلال و ازهم گسیختگی آنها اشاره دارد. تسلط بر خود یعنی توانایی کنترل طغیان هیجانات, حفظ خونسردی در هنگام جر و بحث و اجتناب از رفتارهایی چون ترحم جویی و احساس ترس شدید که موجب تضعیف شخصیتتان می شود.
همه ی اشخاص تحت تاثیر پاداش هایی مانند, کسب موقعیت و پول در جهت داشتن انگیزه هستند. اما مدل گولمن انگیزه را صرفا به خاطر لذت شخصی, کنجکاوی و یا رضایت از خود می داند.
سه مورد قبلی مربوط به هیجانات درونی اشخاص است. اما حس همدلی در مورد هیجانات مربوط به دیگران است. همدلی مهارتی برای درک هیجانات دیگران و پاسخ در خور و مناسب به آن است.
این مقوله شامل به کارگیری همدلی و همچنین مذاکره درباره ی نیاز های خود و دیگران نیز می شود. این امر می تواند از یافتن زمینه ی مشترک با دیگران, مدیریت دیگران در محیط کاری و متقاعد کننده بودن تشکیل شود.
ارزش و جایگاه این توانایی های هیجانی همه یکسان نیست. به طوری که بعضی از این مهارت ها را هم زمان در دوران رشد و بلوغ خود یاد می گیریم. لازم به ذکر است که متناسب با هدفمان, ما تنها از این موارد به عنوان راهنما استفاده می کنیم. هوش هیجانی حوزه ای نیست که اکثر افراد بتوانند آموزش های رسمی در مورد آنها ببینند. اما حالا بهتر است که هر کدام از این موارد را روشن تر کنیم و از چگونگی بهبود آنها در زندگی خود بگوییم.
هوش هیجانی برای یک زندگی متعادل ضروری است و تقویت آن فرایندی است که درون شما اتفاق می افتد. و در ابتدا با آگاهی هایی که نسبت به خودتان کسب می کنید آغاز می شود. شما پیش از آنکه بتوانید ارتباط موثر, پر بار و قدرتمندی با دیگران برقرار کنید باید قادر باشید خودتان را درک کنید. شما با کار کردن روی درک احساسات خود میتوانید خود آگاهی را در خود پرورش دهید. نقاط ضعف خودتان را پیدا کنید. آیا می توانید نقص های خود را بپذیرید و در همان حال روی تقویت آنها کار کنید؟ اگر قدرت این را داشته باشید که صادقانه به خودتان بنگرید, می توانید زندگی تان را دگرگون کنید.
خود آگاهی به قابلیت نگاه کردن به درون, تفکر عمیق درباره ی رفتارها و اینکه رفتارمان تا چه حد با ارزش های اخلاقی مان هماهنگ هستند مربوط می شود. زمانی که رفتار شما با ارزش هایتان هماهنگی ندارد احساس ناراحتی می کنید. اما زمانی که رفتار و ارزش هایتان با هم هماهنگی دارند, احساس مثبت بودن می کنید و اعتماد به نفس شما افزایش پیدا می کند.
خود آگاهی یکی از عناصر مهم هوش هیجانی است و به شما توانایی کنترل احساسات و اعمالتان را می دهد و کمک می کند تا ببینید چطور این احساسات و اعمال بر دیگران تاثیر می گذارند.
خود آگاهی در زندگی شخصی و حرفه ای مفید است. مطالعات نشان می دهد که بین شناخت از خود و کارایی بالا در مدیران ارتباط مستحکمی وجود دارد. وقتی حالات درونی خود و احساسات اعضای تیم تان را خوب درک می کنید, رهبر بهتری خواهید بود.
اگر به نقاط ضعف و قوت خود به خوبی آگاهی داشته باشید, می توانید از نقاط قوت تان به درستی و آگاهانه استفاده کنید و نقاط ضعف تان را مدیریت کرده و یا حذف کنید. متواضعانه تقاضای کمک در مواقع لزوم و اعتراف به چیزهایی که نمی دانید, اعتبارتان بین اعضای تیم تان افزایش پیدا می کند.
داشتن شناخت از خود به شما کمک می کند تا به افراد و موقعیت ها با اعتماد به نفس نزدیک شوید. این بدین معنی است که کنترل زندگی خود را به دست بگیرید.
راههای مختلفی برای توسعه ی خود آگاهی وجود دارد. با این حال فراموش نکنید که این کار به صرف وقت و انرژی زیادی نیاز دارد.
1. نقاط قوت و ضعف تان را بشناسید:
با شناخت نقاط قوت و ضعف تان می توانید خود آگاهی خود را تقویت کنید. یک تحلیل و تست شخصیت شناسی برای ویژگی های خودتان انجام دهید تا در این راه کمک تان کند.
وقتی متوجه شوید که شخصیت شما در مقایسه با شخصیت دیگران چگونه است, می توانید چیزهایی راکه به شما انگیزه می دهند را پیدا کنید و نقش تان را در این دنیا پیدا کنید. این دو موضوع, جنبه های مهمی در خود آگاهی هستند.
2. بر تاثیری که می گذارید فکر کنید:
وقتی خودتان را می شناسید, می دانید چطور به صورت غریزی فکر می کنید, چطور با دیگران ارتباط برقرار می کنید و چطور تصمیم می گیرید.
برای اینکه این موارد را بهتر درک کنید, داشتن دفتر روزانه لازم است, جایی که می توانید درباره ی روزی که گذراندید, کارهایی که انجام دادید, احساساتی که داشتید و عواقب همه ی آنها فکر کنید. این کار به شما کمک می کند درباره ی چیزهایی که برایتان مفید هستند و چیز هایی که نیستند فکر کنید و بر تاثیری که بر دیگران می گذارید آگاه باشید.
روزی 5 تا 10 دقیقه برای مراقبه وقت بگذارید. مراقبه کمک می کند تا نقاط قوت و خود آگاهی در شما گسترش پیدا کند و همچنین استرس تان کاهش یابد. بجای مراقبه می توانید, هر روز عصر یا شب به روزی که گذشت فکر کنید و ببینید همکاریی که با دیگران داشتید تا چه حد مفید و موثر بوده است. چه کاری را واقعا خوب انجام دادید و چه کاری را می توانید بهتر از این انجام دهید؟
3. بر دیگران تمرکز کنید:
برای اینکه از تاثیری که بر دیگران دارید آگاه تر شوید, باید بیاموزید که چطور احساسات خود را مدیریت کنید, با دقت حرف هایی را که می خواهید بزنید را سبک و سنگین کنید و به این فکر کنید چطور آنها بر فردی که با او صحبت می کنید, تاثیر می گذارند.
اگر متوجه شدید که عصبانیت و استرس خود را بر سر دیگران خالی می کنید, فورا دست از این کار بردارید. چند نفس عمیق بکشید, اگر متوجه شدید که نمی توانید احساسات تان را کنترل کنید از موقعیت دور شوید.
وقتی کلمات و رفتارتان را کنترل می کنید, بدین معنی نیست که تظاهر می کنید, بلکه نشان می دهید که دیگران آن قدر برایتان مهم هستند که دوست ندارید چیزی بگویید یا کاری کنید که بر آنها تاثیر منفی داشته باشد.
به طور کلی هوش هیجانی یک عنصر کلیدی در دستیابی به موفقیت و خلق روابط مثبت در زندگی شخصی و حرفه ای است و دانستن و توجه به آن می تواند به بهبود کیفیت زندگی کمک کند.
