پوست ارگان منحصر به فردی در بدن است، زیرا از بدن در برابر ورود انواع آلودگی ها و میکروبها جلوگیری می کند و نقش منحصر به فردی در زیبایی دارد. لک صورت یکی از رایج ترین عواملی هستند که بر زیبایی پوست اثر می گذارند و عوامل مختلفی وجود دارند که سبب بروز لک بر روی صورت می شوند.
گاهی اوقات کمبود ویتامین هم موجب لک صورت می شود. ولی برای اینکه بدانید کمبود کدام ویتامین موجب لک صورت می شود با ما در ادامه این مقاله همراه باشید.
حتی اگر از پوست خود مراقبت کنید بازهم بسیاری افراد ممکن است دچار لک صورت شوند.لک های پوستی ناحیه ها و یا نقاط پر رنگی هستند که اغلب مشکل خاصی برای سلامتی ایجاد نمیکنند.
اکثر لک های پوستی، در اثر تجمع رنگدانه ها ( ملانین ) ایجاد می شوند. ملانین ،مسئول رنگ دادن به پوست است.
میزان پراکندگی ملانین در سطح پوست افراد، منجر به ایجاد انواع تیپ های پوستی روشن تا تیره می شود.رنگ پوست به وسیله رنگدانه ملانین فراهم میشود .رنگدانه ملانین بعنوان یک پلیمر مخلوط تعریف شده است. این ماده عملکرد خویش را به شکلی روی سطح بالای پوست نشان میدهد .در بسیاری از اشخاص سالم، رنگدانه ملانین بطور مساوی توزیع میشود .
به دلیل اختلال در توزیع رنگدانه ها ممکن است لکه های پوستی، کک و مک، خال و لکه های مرتبط با سن ایجاد شود. لک صورت از مشکلات شایع پوستی است که از نظر سیستمی هیچ مشکلی برای فرد ایجاد نمیکند ولی از نظر حضور فرد در اجتماع مشکلاتی برای فرد مبتلا ایجاد میکند به طوری که حتی میتواند موجب انزوای فرد و کاهش اعتماد به نفس شخص مبتلا بشود.
ملاسما یکی از رایج ترین دلایل ایجاد لک صورت است و اغلب در خانم های مراجعه کننده برای درمان لک صورت دیده میشود که یک لک اکتسابی قهوه ای رنگ است که بصورت اهسته بوجود میاید .
به علت این که این لک ها بیش تر در زنان باردار ظاهر میشود یا عود میکند ، به لک های حاملگی شهرت دارد، ولی میتواند در خانم های مجرد و به ندرت در مردان هم دیده شود.
این لک ها بیش تر در انواع ، پیشانی و چانه دیده میشود و در اشخاص سبزه مشخص است.
علت های ایجاد لک در خانم ها و آقان و در اشهاص مهتلف متفاوت است. در ادامه به چند مورد از دلایل اصلی ایجاد لک صورت می پردازیم.
این لک که به ماسک حاملگی یا ملاسما معروف است و اغلب در خانمهای باردار 40-20 ساله ایجاد میشود. لکهای حاملگی معمولاً در ناحیه پیشانی، گونهها و لب بالا ایجاد میشود. احتمال ایجاد این لکها در خانمهایی که پوست تیره تر دارند بیشتر است.متخصصین معتقدند که علت ایجاد لک حاملگی تغییرات هورمونی در خانمهای باردار است. معمولاً لکهای بارداری پس از زایمان برطرف میشوند ولی تعداد زیادی هم رفع نشده و به درمان نیاز پیدا میکنند.
بدلیل اینکه بسیاری از خانمها از این روش برای جلوگیری از بارداری استفاده میکنند، لک ناشی از آن هم بسیار شایع است . خانمهایی که هنگام مصرف قرص ضد بارداری دچار لک صورت میشوند، به احتمال زیاد موقع بارداری هم دچار لک صورت بودهاند.
مشخصه این گونه لکها این است که معمولاً در فصل تابستان تشدید میشوند و حتی پس از قطع قرص ضد بارداری هم میتوانند به مدت طولانی باقی بمانند، به همین دلیل توصیه میشود در کنار قطع قرص ضد بارداری، درمان ضد لک هم شروع شود.
در این موارد لکها معمولاً روی گونهها و بینی ایجاد میشوند. افرادی که در تماس زیاد با نور خورشید قرار دارند میتوانند با استفاده از نقاب وکرمهای ضد آفتاب از ایجاد لک صورت جلوگیری کنند.
عطرها و ادوکلن هایی که دارای متوکسی پورالن و برگاموت هستند، درصورتی که بعد از استعمال روی پوست در معرض نور افتاب قرار گیرند، سبب لک های تیره در پشت گوش، گردن و صورت میشوند .
برخی لک ها در اثر کمبود ویتامین هایی مثل B12 ایجاد میشود. گاهی کمبود ویتامین A موجب گستردگی لک ها و برجستگي هایی مثل پوست مرغی ميشود . این لک ها در اثر کمبود ویتامین B۱۲ اتفاق افتاده و در نژادهای با پوست تیره رایج تر است. این لک ها ظاهر لکه لکه دارند. همچنین در کمبود اسید فولیک، کمبود اسید اسکوربیک( ویتامین سی ) و در انواع کم خونی ها هم لک های مشابه دیده میشود .
برخی داروها مثل داروهای هورمونی و ضد بارداری ممکن است باعث ایجاد لک شوند. بیماری ها و داروهایی خاص هم میتواند عاملی باشد برای ایجاد لک های پوستی.استفاده برخی داروها میتواند باعث پیدایش لک های پوستی شود و این لک ها که اغلب در پوست صورت وجود دارد ، با نور خورشید پررنگ تر و بیش تر خواهد گردید.با قطع دارو اما این لک ها تا حد زیادی بهبود می یابد و حتی ممکن است کمرنگ تر و محو شود.
مصرف برخی داروها مانند کلرپرومازین، دی پنیسیلامین، هیدانتوئین، داروهای ضد مالاریا و داروهای ضد سرطان سبب لک صورت می شود. استفاده طولانیمدت قرص ماینوسیکلین در درمان جوش و غرور جوانی، سبب تیرگی پوست در نواحی جوش های ملتهب و قرمز میشود .
بعضی بیماری ها مثل : نارسایی های کلیوی و کبدی و … ممکن است منجر به لک شوند.
لکه های پیری، کک و مک های ناشی از نور افتاب هستند، و تماماً بر پشت دست دیده میشوند . در افردی که زیاد در معرض نور خورشید قرار می گیرند، این لکه ها بر روی صورت هم پیدا میشوند . وجود این لکه ها در اشخاص مسن، عادی است، ولی در اثر تماس زیاد با افتاب، ممکن است در اواخر دهه های سوم، چهارم و پنجم زندگی هم بروز کنند.
حتی کم قرار گرفتن ، در معرض افتاب، هم سبب ایجاد لکه های پیری میشوند . نور خورشید دارای پرتوهای فرا بنفش است که سبب برنزگی و سوختگی پوست میشود . با بالا رفتن سن، این برنزه شدن، رسوب بیش از حدّ رنگدانه ها را در پوست موجب می گردد. این لکه ها را لکه های کبدی و لکه های خورشیدی هم می نامند.
در افرادی که مستعد به بروز کک و مک هستند، تنشهای عصبی سبب می شوند که کک و مک ها برجسته تر شوند.
این لک ها هم در اثر تماس با ترکیبات دارای تار مثل آسفالت و روغن های معدنی، و تماس با نور افتاب بوجود می آیند.
حال که علل اصلی ایجاد لک مشخص شد، باید ببینیم برای پیشگیری و درمان ملاسما چه اقداماتی میتوان انجام داد.
1- اولین نکته در پیشگیری و درمان لک صورت یا ملاسما این است که تماس اشعه آفتاب با صورت را به حداقل برسانیم. بهترین روش برای کاهش تماس با اشعه خورشید استفاده از کرمهای ضدآفتاب است. استفاده از نقاب و کلاههای لبه دار هم به محافظت صورت از تابش آفتاب کمک میکند.
2- دومین نکته در درمان لک صورت پرهیز از استفاده صابونهای اسکراب و وسایلِ ساینده بر روی پوست صورت است. بسیاری از افراد لکهای صورت را سطحی فرض میکنند و به همین دلیل تلاش میکنند با استفاده از صابونهای اسکراب یا وسایل ساینده، آنها را از بین ببرند.
3- سومین و مهمترین روش درمان لک صورت استفاده از کرمهای ضد لک است. نکته مهم این است که کرمهای لک بر، باید حتماً زیر نظر پزشک استفاده شود چرا که مصرف ضد لک به مدت طولانی و با غلظت نامتناسب میتواند باعث تشدید لک صورت شود.
4- از طرف دیگر همزمان با مصرف کرم ضد لک باید از کرمهای ضد آفتاب استفاده کرد تا روند از بین رفتن لک تسریع شود. نکته دیگر اینکه لک صورت به طور متوسط پس از 6-3 ماه درمان ضد لک از بین میرود و این لزوم حوصله کردن بیمار حین درمان را گوشزد میکند.
5- اما، در صورتی که دارو مؤثر نباشد لایه برداری و لیزر میتواند بطور نسبی و نه بطور کامل و صد در صد، لک ها را کم رنگ یا محو کنداحتمال برگشت لک های پوستی زیاد است، ولی درصورتی که شخص به خوبی از ضدآفتاب ها استفاده کند و مراقبت های لازم را انجام دهد، احتمال بازگشت این لک ها بسیار کاهش می یابد