در علم روانشناسی، کمال گرایی به عنوان یک ویژگی شخصیتی شایع تعریف میشه که با تلاش فرد برای بی عیب و نقص بودن و یا حتی تظاهر به این کمال همراهه. معمولا هم خودارزیابی های انتقادی و نگرانی و اضطراب فراوان در مورد قضاوت دیگران در مورد عملکرد فرد کمال گرا، رو هم در این افراد میبینیم!!
چندتا ویژگی بارز در افراد کمال گرا وجود داره که شامل:
1- ترس از شکست
2- تفکر همه یا هیچ (یا تفکر صفر و یک)
3- حالت تدافعی و استرس شدید در مقابل انتقاد و قضاوت دیگران
4- جستجوی مداوم ایرادهای و نقص های مختلف
5- تعیین استانداردهای نامعقول و سختگیرانه برای خود و دیگران
6- عدم اعتماد و باور کافی به توانایی های خود و دیگران (خیلی مهم!!!)
از دید من دوستان، کمال گرایی مثل یه چاقو دو لبه بسیار تیزه، باید خیلی حرفه ای و تمرین کرده باشی تا بتونی درست و موثر ازون استفاده کنی! در غیر این صورت خیلی زود با این چاقو به خودتون آسیب میزنید و در دام کمال گرایی مرضی میفتید و استرس و شکست های زیادی رو متحمل میشید!!
پس کمال گرایی مثل خیلی از مسائل دیگه در روانشناسی، یک طیفه و بستگی داره شما کجای این طیف باشید!!
کمال گرایی مثل خیلی از ویژگی های شخصیتی دیگه ما، ریشه در کودکی ما و جنس تعاملات ما با خانواده، جامعه و حتی رسانه ها داره!! تعیین استانداردهای نامعقول، سختگیری های مداوم از سوی والدین، مدرسه وجامعه، در معرض مقایسه بودن های بی حد و مرز با دیگران، رشد عجیب و غریب رسانه ها و شبکه های اجتماعی (و نشان دادن و روایت موفقیت ها و نتایج زندگی دیگران و عدم صحبت از شکست ها و نکات منفی آنان) و شیوع ارتباطات و .... ؛ کمال گرایی رو به یه معضل شایع مخصوصا در قرن حاضر تبدیل کرده!
به تصویر بالا یه نگاه بندازید!
همه ما کم و بیش میدونیم که نقاش های ماهر، برای شروع کار یه طرح کلی و شاید هم بی معنی و مفهوم از دید ما میکشن و کم کم به اون طرح کلی پر و بال میدن! و تلاش های مستمر و اضافه های کردن شاخ و برگ های لازم، نتیجه ای به وجود میاره که از دید ما تحسین برانگیزه!!!
حالا فکر کنید اگه یه فرد کمال گرا بخواد شروع کنه به یاد گرفتن نقاشی! چیکار میکنه؟؟
احتمالا کاغذ یا بوم نقاشی رو میزاره جلو خودش! شروع میکنه طرح یه گربه رو با جزئیات و وسواس فراوون میکشه!! با کوچکترین اشتباه با خودش میگه؛ ببین آقا مهدی تو واسه این کار کافی نیستی!! برو عالی شو و دوباره برگرد!! وقتی عالی شدی احتمالا میتونی یه صفر تا صد یه گربه بانمک رو بدون هیچ اشتباهی اجرا کنی!
میخوام شما بهم بگید بزرگترین تفکر اشتباه اینجا چیه؟؟
درسته!! ما باید بارها و بارها کارهای سطح پایین تر انجام بدیم، شکست بخوریم، طرح های کلی بکشیم!! باید اساتید فن از کارهای ما ایراد بگیرن، مورد قضاوت قرار بگیریم، کارمون اصلاح کنیم تا بالاخره کارهامون به لول خوبی برسه!! دوستان به این درک باید برسید!!! چندبار دیگه اینو بخونید....
1- اولین قدم اینه که بدونید، تو چه مسائلی دچار کمال گرایی هستید؟؟ وقتی میخوای آشپزی کنی اینطوری میشی؟ کنکور داری و تو مسیر درستت نیستی؟ پایان نامه ات مونده و جرات شروعش رو نداری؟ چندساله میخوای گواهینامه بگیری و احساس میکنی دست فرمونت هنوز واسه شروع خوب نیست؟؟ و ........
پس در قدم اول یه کاغذ بردار و شروع کن به نوشتن!!
2- خودتون به چالش عدم کمال دعوت کنید!
ازین به بعد هرجا احساس کردید دارید بیش از حد به خودتون سخت میگیرید! به خودتون بگید میدونم اینکار شاید بینقص انجام نشه؛ ولی فقط و فقط میخوام اینکار رو انجام بدم!! اگه نیاز به ارتقا کار بود مجددا با تجربه و تلاش بیشتر نسبت به دفعه اول کار رو انجام میدم!! اگه هم نیازی به ارتقا کار نبود، من باز هم یه کار رو به سرانجام رسوندم! چی ازین بهتر!!
3- به خودتون اجازه تجربه کردن و حتی اشتباه کردن رو بدید!
بچه ها تجربه کنید! شکست بخورید و از اشتباه کردن نترسید! و ببینید که با اشتباه شما آسمون به زمین نمیاد!! و به یاد داشته باشید با تجارب مختلف و اشتباهات گوناگون انسان رشد میکنه و یاد میگیره!
انسان همزمان که توانایی انجام کارهای بزرگ داره، موجود ناقص و ضعیفی هم هست! کی گفته انسان باید بی نقص و اشتباه باشه! کمال مطلق از آن انسان نیست! تنها میتونه در حد استطاعت، تلاش و ظرفیتش درجاتی از کمال رو طی کنه! اینو همیشه به یاد داشته باشید!!
4- از مطالب انگیزشی زرد فاصله بگیرید!
یکی از معضلات امروزه ما همین مطالب و اساتید انگیزشی هستن که فقط و فقط و فقط به تفکرات مردم القا میکنن، انسان یه موجود ماوراییه و باید حتما به نهایت قدرت و ثروت برسی و اگه نرسی تو یه موجود ضعیف، بی ارزش و لایق سرزنش هستی!! لطفا ازین دست القائات فاصله بگیرید!
5- اهداف واقع بینانه برای خود تعریف کنید!
با توجه به شرایط و امکانات خود و جهان پیرامون اهدافی رو برای خودتون تعریف کنید! شاید من علاقه زیادی به کاوش ستاره های کهکشان داشته باشم، اما به توجه به علم کنونی بشر و روزگاری که درون زندگی میکنم، میدانم به آن نخواهم رسید! اما مایوس و شکست خورده نیستم و از دیدن ستاره ها و تفکر پیرامون آنها لذت میبرم!!
6- دنبال نتایج نباشید، به دنبال معنی باشید و از مسیر لذت ببرید!
کی گفته فقط 20 نمره است!! 17 و 18 هم نمره هستن!
کی گفته فقط رتبه 1 کنکور خوبه، رتبه هزار هم شاید تورو به رشته مورد علاقت برسونه!
کی گفته ما باید مولتی میلیاردر باشیم، با همین میلیون ها هم از زندگی لذت میبریم!!
هیچ حد و مرز برای خوشبختی و شادمانی خودت تعریف نکن! همین که هستی و نفس میکشی کافیه!
7- کارهایتان را به تعویق نیندازید!
یکی از بدترین معضلاتی که در پس کمال گرایی ظاهر میشه، به تعویق انداختن کار و امروز و فردا کردنه!!
کار امروز رو انجام بده! هر طور که میتونی و میشه!! دیگه کمال گرایی فرصتی برای اظهار وجود نخواهد داشت!
8- انتقاد پذیر باشید و از قضاوت دیگران نهراسید!!
به خاطر کمال گرایی کاری رو عقب انداختی و الان از ترس قضاوت دیگران جرات شروع مجددش نداری؟؟ مثل شیر بزن به دل کار و بزار هر کس هر قضاوتی میخواد داشته باشه!! خواهی دید که آنچه فکر میکردی، با واقعیت زمین تا آسمون تفاوت داره!
9- بدانید زندگی میدان مسابقه المپیک نیست!
ما به دنیا آمده ایم که در حد توان در مسیر زندگی پیش برویم و درجاتی از کمال را طی کنیم!! و هیچ مسابقه ای با دیگران نداریم و دنبال اول و دوم شدن نیستیم!
10- تمرین، تمرین و تمرین کنید!
ریشه کمال گرایی رو یه روزه نمیشه خشکوند! اصلا همین انتظار بیش از حد میتونه فریب کمال گرایی ذهنتون باشه!!
فقط و فقط به مرور زمان تمرین کنید تا بتونید کم کم ازین معضل و مرض فاصله بگیرید!!
بحث و نتیجه گیری:
شما چرخ سفالگری را میچرخانی و میچرخانی و مداوم شکست میخوری و شکست میخوری و تجربه میاندوزی!! و در نهایت در پس همه این تلاش ها به نتیجه دلخواهی خواهی رسید که از آن لذت ببری!! خاک رس کافی برای تجربه اندوزیت وجود دارد! تا میتوانی بچرخانش!!
بدرود
