قبل از اینکه در مورد علائم پارگی دیسک و نشانه های آن صحبت کنیم بهتر است کمی در مورد ساختار و وظایف دیسک مطالبی ارائه گردد تا بیمار بتواند از این موضوع درک بهتری داشته باشد.
همانگونه که از عبارت ستون فقرات بر می آید، مجموعه ای از مهره ها که روی هم قرار گرفته اند و ستونی را شکل داده اند. در بدن هر انسان تعداد سی و سه عدد مهره قرار دارد که مابین هر کدام از آن ها دیسک قرار گرفته است. در اطراف ستون فقرات لیگامان ها، عضلات، عصبهای مختلف، رگ های خونی و… قرار گرفته است که هرکدام وظایف خاصی دارند.
اما در اینجا قصد داریم در مورد دیسک توضیح دهیم. دیسک یک بافت چند جنسی در میان مهره است که مانند فنر عمل میکند و بارها و وزن های مختلف را که روی ستون فقرات قرار می گیرد، از جمله وزن بدن را تحمل می کنند و علاوه بر این برای گردش و چرخش و خمش ستون فقرات نیز انجام وظیفه میکنند. چنانچه دقت کرده باشید برخی از مهره ها و دیسک ها قابلیت خمش دارند، مانند مهره های گردن و یا کمر. هیچ کسی نمیتواند با استفاده از مهره های سینه بدن خود را به چرخش در بیاورد و عملا این بخش از ستون فقرات دارای حرکات محدودی است.
طبیعی است که دیسک ها که وظیفه تحمل و خنثی سازی نیروها و ایجاد حرکت برای ستون فقرات را به عهده دارند، در برخی موارد نتواند به درستی عمل کنند. عواملی که ممکن است ساختار دیسک را از بین ببرند متعدد هستند. دیسک از یک هسته مرکزی از جنس نرم و زله ای و یک بافت چند لایه مستحکم در اطراف ساخته شده است. با گذشت عمر و روند پیری بخش داخلی یا هسته دیسک نیز پیر می شود و ویزگیهای خود را برای انجام وظایف از دست می دهد و در نتیجه مستعد صدمه دیدن و آسیب است.
برداشتن اجسام سنگین، نشستن ها و ایستادن های طولانی، حرکات غیر صحیح ورزشی، تصادفات و سوانح، گذر عمر و پیری، سیگار کشیدن و انجام برخی حرکات خاص از جمله دلایلی هستند که می توانند به ستون فقرات و در نتیجه دیسک ها فشار وارد کرده و در آنها تغییر شکل به وجود آورند. هر چقدر که دیسک پیرتر و سست تر باشد در مقابل این عوامل شکننده تر است. فرضا اگر یک وزنه مشخص را فردی ۲۵ ساله از زمین بلند کند ممکن است صدمه نبیند ولی احتمال صدمه دیدن دیسک یک انسان شصت ساله در بلند کردن همان جسم بسیار بیشتر است.
اکنون که تا حدودی با ساختار ستون فقرات و ماهیت و عملکرد دیسک آشنا شدید، میتوانیم به بیماری دیسک کمر و دیسک گردن بپردازیم و در مورد پارگی دیسک بیشتر بدانیم.
معمولا به صدماتی که به دیسک وارد می شود اطلاق می شود. بیماران معمولا با اصطلاح ” دیسک دارم” مشکل خود را بیان میکنند. در اصل منظور همان وجود بیماری و ضایعه در دیسک است اما با .
دیسک کمر و دیسک گردن شایع ترین بیماری ستون فقرات است و دیسک های سایر بخش های کمر انسان، کمتر دچار مشکل میشوند و دلیل ایجاد این مشکلات را در بالاتر ذکر کردیم. معمولا این مشکلات با درد همراه هستند و بیمار دیسک گردن از وجود درد در گردن، شانه، کتف و دستان شکایت میکند و بیمار دیسک کمر از دردکمر، درد در ران پا، درد در ساق پا و لگن و باسن شکایت دارد.
وقتی دیسکی بر اثر یکی از عوامل گفته شده بالا، نتواند وظایف خود را به درستی انجام دهد، تغییر شکل پیدا می کند و خاصیت ارتجاعی و فنری خود را از دست میدهد. این تغییر شکل و خروج از جای اصلی خود باعث می شود که بر روی عصبی که از کنار آن میگذرد فشار بیاورد و این فشار یعنی ایجاد درد.
اینکه محل درد در بیماران متفاوت است به این دلیل است دیسک های مختلف به عصبهای مختلف فشار وارد میکنند و باعث ایجاد درد می شوند. مثلا دیسک شماره سه در کمر میتواند موجب درد در ران پا هم بشود.
بسته به اندازه تغییرات دیسک و دفرمه شدن آنها، پاره شدن و یا نشدن لایه سخت بیرونی یا همان پوسته، میزان وسعت پارگی پوسته و میزان بیرون آمدن هسته از پوسته در دیسک، مراتب و درجات مختلفی وجود دارد و هر کدام از آنها نام خاصی دارد و درمان خاصی دارد. البته عمده بیماریهای دیسک کمر و گردن به روشهای غیرجراحی قابل درمان هستند. و موثرترین و بی عارضه ترین آنها نیز روش کشش ستون فقرات و یا همان ترکشن است. برای آشنایی بیشتر با درمان کمر درد با روش کشش یا ترکشن و یا درمان گردن درد با روش تراکشن روی لینک ها کلیک کنید.
به ضایعه ای در دیسک اطلاق می شود که بر اثر عوامل مختلف، پوسته چند لایه دیسک از هم گسیخته شده و یا اصطلاحا پاره شده است و مواد هسته از دیسک بیرون آمده است. این پارگی و بیرون آمدن مواد در دیسک کمر همراه با کمردرد، بی حسی در پا، عدم توانایی در کنترل ادرار و مدفوع، عدم توانایی در کنترل پا و احساس گزگز و مورمور میتواند باشد که همگی از علائم پارگی دیسک است. تنگی کانال نخاعی عارضه ای است که معمولا در اثر پارگی دیسک به وجود می آید و موجب رنج بیمار می شود.
البته علائم پارگی دیسک و حتی فتق دیسک بسیار شبیه به هم هستند و تشخیص نوع ضایعه با انجام معاینات و ام ار ای مشخص می شود. در بعضی از بیماران تنها را درمان عمل جراحی است به ویزه بیمارانی که کنترل پا و ادرار و مدفوع خود را از دست داده اند. در سایر موارد درمانهای غیر جراحی به بهبود بیمار کمک می کند.
علائم پارگی دیسک گردن نیز بسیار متفاوت و متنوع هستند. درد در گردن، بازو، دستان، احساس برق گرفتگی در دستان، بی حسی و گزگز، کم توانی در دستان، از کار افتادگی انگشتان، درد در کتف و درد شانه از نشانه های دیسک گردن هستند. متداولترین علائم پارگی دیسک گردن، گردن درد است. البته بیشتر این علائم در ضایعات کمتر دیسک مثل دیسک برآمده نیز ممکن است به وجود بیاید که تشخیص آن با پزشک است و درمان فیزیکی از جمله ترکشن گردن برای آنها توصیه می شود.
