یک فرد در جامعه باید سعی کند همواره شخصیتی مستقل از خواسته های دیگران را نشان دهد تا به آرامش درونی دست یافته و دارای عزت نفس کافی شود. در حقیقت این موضوع که سعی نکنیم خود را به تصویر غیر حقیقی که دیگران برای ما ترجیح می دهند درآوریم، از ساختن خود غیر واقعیمان پرهیز کرده و حقیقت وجود خود را بی کم و کاست و بدون در نظر گرفتن خواست دیگران نشان دهیم، به نوعی توانایی خود ابرازی را دارا هستیم و در حقیقت عزت نفس بالایی هم داریم. عزت نفس به معنای ارزش قائل شدن برای وجود خود فرد می باشد که بدین وسیله فرد از انجام برخی رفتارها و کارها که هم سنگ با ارزشی که برای خود قائل است نمی باشد، پرهیز می نماید. در واقع یکی از اصلی ترین نشانه های افرادی که عزت نفس بالایی دارند و ارزش زیادی برای وجود خود قائل هستند، همین داشتن ویژگی خود ابرازی است. انسان های با عزت نفس کم بخشی از وجود و هویت خود را طوری که هست نشان نمی دهند و طوری خود را ابراز می کنند که مورد توجه دیگران واقع شوند. البته خود ابرازی به معنای جامعه گریزی نیست و نباید این تلقی را داشت که هر چه را که دیگران از آن بیزارند باید انجام دهیم. در واقع خود ابرازی به معنای نشان دادن بی کم و کاست وجود خود است، به طوری که خود انسان آرامش بیشتری احساس کرده و برای وجود خود به همان شکلی که هست ارزش کافی را قائل شود. در این مطلب ببشتر به این سوال پاسخ خواهیم داد که خود ابرازی چیست؟ پس با ما در ادامه این مطلب همراه باشید.
حتما دیده اید برخی افراد هستند که در جمع به راحتی ابراز وجود می کنند. به طور ساده می توان گفت چنین افرادی مهارت خود ابرازی بالایی دارند. فردی که مهارت خود ابرازی دارد به خوبی می تواند احساسات و رفتارهای حقیقی خود را بروز دهد و به خاطر خوش آمد دیگران خود را به طور غیر واقعی نشان ندهد. البته این کار با رعایت حقوق دیگران همراه است و هرگز بدین معنا نیست که فرد دارای مهارت خود ابرازی، دیگران را برنجاند و یا طوری رفتار کند که دیگران ناراحت شوند. فرد با ابراز وجود کردن در حقیقیت سعی می کند در اجتماع، حق خود را بگیرد و مذاکرات را هم به سود خود مدیریت کند.
فردی که خود ابرازی را به خوبی در وجود خود دارد، می تواند در مذاکرات رو در رو و به طور کلی در اجتماع به راحتی بدون ترس روی پای خود ایستاده و بدون تعدی به حقوق دیگران، احساسات و نظرات حقیقی خود را بیان کنند و از حقوق خود به صورت علنی و با صلابت دفاع کنند. اما مرز باریکی میان خود ابرازی و پرخاش وجود دارد که حتما باید مدنظر قرار داده شود. یعنی صادقانه حرف خود را زدن نباید به معنای تعدی به حقوق دیگران و رفتار پرخاشگرانه، تلقی شود. فردی که خود ابرازی بالایی دارد قطعا سلطه پذیر نیست. اما این بدین معنی نیست که سلطه گر بوده و به حقوق دیگران احترام نگذارد. کسی که خود ابزاری بالایی دارد در حقیقت به خوبی به حقوق خود احترام می گذارد. چنین فردی به طور متقابل این حقوق را برای دیگران هم قائل است. این در حالی است که افرادی که خودخواه هستند فقط برای خود، حق قائلند و به عقاید خود اهمیت بالایی می دهند، ولی هرگز برای دیگران همان حقوق را به طور متقابل قائل نیستند و بعضا با پرخاش، دیگران را از حقوق حقه خود محروم می کنند. این افراد در حقیقت مرتب در حال تعدی به حقوق سایرین هستند و نمی توان آن ها را افرادی خود ابراز دانست.
بلکه این افراد به نوعی ضد اجتماعی هستند و در جمع چیزی جز منافع خود را نمی بینند و اصلا برای منافع دیگران کوچکترین احترامی قائل نیستند. افراد خود ابراز به شدت حس خوبی از خود در زندگی دارند و معمولا افراد بسیار موفقی در زندگی هستند. این در حالی است که افراد سلطه گر چنین حس خوبی را ندارند و مرتب با سایرین در حال نزاع هستند. در حقیقت یک فردی که خود ابرازی را در خود به شکل مناسبی داراست، دارای مهارت جرات ورزیدن است. چنین فردی به قاطعیات می تواند روی حرف حق خود پافشاری کرده و در برابر فشارها تسلیم نشود. همچنین می تواند مهارت نه گفتن را به خوبی در خود نهادینه کند. زیرا با جرات ورزیدن می تواند برای مصلحت خود دل خوشی دیگران را نادیده گرفته و برای دفاع از حق خود در برابر حرف ناحق و خواسته ی زورگویانه، سر تسلیم فرود نیاورد و نه بگوید. در ادامه مطلب، این موضوع به طور کامل تر توضیح داده خواهد شد.
در این مورد نمی توان هیچ یک از گزینه ها را رد کرد. زیرا برخی افراد به صورت ذاتی دارای عزت نفس بالایی هستند و اصلا خود را برای رضایت دیگران به صورت آن چیزی که نیستند، نشان نمی دهند. این افراد حتی از سنین بسیار کم نیز چنین عمل می کنند و مشخص است که این مهارت را به صورت ذاتی دارا می باشند. اما این بدان معنا نیست که سایرین که از طفولیت این خصوصیت را در خود نداشته اند، نمی توانند آن را در خود پرورش دهند. در حقیقت با انجام تکنیک ها و یادگیری روش هایی، می شود خصوصیت خود ابرازی را در هر فردی تقویت کرد. پس می توان گفت علیرغم اینکه برخی افراد این خصوصیت را به صورت ذاتی در خود دارند، امکان به دست آوردن آن به صورت اکتسابی نیز کاملا وجود دارد. پس نباید هرگز ناامید شد و فکر کرد که فردی که عزت نفس پایین و مهارت خود ابرازی کمی دارد، دیگر نمی تواند خود را تقویت نماید. بلکه باید با آموزش های اصولی و تمرین و ممارست و جدی بودن و البته داشتن صبر، خود را به این مهارت های کاربردی که در نهایت به بالا رفتن عزت نفس فرد منتج می شود، مجهز نماید.
حتما در طول زندگی دیده اید که به برخی افراد لقب پر دل و جرات می دهند. این به معنای خروس جنگی بودن این افراد نیست. بلکه این افراد به طور عمومی سلطه پذیر نیستند و برای دفاع از حقوق خود بشدت محکم و با شجاعت عمل می کنند. خصوصیت جرات ورزیدن از ویژگی هایی است که افرادی که از خود ابرازی بالایی برخوردارند، آن را نیز در خود دارند. این مهارت رفتاری هرگز نفی کننده عاطفی بودن، صمیمی بودن، مهربانی و انسانیت چنین افرادی نیست. زیرا شجاعت را هرگز نباید به قلدری و تعدی به حقوق سایرین معنا کرد.
برخی افرادی که دارای خود ابرازی کمی هستند از طرد شدن از جمع ها هراس دارند و سعی می کنند همواره طوری رفتار کنند که فقط خشنودی دیگران را به دنبال داشته باشد. هر چند که خواسته دیگران کاملا به ناحق هم باشد. این افراد با کمترین جرات در روابط اجتماعی حاضر می شوند.
به طور کلی می توان گفت که جرات ورزی یک مهارت بسیار کاربردی است که به ما می آموزد ضمن احترام به حقوق دیگران و عدم تعدی به حقوق آنان، از مواضع و حقوق خود دفاع کنیم و از حق خود کوتاه نیاییم. در این شرایط نه در وضعیت منفعلانه هستیم که از حق خود بگذریم و نه در حالت پرخاشگرایانه که حدود احترام از بین برود و به نزاع وارد شویم.
تعریف جامع تر جرات ورزیدن بدین گونه است که بر طبق آن، مهارت جرات ورزی یک خصوصیت رفتاری است که مشخصه آن رفتار اجتماعی مثبت به منظور دفاع از حق یا رسیدن به هدف است. در حقیقت رفتار جرات ورزانه همراه با اعتدال است که نه در آن اجازه صلب شدن حق خود را به دیگران می دهیم و نه به حق دیگران تعدی می کنیم.
مدیران در هر کسب و کار و سازمانی بیش از همه باید مهارت جرات ورزیدن را دارا باشند. حتی یک مدیر موفق باید مهارت جرات ورزیدن را به کارکنان خود هم آموزش دهد. نوعی نگرانی ممکن است در برخی مدیران وجود داشته باشد، که آموزش جرات ورزی و ابراز وجود به کارکنان ممکن است آنها را جسور کند و فرآیند مدیریت را برای آنها دشوار سازد. اما در حقیقت جرات ورزی صداقت و شفافیت را در سازمان افزایش می دهد و در نتیجه بازده سازمان بهبود پیدا می کند. انسان جرات ورز، افکار، احساسات، نیازها، انتقادات و شکایت های خود را به جای اینکه پشت سر مدیر یا مجموعه مطرح کند، به صورت قاطعانه و شفاف، احساسات در برابر خود مدیر مطرح می کند و این افکار و ایده ها می تواند عصای دست مدیر باشد.
