مدتی است که بحث دیجیتال مارکتینگ به ترند کسب و کارهای ایرانی تبدیل شده و بسیاری از افراد با گذراندن یک دوره از 8 ساعت گرفته تا 70 ساعت خود را متخصص دیجیتال مارکتینگ می نامند و به دنبال مشاوره و فعالیت هستند. واقعیت این است که بازاریابی دیجیتال مانند بسیاری از علوم کاربردی دیگر، وجه های مختلفی دارد و تا زمانی که وارد آن نشوید درک آن دشوار است. قاعدتا هرشخصی برای ورود به حوزه بازاریابی دیجیتال نیاز دارد تا الفبای این صنعت را بشناسد. مثلا وقتی از CTR حرف میزنیم دقیقا منظورمان چیست؟ یا impression با Reach چه تفاوتی دارد؟
اما نکته تلخ اینجاست که با دانستن الفبای یک موضوع نمی توان متخصص آن حوزه شد. پیچ و خم های دیجیتال مارکتینگ هم چندان ساده نیستند و نیاز به سال ها تجربه و فعالیت دارند. درست مانند شخصی که مدیریت خوانده و پس از فارغ التحصیلی الزاما یک مدیرعامل موفق یا متخصص حوزه مدیریت نخواهد بود.
البته قصد ندارم محتواهای آموزشی دیجیتال مارکتینگ را کم اهمیت یا بی فایده نشان دهم. این دوره ها (البته با اساتیدی با تجربه ) نه تنها لازم است بلکه بسیار مهم هستند اما مهم تر از آنها تجربه فضای دیجیتال است که معمولا در دوره ها تدریس نمی شود.
زمانی که به صورت عملی فعالیت خود را در حوزه دیجیتال آغاز می کنید با سوالاتی روبرو می شوید که نه تنها پاسخ آن را نمی دانید بلکه احتمالا شیوه به جواب رسیدن هم کمتر در ذهن شما خطور کرده است در اینترنت هم جواب مستقیمی برای آن یافت نمی شود.
اینکه از چه پلتفرمی برای تبلیغات وب استفاده کنیم؟
هر کدام چه مزیت هایی و چه معایبی دارند؟
چه میزان بودجه برای شروع تست کافی است؟
چطور تمام کلمات کلیدی مناسب برای SEO سایت خود را تهیه کنم؟
چطور مدت زمان ماندگاری کاربران در سایت را افزایش دهم؟
چطور میزان نصب اپلیکیشن خود را افزایش دهم ؟
یا حتی چطور در شبکه های اجتماعی فالوور واقعی برای کسب و کار خود جذب کنم؟
کدام اینفلوئنسر برای تبلیغات من مناسب است ؟
و ده ها سوال دیگر که تنها زمانی با آنها روبرو خواهید شد که فعالیت دیجیتال خود را شروع کرده باشید.
به صورت کلی سه مدل پرسش در فعالیت های دیجیتال وجود دارد که در دوره های دیجیتال مارکتینگ تدریس نمی شوند اما در فعالیت های دیجیتال به آن برخواهید خورد.
1. چطور برای اجرای یک کمپین دیجیتال (اعم از سوشال، وب یا موبایل) پلتفرم تبلیغاتی انتخاب کنم و کدام محتوا برای تبلیغات بهتر است؟
2. چه محتوایی برای کسب و کار من مناسب است و با چه میزان هزینه باید آن را منتشر کنم؟
3. فعالیت های روزانه را چطور مدیریت کنم و چه فرآیندی برای کارها درنظر بگیرم؟
در واقع این سوالات، مواردی هستند که فقط و فقط زمان اجرا به آنها برخواهید خورد و طبیعی است که کسب و کارها هم برای مشاوره یا انجام فعالیت دیجیتال به پاسخ آنها نیاز دارند.
فرض کنید شما یک پیج در اینستاگرام دارید و به دنبال فروش از طریق آن یا جذب فالوور واقعی هستید. این کار در دوره های دیجیتال مارکتینگ با چند تیتر ساده تمام می شود اما در دنیای واقعی یکی از سخت ترین کارهاست. در ابتدا باید به این سوال پاسخ دهید
واقعا فالوور بالا نیاز دارید یا خیر؟ و اینکه برای این کاربران چه برنامه ای دارید؟ چه ارزش افزوده ای به آنها ارائه می دهید؟
اگر پاسخ به تمام این سوالات مثبت و شفاف باشد اکنون نوبت به این مرحله می رسد تا تبلیغات انجام دهید. اینجاست که شما در اقیانوسی از سوالات غرق می شوید. کدام پیج بهتر است؟ قیمت بهینه چقدر است؟ هر تبلیغ چه میزان فالوور به پیج اضافه میکند؟ تبلیغ در صفحه اینفلوئنسرها بهتر است یا پیج های تخصصی؟ قیمت هر کدام چقدر است؟ هر پیج چه میزان فالوور واقعی و فیک دارد ؟ و ده ها سوال دیگر که برای اینها آموزشی ارائه نشده است.
ممکن است با خود بگویید این قسمت در دوره ها با تاکید زیادی گفته می شود و قطعا بخش های زیادی را می دانید. جواب شما این است که هم بله و هم خیر! نکات بازاریابی محتوا تقریبا مشخص است و چه به صورت رایگان و چه به صورت هزینه ای مطالب زیادی در این مورد گفته می شود اما آنچه در تولید محتوا اتفاق می افتد معمولا به شدت دور از ذهن است و نتایج با پیش بینی های روی کاغذ (یا صفحه مانیتور) تفاوت دارد. در واقع آنچه در تولید و بازاریابی محتوا مهم است همان حلقه تکرار و بهبود مستمر دمینگ بوده که می گوید "برنامه ریزی کن (Plan) اجرا کن (Do) بررسی کن (Check) و اصلاح کن (Act)" و این را هم اضافه میکنم که ناامید نشوید!
نکته بعدی هزینه لازم و بهینه برای انتشار محتواست. این هم یکی دیگر از سوالات آزاردهنده دیجیتال است که پاسخ به آن چندان ساده نبوده و نیازمند تحلیل دقیق رسانه ها می باشد.
زمانی که کارها زیاد می شود و شما فعالیت های برون سپاری را آغاز می کنید یا شروع به جذب نیرو می کنید با مساله ی بنیادینی رو به رو می شوید که راستش را هم بخواهید چندان به فضای دیجیتال مربوط نیست و بیشتر یک پرسش مدیریتی است: چطور فعالیت ها را کنترل و مدیریت کنم؟
بسیار پیش می آید که کارها طبق برنامه پیش نمی رود. پست ها دیر آماده می شوند. تبلیغات با محتوای اشتباه یا ناکامل منتشر می شود، سایت یا اپلیکیشن به مشکلاتی بر میخورد که پیش بینی نمی کردید و ده ها مشکلات دیگر. کار در فضای دیجیتال مانند هر کار دیگری در دنیای واقعی نیازمند مدیریت و برنامه ریزی است و باید حتما تعاریف دقیقی از فعالیت ها را داشته باشید. مسئولیت تفویض کنید و زمان هایی برای شنیدن مشکلات و دغدغه های کارکنان اختصاص دهید. برنامه هایی مانند ترلو یا نسخه های ایرانی سیستم های task manager و مدیریت ارتباطات داخلی هم می تواند در اجرای منظم کارها کمک کننده باشد.
در جمع بندی شاید بتوان گفت، بهترین راه برای متخصص شدن در حوزه دیجیتال مارکتینگ مانند بسیاری از حوزه های دیگر فعالیت اجرایی و تجربه است که باعث می شود دانش واقعی و کاربردی کسب شود.
متاسفانه به تازگی شرایطی در اکوسیستم دیجیتال کشور ایجاد شده که افراد با یک دوره کوتاه خود را متخصص بازاریابی دیجیتال یا سوشال مدیا می نامند. سعی کردم به سهم خودم مشکلات و معضلات اجرایی را مطرح کرده و اعلام کنم که تا متخصص شدن راه طولانی در پیش است.
بیشتر بخوانید: کمپین بازاریابی چیست و چه تفاوتی با کمپین تبلیغاتی دارد؟
بیشتر بخونید: در چه شرایطی تولید محتوا یک استراتژی اشتباه است؟
بیشتر بخوانید: هزینه طراحی یک وبسایت چقدر است؟
بیشتر بخوانید: معرفی محصول یا توسعه بازار در دوران رکود