اختلال استرس پس از سانحه یا PTSD

اختلال استرس پس از سانحه چیست:

اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) نوعی مشكل سلامت روان است که علت آن می تواند رخ دادن حادثه ای تروماتيك باشد. تعداد متعددی از افرادی که با حادثه تروماتيك مواجه می‌شوند، احساسات، افکار و خاطرات منفی را تجربه خواهند کرد. با این‌‌ حال، اغلب افراد به مرور زمان بهتر خواهند شد. اما درمواردی که با گذشت زمان این واکنش‌های منفی از بین نمی‌روند، و اثرات ناشی از آن حادثه زندگی روزمره فرد را تحت تاثیر قرار می‌دهد، ممکن است که فرد مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه شده باشد. برای درک بهتر و شناخت بهتری نسبت به تروما و حوادث تروماتیک می توانید بر روی این لینک کلیک کنید: تروما

چه چیزی باعث ایجاد اختلال استرس پس از سانحه می‌شود:

اختلال استرس پس از سانحه می‌تواند هر فردی را تحت تأثیر قرار دهد، و زمانی  بروز می نماید که فرد، موادی که در ادامه شرح داده می شود را واقعاً تجربه کند و یا در معرض تهدید آنها قرار بگیرد، این موارد شامل:

• مرگ (ناگهانی)
• مصدومیت شدید
• خشونت جنسی

به طور کلی ممکن است افراد به یکی از روش‌های ذیل در معرض سانحه قرار گیرند:

• مستقیماً- برای خود فرد اتفاق افتاده باشد
• شاهد بودن- ممکن است شاهد رخ دادن آن برای شخص دیگری بوده باشند
• متوجه شدن- متوجه شوند که برای فردی بسیار نزدیک به آنها اتفاق افتاده است
• مواجهه مکرر – فرد خود به طور مکرر در معرض حوادث تروماتيك بوده و یا در محیطی شاهد آن بوده‌ که حادثه تروماتيك مکرراً دیگران را تحت تاثیر قرار داده است. همچنین می‌دانیم برخی افراد که از طریق رسانه‌های الکترونیکی، تلویزیون، فیلم‌ها یا تصاویر در محل کار، در معرض حادثه تروماتيك قرار می گیرند، ممکن است مشکلات سلامت روان را تجربه کنند.

نمونه‌های حادثه‌های تروماتيك شامل موارد زیر هستند:

• شاهد بودن مرگ بی‌رحمانه
• سوانح جدی، به طور مثال: سانحه رانندگی
• تعرض فیزیکی یا جنسی
• مشکلات شدید سلامتی یا بستری در بخش مراقبت‌های ویژه
• تجربیات پیچیده زایمان
• تشخیص ابتلا به بیماری مرگ‌بار
• جنگ و درگیری
• حملات تروریستی
• حوادث طبیعی یا ساخته دست بشر، مانند: سونامی یا آتش‌سوزی
• و...

نکته قابل توجه در اینجا ابن مسئله است که تعداد زیادی از حوادثی که در اینجا به آنها اشاره نشده است می‌توانند عامل اختلال استرس پس از سانحه باشند. اگر تجربه شما در این فهرست وجود ندارد، به این معنی نیست که نباید به دنبال کمک گرفتن و پشتیبانی افراد متخصص باشید.

علت شوکه کننده بودن حادثه تروماتيك چیست:

حوادث تروماتيك شوکه‌‌کننده است، چون نمی‌توانیم آنها را درک کنیم، یا به بیان دیگر برای رخ دادن آنها هیچ آمادگی نداریم و این حوادث سریع و با بیشترین شدت دقیقا همچون سونامی حرکت می کنند و تمام دنیای ما را دستخوش تغییراتی می کنند و اغلب این رویداد ها با آن چیزی که توقع داریم همخوانی ندارد. حادثه تروماتيك اغلب «تصادفی» به نظر می‌رسد و علت مشخص ندارد. با دیدگاهمان در مورد جهان مطلوب همخوانی ندارد، که همین موضوع درک معنایی که پشت آن قرار دارد را دشوار می‌کند.

ياداوري تروما همچنین به ما نشان می‌دهد که اتفاقات بد تقریبا می‌توانند برای ما و افرادی که برایمان مهم هستند در هر زمانی اتفاق بیفتند. این می‌تواند منجر به احساس ناامنی و تهدید شود که به صورت قابل فهمی ترسناک است.

وقتی فردی مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه است چه اتفاقی رخ می‌دهد:

همانطور که گفته شد افراد زیادی در طول زندگی خود حادثه‌ تروماتيك را تجربه می‌کنند. با این‌حال، همه افرادی که حادثه تروماتيك را تجربه کرده‌اند الزاماً دچار اختلال استرس پس از سانحه نمی‌شوند.

بسیاری از افراد احساسات و رفتار های متنوعی را  مثل سوگواری، غم، اضطراب، گناه و خشم و ... را پس از يادآوري تروما تجربه می­کنند. این الزاماً به این معنی نیست که شخص دارای اختلال استرس پس از سانحه است. افرادی که اختلال استرس پس از سانحه دارند اغلب دارای تعداد زیادی از علائم هستند که در ادامه به بیان‌ آنها پرداخته شده است. این نشانه ها می‌توانند بلافاصله  پس از ضربه تروماتیک بروز یابند، یا ممکن است آغازشان چند هفته و حتی چند ماه طول بکشد.

این علائم می‌توانند فعالیت‌های روزمره فرد را تحت تاثیر قرار دهند و یا باعث شوند که فرد به شدت احساس پریشانی و سردرگمی کنند.

این نکته باید مورد توجه قرار گیرد که اگر بلافاصله پس از رخ دادن حادثه تروماتيك دچار هر یک از این علائم شوید، الزاماً به این معنی نیست که مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه خواهید شد.

بررسی علائم بروز اختلال پس از سانحه:

تجربه مجدد علائم

• خاطرات- داشتن خاطرات ناخواسته از حادثه، که به افکار مزاحم معروف‌اند، و مرور آن برای فرد بسیار طاقت‌فرسا و ناراحت کننده هستند.
• رویاها- دیدن رویاها یا کابوس‌های ناراحت کننده درباره حادثه.
• مبهوت بودن- احساس یا رفتار به گونه‌ای که گویا قرار است حادثه تروماتيك دوباره اتفاق بیفتد (معروف به فلش‌بک). در موارد حاد، ممکن است فرد از اتفاقاتی که در پیرامونش رخ می‌دهد آگاه نباشد.
• پریشانی از لحاظ فیزیکی و روانی- احساس شدید پریشانی و برانگیختگی از لحاظ فیزیکی (مانند تنفس سریع، ضربان قلب بالا و ... ) هنگامی که در معرض چیزهایی قرار می‌گیریند که به گونه‌ای یادآور حادثه هستند.

علائم اجتنابی

• فراموشی حادثه تروما- ناتوانی در به یاد آوردن قسمتی‌هایی از حادثه تروماتيك.
• گسست- احساس گسست یا فاصله گرفتن از افرادی که قبلاً احساس صمیمی بودن با آنها داشتند.
• اجتناب از صحبت یا فکر کردن- عدم تمایل به صحبت یا فکر کردن درباره حادثه تروماتيك.
• اجتناب از پیوندها- اجتناب از خاطرات، افکار، احساسات، چیزها، افراد و مکان‌هان‌هایی که مربوط به حادثه تروماتيك هستند. این ممکن است شامل اجتناب از تلویزیون یا سایر رسانه‌ها که به حادثه می‌پردازند باشد، به خصوص اگر انجام این کار باعث پریشانی فرد شود.

خلق و خو

• باورها و انتظارات منفی- تفکر منفی درباره خود، دیگران یا جهان.
• سرزنش- سرزنش کردن خود یا دیگران به دلیل رخ دادن حادثه تروماتيك یا عواقب آن.
• عواطف منفی ـتجربه مکرر ترس، وحشت، خشم، گناه یا شرم.
• بی‌انگیزه شدن نسبت به فعالیت‌ها- مشارکت نکردن یا بی انگیزه شدن فرد نسبت به فعالیت‌هایی که قبلاً از آنها لذت می‌برده است یا به صورت منظم انجام می داده است.
• ناتوانی در احساس عواطف مثبت- قادر نبودن به تجربه احساس شادی، رضایت یا محبت.

علائم هوشیاری و تحریک پذیری

• هوشیاری و آگاهی بیش از حد- هوشیاری بیش از حد فرد نسبت به اتفاقات پیرامون خود و ناتوانی در آرام و قرار گرفتن.
• به راحتی شوکه شدن- واکنش افراطی به صداها یا حرکاتی که حادثه تروماتيك را یادآوری می‌کنند.
• مشکل تمرکز – عدم تمرکز روی کارهایی که فرد قبلاً می‌توانست روی آنها تمرکز کند مشکل و به راحتی آنجام دهد.
• بی‌خوابی- خوابیدن و تداوم خواب دشوار می‌شود. هنگامی که این افراد به خواب می روند ممکن است خواب بی‌کیفیت را تجربه کنند و کابوس ببینند. این کابوس ها می تواند مرتبط با همان رویداد تروماتیک باشد.
• بی قراری و پرخاشگری-مثلا پرخاشگری کلامی یا فیزیکی نسبت به افراد یا اشیاء. این پرخاش‌ها ممکن است نتیجه تجربه کردن چیزی باشد که فرد را به یاد حادثه تروماتيك می‌اندازد.
• بی پر‌وایی خطرناک- انجام کارهای خطرناک یا خود تخریبی.

دلیل رخ دادن اختلال استرس پس از سانحه چیست:

دلایل متعددی برای بروز اختلال استرس پس از سانحه وجود دارند. که در ادامه به بررسی آن ها پرداخته شده است.

روحی و روانی

علائم روحی و روانی اختلال استرس پس از سانحه به شدت ناخوشایند و ناراحت کننده هستند. بااین‌حال، این علائم در اصل واکنش دفاعی مغز فرد برای حفاظت از آن بعد از وقوع حادثه تروماتيك است، که درست است که ناخوشایند هستند اما بررسی بیشتر آن ها نشان می دهد که این رفتار غریزی منطقی به نظر می‌آید.

• خاطره- پس از تجربه حادثه تروماتيك این افراد شاید نتوانند و یا نخواهند که آن رویداد را به یاد آورند، فراموشی تمام آن اتفاق یا بخش هایی از آن می‌تواند به فرد کمک کند که حادثه منطقی به نظر بیاید و درد کمتری را برای او به همراه داشته باشد. پس می‌تواند برای حفظ سلامت روان فرد کمک‌کننده باشد.
• افکار مزاحم یا فلش‌بک‌ها- به اینها می‌توان به عنوان تکرار آنچه اتفاق افتاده است نگریست.این افکار ممکن است فرد را مجبور کنند تا در مورد اتفاقی که رخ داده فکر کند، تا در صورت تکرار مجدد آمادگی بهتری داشته باشد. با این‌حال، در اختلال استرس پس از سانحه، این افکار تنها باعث می‌شوند که احساس پریشانی در فرد افزایش یابد.
• اجتناب و بی‌تفاوتی- یادآوری تروما خسته‌ کننده و ناراحت کننده است.اجتناب و بی‌تفاوتی می‌توانند به فرد کمک کند که فکر کردن درباره آنچه اتفاق افتاده است را متوقف کند. در عین حال، همچنین باعث می‌شود که فرد دیگر تلاشی برای درک تجربیات خود نداشته باشد.
• گوش به زنگ بودن-  ممکن است در فرد این فکر را ایجاد کند که با انجام این رفتار در صورت وقوع بحرانی دیگر آمادگی واکنش سریع را دارد. همچنین می‌تواند به او برای انجام کار لازم پس از وقوع سانحه یا بحران انرژی دهد. از طرفی این واکنش، ممکن است خسته کننده هم باشد و فرد را از انجام کارهایی که قبلاً از انجامشان لذت می‌برده بازدارد.

از لحاظ فیزیکی

برخی از علائم فیزیکی یا جسمانی که همراه با اختلال استرس پس از سانحه رخ می‌دهند به این دلیل است که بدن فرد در تلاش برای پردازش نادرست تروماست. که در ادامه به شکل مختصر به بررسی واکنش های درون بدن یک فرد درگیر با  PTSD پرداخته می شود.

• آدرنالین- این هورمونی است که بدن انسان هنگامی که تحت فشار روانی (استرس) است تولید می‌کند. و به ما کمک می‌کند که بدن خود را برای فعالیت‌هایی که نیاز به انرژی زیاد دارند آماده کنیم، مانند، دویدن یا دعوا با کسی. در حالت عادی هنگامی که فشار روانی (استرس) از بین می‌رود، سطح آدرنالین باید به حالت عادی برگردد. اما در اختلال استرس پس از سانحه، خاطرات زنده از رویداد استرس‌زا می‌توانند سطح آدرنالین را همواره بالا نگه دارند. آدرنالین زیاد می‌تواند فرد را مضطرب و پرخاشگر کند و این فرد دیگر نمی تواند آرامش داشته باشد یا خوب بخوابد.
• هیپوکامپ ؛ قسمتی از مغز برای پردازش حافظه- این قسمتی از مغز است که خاطرات را پردازش می‌کند. مقادیر زیاد هورمون های استرس، مانند آدرنالین، می‌تواند از کارکرد مناسب آن جلوگیری کند. یعنی در افرادی که درگیر با اختلال استرس پس از سانجه هستند خاطرات حادثه تروماتيك پردازش نمی‌شوند. و این امر باعث می‌شود فرد حادثه را به گونه‌ای به یاد آورد، گویی که خطر آن رویداد هنوز هم وجود دارد، به جای اینکه آن را مانند چیزی ببیند که در گذشته اتفاق افتاده است.
• افزایش سطح کورتیزول در خون ـهورمون کورتیزول یکی از انواع هورمون‌های سهیم در حالات استرس و اضطراب است و می‌تواند قند مورد نیاز بدن را در این شرایط در اختیار آن قرار دهد و در حقیقت در استرس‌های طولانی‌مدت به بدن کمک می‌کند آمادگی لازم برای بقا و ادامه دادن را داشته باشد. اما در مواردی که این ماده در خون به صورت مداوم ترشح شود فرد دچار علائمی مثل موارد ذیل می شود که حتی شاید خود علت آن را ندارد این موارد شامل:
• فشارخون بالا
• پوکی استخوان
• خستگی
• تحریک پذیری
• مشکلات گوارشی
• کاهش قدرت عضلانی
• تغییر ناگهانی خلق و خوی
• مشکل خواب
• جمع شدن آب در پلک‌ها
• میزان گلوکز خیلی بالا در خون
• وجود موهای زاید زیاد در صورت
• وجود علائم کششی در شکم
• چاقی در منطقه شکم متمرکز باشد
• تشکیلات رسوبات چربی در گردن
• ریزش مو
• و...

لازم به ذکر است که دارا بودن هر کدام از این موارد در شما نشان دهنده بالا بودن کورتیزول در خون و یا PTSD نیست بلکه نظر متخصص برای تشخیص آن نیاز است.

اختلال استرس پس از سانحه چه زمانی شروع می شود:

علائم اختلال استرس پس از سانحه می‌توانند بلافاصله پس از حادثه تروماتيك یا حتی هفته‌ها یا ماه‌ها پس از آن آغاز شوند. معمولاً، علائم ظرف ۶ ماه پس از حادثه شروع می‌شوند. متاسفانه، افراد زیادی، هنگامی که علائم‌شان شروع می‌شود درخواست کمک نمی‌کنند.

اختلال استرس پس از سانحه در اولین ماه پس از حادثه تروماتيك قابل تشخیص نیست. اگر بلافاصله علائم حادثه را تجربه کردید، و این علائم شدید بودند و شما را از کار کردن باز داشتند، ممکن است مبتلا به «اختلال فشار روانی (استرس) مزمن» شده باشید.

چرا همه افراد پس از تجربه کردن تروما دچار اختلال استرس پس از سانحه نمی‌شوند:

پس از تجربه تروما، بسیاری از افراد با نوعی علائم تروما در ماه اول یا پس از آن مواجه می‌شوند. بسیاری از این علائم، واکنش‌های عادی به خطر یا احساس خطر هستند. می‌توانید به آنها به عنوان روشی که مغز برای محافظت از شما در برابر صدمات استفاده می‌کند، فکر کنید. اما، بیشتر افراد پس از چند هفته، یا برخی مواقع اندکی بیشتر، آنچه را که رخ داده پردازش می‌کنند، و علائم فشار روانی (استرس) آنها شروع به از بین رفتن می‌کند. تحقیقات نشان می‌دهد گروهی خاص از افراد در معرض خطر فزاینده ابتلا به اختلال استرس پس از سانحه قرار دارند.

خطر ابتلا به اختلال استرس پس از سانحه در صورت انجام موارد زیر توسط فرد کاهش می‌یابد:

• دسترسی به حمایت اجتماعی
• بازیابی از حادثه تروماتيك در محیطی که فشار روانی (استرس) در آن کم است.

کدام حوادث احتمالاً باعث بروز اختلال استرس پس از سانحه می‌شوند:

همان گونه که قبلا اشاره شد هرگونه حادثه تروماتيك می‌تواند باعث اختلال استرس پس از سانحه شود، البته هر چه تجربه آزاردهنده­تر باشد، احتمال ابتلا به اختلال استرس پس از سانحه به همان نسبت افزایش می‌یابد. به عنوان مثال، در صورتی‌که حادثه شرایطی را که در ادامه شرح می دهیم داشته باشد، احتمال ابتلا به اختلال استرس پس از سانحه افزایش می‌یابد:

• ناگهانی و غیرمنتظره باشد
• برای مدت طولانی ادامه داشته باشد
• زمانی رخ دهد که گیر افتاده‌اید و نتوانید فرار کنید
• ساخته دست بشر باشد
• تلفات زیاد داشته باشد
• باعث نقص عضو شود
• کودکان درگیر حادثه باشد.

اگر همچنان در معرض فشار روانی (استرس) و بلاتکلیفی قرار گیرید، بهبود علائم اختلال استرس پس از سانحه دشوارتر خواهد شد.

نشانه هایی که بیان می کند تروما را پشت سرگذاشته ایم چیست:

اگر می توانید کارهای زیر را انجام دهید، ممکن است از حادثه تروماتيك گذر کرده باشید:

• فکر کردن به آن بدون اینکه بیش از حد پریشان شوید
• مدام احساس نکنید که تهدید می‌شوید
• در زمان‌های نامناسب به فکر آن نیفتید

چرا در مواردی اختلالPTSDتشخیص داده نمی­شود:

چندین دلیل برای توضیح این بخش وجود دارد، که چرا ممکن است اختلال استرس پس از سانحه در فرد مبتلا تشخیص داده نشود. که در ادامه به شرح آن ها پرداخته شده است.

انگ و سوءتفاهم

افراد مبتلا اختلال استرس پس از سانحه اغلب از صحبت در مورد احساس خود اجتناب می‌کنند تا مجبور نباشند به حادثه تروماتيك فکر کنند. برخی از آنها احساس می‌کنند علائمی که تجربه می کنند (به عنوان مثال، گوشه‌گیری و بی‌تفاوتی) کمک می‌کند که شرایط را تحمل کنند، و متوجه نیستند که عامل بوجود آمدن  این رفتار ها، اختلال استرس پس از سانحه بوده است.

وقتی حال کسی اصلاً خوب نیست، سخت است که باور کند در نهایت به همان حالی که پیش از حادثه تروماتيك داشته بازخواهد گشت. این موضوع ممکن است مانع دریافت کمک شود. زیرا این فرد احساس می کند که دیگر همه چیز تمام شده است.

همچنین سوءتفاهمی شایع وجود دارد که صرفاً نظامیان به دلیل شرایطی مثل جنگ، جراحت های شدید یا از دست دادن هم رمزان خود مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه می‌شوند. درواقع، اختلال استرس پس از سانحه می‌تواند برای هر کسی اتفاق بیفتد، و قابل درک است.

تشخیص نادرست

برخی افراد که مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه هستند ممکن است مورد تشخیص نادرست، مانند اضطراب یا افسردگی قرار گیرند. برخی افراد، دچار مشکلات روحی و جسمی دیگری هم هستند که باعث می شود اختلال استرس پس از سانحه آنها مورد غفلت قرار ‌گیرد.

همچنین ممکن است «علائم جسمانی غیرقابل توضیح از لحاظ پزشکی» داشته باشند مانند:

• مشکلات گوارشی
• سندرم‌های درد
• سردرد
• و ...

این علائم یعنی اینکه اختلال استرس پس از سانحه آنها مشکل دیگری اشتباه گرفته می‌شود.

سایر چالش‌ها

برخی افراد مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه همچنین ممکن است چالش‌های دیگر داشته باشند، مانند شک در رابطه یا وابستگی به الکل یا مواد مخدر. اینها ممکن است براثر اختلال استرس پس از سانحه به‌وجود آمده باشند، اما می‌توانند نسبت به اختلال استرس پس از سانحه نمود بیشتری داشته باشند.

اختلال استرس پس از سانحه در کودکان:

اختلال استرس پس از سانحه ممکن است در هر سنی بروز پیدا کند، کودکان نیز از این قاعده مستثنی نیستند علائم زیر در بروز این اختلال برای کودکان می تواند مشاهده گردد:

• رویاهای ترسناک- در کودکان، این رویاها شاید منعکس‌کننده حادثه تروماتيك باشند و شاید هم نه.
• بازی تکرای- برخی کوکان اتفاقات حادثه تروماتيك را در بازی شبیه سازی می کنند. به عنوان مثال، کودکی که در سانحه شدید رانندگی حضور داشته ممکن است سانحه را با خودروهای اسباب‌بازی مجدداً اجرا کند.
• علائم جسمانی- ممکن است از دل درد یا سر درد شکایت کنند.
• ترس از اینکه زود بمیرند- ممکن است باورش برایشان سخت باشد که آنقدر عمر خواهند کرد تا بزرگ شوند.

درمان اختلال استرس پس از سانحه:

چندین درمان مختلف برای اختلال استرس پس از سانحه وجود دارند، از جمله درمان شناختی رفتاری متمرکز بر تروما، حساسیت زدایی و پردازش مجدد حرکات چشم، و دارو درمانی.

روان درمانی:

روان درمانی به جای تمرکز روی زندگی گذشته فرد آسیب دیده، روی تجربه تروما متمرکز است. در موارد ذیل به این افراد کمک خواهد کرد:

• پذیرش- یادگیری پذیرش این موضوع که اگرچه آنچه اتفاق افتاده قابل تغییر نیست، ولی میتوان در مورد حادثه، جهان و خودطور دیگری فکر کرد.
• یادآوری حادثه- یادآوری آنچه اتفاق افتاده، بدون اینکه ترس و پریشانی بر او غلبه کند. فرد می‌تواند در صورت تمایل، به اتفاق فکر کند نه اینکه تفکرات مزاحم یا فلش‌بک‌ داشته باشد.
• صحبت درباره تجربیات- صحبت درباره اینکه چه اتفاقی رخ داده تا ذهن فرد بتواند خاطرات را در گوشه‌ای ذخیره کند و به کارهای دیگر بپردازد.
• احساس امنیت بیشتر- کمک به فرد برای کنترل بیشتر بر احساساتش این به او کمک می‌کند که احساس امنیت بیشتری کند، بنابراین نیاز نیست که خیلی زیاد از خاطراتش دوری کند.

هر نوع روان درمانی باید توسط شخصی ارائه شود که به درستی آموزش دیده و مجوز رسمی دارد. جلسات معمولاً حداقل هفتگی هستند، با روان ‌درمانگر ثابت، و اغلب دست‌کم 8 تا 12 هفته به طول می‌انجامند. با آنکه جلسات معمولاً یک ساعته هستند، برخی مواقع می‌توانند تا 90 دقیقه هم ادامه‌ پیدا کنند.

درمان‌های اختلال استرس پس از سانحه شامل موارد ذیل هستند:

درمان شناختی رفتاری متمرکز بر تروما (TF-CBT) :

این نوع درمان می‌تواند به فرد برای تغییر نحوه تفکر کمک کنند. به مرور به او کمک می‌کند که احساس بهتری داشته باشد و رفتارش متفاوت شود. این درمان معمولاً به صورت یک به یک ارائه می‌شود، البته شواهدی وجود دارند مبنی براینکه درمان شناختی رفتاری متمرکز بر تروما در قالب گروهی نیز قابل ارائه است زیرا حس هم دردی و اینکه من در برابر این اتفاق وحشتناک تنها نیستم باعث التیام فرد می شود.

حساسیت‌زدایی و پردازش مجدد حرکات چشم (EMDR) :

این تکنیکی است که از حرکات چشم برای کمک به مغز جهت پردازش خاطرات تروماتیک استفاده می‌کند. از فرد خواسته می شود که حادثه تروماتيك را به یاد آورد و احساس و افکارش در آن لحظه مورد بررسی قرار می گیرد. و از او خواسته می شود که حرکات چشم را انجام دهد یا نوعی «تحریک دوجانبه» مانند ضربه زدن با دست را انجام دهد. ثابت شده که این کار باعث کاهش شدت عواطفی است که پیرامون خاطره تروماتیک تجربه می‌کند، و به برطرف شدن تروما کمک می‌کند.

حساسیت زدایی و پردازش مجدد حرکات چشم باید توسط متخصص آموزش دیده ارائه شود. حساسیت زدایی و پردازش مجدد حرکات چشم معمولاً طی 8 تا 12 جلسه 60 دقیقه ای ارائه می شود.

دارو :

اگر سایر درمان ها برای فرد مفید واقع نشد ممکن است پزشک برای فرد درگیر با این اختلال داروی ضد افسردگی تجویز کند.

مهارکننده انتخابی بازجذب سروتونین داروی ضد افسردگی هستند که می‌توانند به کاهش علائم اختلال استرس پس از سانحه کمک کنند. اگر مهارکننده انتخابی بازجذب سروتونین مؤثر واقع نشد، ممکن است داروی دیگر برای فرد تجویز شود، اما این کار معمولاً باید به توصیه متخصص سلامت روان انجام شود.

موثرترین درمان برای این اختلال کدام است:

شواهدی وجود دارند مبنی براینکه درمان شناختی رفتاری متمرکز بر تروما و حساسیت زدایی و پردازش مجدد حرکات چشم بهترین درمان‌های سرآمد هستند. دارو می‌تواند برای افرادی که مایل به درمان‌های گفتاری نیستند یا دسترسی آسان به آنها ندارند ،مفید واقع شود.

ترتیب شروع روند درمان برایPTSDچیست:

درمان شناختی رفتاری متمرکز بر تروما (درمان شناختی رفتاری متمرکز بر تروما یا حساسیت زدایی و پردازش مجدد حرکات چشم) باید در صورت امکان، قبل از دارو ارائه شوند. این براساس دستورالعمل‌های موسسه ملی تعالی سلامت و مراقبت (NICE) است.

اگر مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه هستید چگونه می توانید به خود کمک کنید:

اگر مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه هستید، می‌توانید چند کار برای حمایت از بازیابی خود انجام دهید. درمانگرتان با استفاده از این اقدامات از شما حمایت خواهد کرد و اطمینان حاصل می‌کند که این موارد را در زمان مناسب انجام دهید:

• پایبندی به روال عادی خود- در صورت امکان، سعی کنید که به روال عادی خود بازگردید یا آن را حفظ نمایید. حفظ زندگی عادی تا حد امکان باعث می‌شود احساس ثبات داشته باشید
• با فرد مورد اعتماد خود صحبت کنید- درحالی‌که نباید احساس کنید که مجبورید با هر کسی در مورد اتفاقی که رخ داده صحبت کنید، صحبت با کسی که به او اعتماد دارید کمک می‌کند که احساسات خود را در فضایی امن پردازش نمایید. همچنین صحبت با کسی که همان اتفاقی را که برای شما رخ داده تجربه کرده است، یا کسی که حادثه‌ای مشابه را قبلاً تجربه کرده ممکن است کمک‌کننده باشد، البته اگر انجام این کار چندان ناراحت کننده نباشد.
• تمرینات تمدد اعصاب را امتحان کنید- مراقبه خودرهبری و سایر تمرینات را برای آرامش اعصاب امتحان کنید. تمدد اعصاب حین ابتلا به اختلال استرس پس از سانحه می‌تواند چالش‌برانگیز باشد، پس با درمانگر خود در مورد تمرینات یا فعالیت‌هایی که ممکن است برای شما مؤثر باشند صحبت کنید.
• بازگشت به کار یا مدرسه- اگر احساس می‌کنید که توانایی دارید، بازگشت به کار، مدرسه یا دانشگاه می‌تواند کمک کننده باشد. این کار باعث می‌شود که احساس کنید به روال عادی بازگشته‌اید. بااین‌حال، باید تلاشتان اجتناب از موقعیت‌هایی باشد که احتمال قرارگرفتن شما را در معرض تروما یا فشار روانی (استرس) را بالا می‌برد. به طور کلی، کار در محیط حامی و با فشار روانی (استرس) کمتر بهترین کار ممکن تا درمان است.
• به طور منظم غذا بخورید و ورزش کنید-سعی کنید در زمان‌هایی که معمولاً غذا می‌خورید غذا بخورید، حتی اگر احساس گرسنگی نمی‌کنید. اگر احساس می‌کنید که توانایی دارید، سعی کنید که به طور منظم ورزش کنید. این کار همچنین با شما کمک می‌کند که هنگام خواب بیشتر احساس خستگی کنید.
• با دیگران وقت بگذرانید- وقت صرف کردن با افرادی که برایتان مهم هستند به شما احساس حمایت می‌دهد.
• انتظار بهتر شدن داشته باشید- روی این فکر تمرکز کنید که به مرور بهتر خواهید شد. این تفکر برای روند بهبودی شما خوب خواهد بود. یادتان باشد برای اینکه سریع بهبود یابید به خود فشار نیاورید.
• به مکانی برگردید که حادثه تروماتيك رخ داده- تنها زمانی که احساس می‌کنید توانایی دارید، شاید تمایل داشته باشید به محلی که حادثه تروماتيك رخ داده برگردید. اگر قصد انجام چنین کاری را دارید، با درمانگر یا پزشک خود صحبت کنید، تا آنها در این مسیر از شما حمایت کنند.

همچنین حین بازیابی شاید بخواهید مراقب انجام برخی کارها بوده یا نسبت به آنها آگاه باشید. بااین‌حال، انجام «کار درست» می‌تواند واقعاً چالش‌برانگیز باشد و به واسطه انجام برخی از این کارها نباید احساس گناه کنید.

• خودانتقادی- علائم اختلال استرس پس از سانحه نشانه ضعف نیست. آنها واکنش طبیعی به تجربیات ترسناک هستند.
• احساستان را برای خودتان نگه دارید - اگر اختلال استرس پس از سانحه دارید، از به اشتراک گذاشتن افکار و احساسات خود با دیگران احساس گناه نکنید. صحبت درباره آنچه احساس می‌کنید می‌تواند از روند بهبودی شما پیشتیبانی کند.
• انتظار داشتن برای بازگشت فوری همه چیز به روال عادی-درمان اختلال استرس پس از سانحه زمان‌بر است. سعی کنید که انتظار بیش از حد و خیلی سریع از خود نداشته باشید.
• دور ماندن از سایر افراد- اگر برای مدت طولانی تنها بمانید، احساس انزوا در شما افزایش می‌یابد و حالتان بدتر می‌شود.
• مصرف الکل و سیگار- درحالی که الکل می‌تواند کمک کند که آرام شوید، اما در طول زمان باعث بدتر شدن شما خواهد شد. قهوه و نیکوتین می‌توانند به عنوان محرک عمل کنند و اگر علائم مربوط به اختلال استرس پس از سانحه را تجربه می‌کنید ممکن است باعث بدتر شدن حال شما شوند.
• خستگی بیش از حد- اختلال استرس پس از سانحه می‌تواند خواب شما را دچار مشکل کند، اما تا جایی که می‌توانید سعی کنید برنامه خواب معمول خود را حفظ کنید و تا دیر وقت بیدار نمانید، چون این کار باعث بدتر شدن شما خواهد شد. می‌تواند اطلاعات بیشتر را از منبع ما در بخش خواب خوب کسب کنید.

اختلال استرس پس از سانحه پیچیده چیست:

برخی افراد مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه پیچیده دچار می‌شوند. این به دلیل تجربه حادثه یا یک سری از حوادث هستند که بسیار تهدیدکننده و وحشت‌آورند. این اتفاقات می‌توانند در دوران کودکی یا بزرگسالی رخ دهند. اغلب مواقع، فرار یا اجتناب از این رویدادها آسان نیست و اغلب دشوار یا غیرممکن خواهد بود. به عنوان مثال:

• شکنجه
• برده‌داری
• کارزارهای نسل‌کشی
• زندگی در منطقه جنگی
• خشونت خانوادگی طولانی مدت
• تکرار سوء استفاده فیزیکی و جنسی در کودکی.

علاوه بر علائم اختلال استرس پس از سانحه، افرادی که مبتلا به نوع پیچیده آن هستند، ممکن است از موارد ذیل نیز رنج ببرند:

• داشتن باورهای بسیار منفی در مورد خودشان مثل «تحقیر شده، شکست‌خورده یا بی‌مصرف»
• مشکل داشتن در ابراز احساسات و همچنین واکنش‌های عاطفی
• مشکل در حفظ ارتباطات و احساس صمیمیت با سایر افراد
• بی اعتمادی به تمام مرد ها یا زن ها به دلیل سواستفاده جنسی در کودکی

درمان اختلال استرس پس از سانحه پیچیده:

نداشتن اعتماد به سایرین و در کل نسبت به جهان، در افراد مبتلا به این نوع اختلال شایع است. درمان در این افراد اغلب طولانی‌تر است تا آنها را قادر سازد رابطه‌ای امن با درمانگر خود برقرار کنند. کار با فرد مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه پیچیده اغلب سه مرحله را شامل می شود:

پایدار سازی:

در مرحله پایدار سازی، فرد یاد می‌گیرد که به درمانگر خود اعتماد کند، و احساس پریشانی و گسست را درک و کنترل نماید. و راجب احساسات خود و بدون شرم در این باره صحبت کند.

به عنوان قسمتی از پایدار سازی، شاید تکنیک‌های «اتصال به زمین» را یاد بگیرد. این تکنیک‌ها می‌توانند به فرد کمک کنند تا روی احساسات طبیعی فیزیکی خود تمرکز کند، و به او یادآوری می‌کند که در حال زندگی کند نه گذشته.

پایدار سازی همچنین میتواند کمک کند که فرد از احساس ترس و اضطراب ناشی از خاطرات و عواطفی که عامل تولید آنها هستند «جدا» شود. این کار کمک می‌کند که این خاطرات کمتر ترسناک باشند و فرد با مرور آن ها کمتر رنج بکشد و به مرور زمان در مغزش طبقه بندی شود و فرد درک کند که این رویداد متعلق به گذشته است. در واقع هدف پایدار سازی این است که نهایتاً فرد قادر باشد بدون تجربه اضطراب یا فلش‌بک‌ها زندگی کند.

درمان‌های مبتنی بر تروما:

درمانی که متمرکز بر تروماست، از جمله حساسیت زدایی و پردازش مجدد حرکات چشم یا درمان شناختی رفتاری متمرکز بر تروما، می‌تواند به آنها کمک کند تا تجربه تروما را پردازش نمایند. سایر روان‌درمانی‌ها، از جمله روان پویشی، نیز می‌توانند مفید باشند. باید در اختلال استرس پس از سانحه پیچیده احتیاط کرد، چون درصورت استفاده نامناسب از این درمان‌ها ، ممکن است وضعیت‌ بدتر شود.

ادغام یا ارتباط مجدد:

وقتی فرد از موقعیت خطرناک ذهنی خود فاصله گرفت و قادر به لمس دوباره زندگی شد، برگشت به روش معمول زندگی، می‌تواند به او کمک کند تا به دنیای واقعی عادت کند. این بخش به فرد کمک می‌کند که خود را به عنوان فردی دارای حق و انتخاب ببیند.

ادغام مجدد به این افراد کمک می‌کند تا:

• با خود و دیگران به طور دلسوزانه ارتباط برقرار کنید
• مجدداً به خود و دیگران اعتماد کنید
• دوباره در دوستی‌ها، روابط صمیمی و فعالیت‌هایی که باعث ارتقای سلامت و تندرستی شما می‌شوند شرکت کنید

دارو درمانی در اختلال استرس پس از سانحه پیچیده:

در اختلال استرس پس از سانحه، داروی ضد افسردگی یا سایر داروها را می‌توان علاوه بر روان درمانی استفاده کرد. اگر روان درمانی به فرد جواب نمی‌دهد یا برایش ممکن نیست، می‌توانید از دارو ذرمانی استفاده کنید.

خودیاری:

اگر مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه پیچیده هستید، تلاش برای انجام کارهای عادی، که هیچ ارتباطی با تجربیات ترومای شما ندارند می‌تواند مفید باشد. از جمله این کارها عبارتند از:

• دوست یابی
• اشتغال
• ورزش کردن منظم
• یادگیری تکنیک‌های تمدد اعصاب
• ایجاد سرگرمی
• داشتن حیوانات خانگی.

اینها باعث می‌شوند که به تدریج به دنیای پیرامون خود اعتماد کنید. بااین‌حال، این کار زمان‌بر است و اگر انجام این کارها برایتان دشوار است یا بلافاصله قادر به انجام آنها نیستید، نباید احساس شرمندگی کنید.

چگونه می‌توانم تشخیص دهم که فردی به اختلال استرس پس از سانحه مبتلاست:

اگر فردی را می‌شناسید که به تازگی حادثه تروماتيك را تجربه کرده است، مواردی وجود دارند که ممکن است بخواهید به آنها توجه کنید. این موارد می‌تواند نشانه‌هایی باشند که افراد نمی‌توانند با آنها کنار بیایند:

• تغییر در رفتار- عملکرد ضعیف در کار، تأخیر، دریافت مرخصی استعلاجی، سوانح جزئی
• تغییر در عواطف- خشم، بی قراری و پرخاشگری، افسردگی، نداشتن انگیزه و تمرکز
• تغییر در افکار- تمرکز بر تهدید و ترس، دیدگاه‌های منفی نسبت به آینده
• علائم جسمانی غیرمنتظره- مانند تنگی نفس، بی‌قراری یا دل درد

اگر فکر می‌کنید که فردی علائم اختلال استرس پس از سانحه دارد، می‌توانید وی را تشویق به مشورت با پزشک عمومی‌‌اش کنید. اگر برای انجام این کار با وی به اندازه کافی صمیمی نیستید، ممکن است که بخواهید با فردی که با او صمیمی است صحبت کنید، که به جای شما این کار را انجام دهد.

همچنین بررسی اطلاعات در مورد اختلال استرس پس از سانحه، مانند این منبع، ممکن است برای وی مفید باشد چون به او کمک می‌کند که دشواری‌هایی را که با آن مواجه هست شناسایی نماید.

چگونه می‌توانم از فردی که حادثه تروماتيك را تجربه کرده است پشتیبانی کنم:

انجام موارد ذیل می‌تواند به حمایت از فردی که با موردی تروماتیک مواجه بوده است کمک کند:

• صحبت کنید- به آنها زمان بدهید تا بتوانند با شما در مورد تجربیاتشان صحبت کنند.
• گوش کنید- به آنها اجازه دهید صحبت کند، و سعی کنید که وسط حرفشان نپرید یا تجربیات خودتان را به اشتراک نگذارید.
• سؤالات کلی بپرسید- اگر سؤال می‌پرسید، سعی کنید که کلی و بدون قضاوت باشند. به عنوان مثال، شاید بخواهید بپرسید «آیا با فرد دیگری در مورد این موضوع صحبت کرده‌اید؟» یا «اجازه هست به شما کمک کنم تا حمایت بیشتر کسب کنید؟»

باید سعی کنید که از موارد ذیل اجتناب نمایید:

• گفتن اینکه می‌دانید چه حسی دارند- حتی اگر مورد مشابه را تجربه کرده‌اید، افراد موقعیت‌ها را بسیار متفاوت تجربه می‌کنند. مقایسه کردن کمکی نمی کند.
• گفتن به آنها که خوش شانس هستند که زنده‌اند- افرادی که حادثه تروماتيك را تجربه کرده‌اند اغلب احساس خوش‌شانسی نمی‌کنند. اغلب، اگر دیگران مرده باشند آنها به دلیل زنده بودن احساس گناه می‌کنند.
• کوچک کردن تجربه آنها- حتی اگر قصد دارید حالشان را بهتر بکنید به آنها نگویید که وضعیت می‌توانست بدتر از این باشد. این کار باعث می‌شود که افراد فکر کنند که محق نیستند چنین احساساتی داشته باشند.
• ارائه پیشنهادات غیرمفید- حتی اگر می‌دانید که این پیشنهادات در گذشته برای شما مؤثر واقع شده‌اند، آنها را ارائه نکنید. مردم بسیار متفاوت هستند و اغلب ممکن است قبلاً آنچه را که پیشنهاد می‌دهید امتحان کرده باشند.

نتیجه:

اختلال استرس پس از سانحه PTSD ممکن است در زندگی هر فرد و در هر سنی رخ دهد  حتی ممکن است در طول زندگی بعضی افراد این اتفاق چند بار رخ دهد. اما این رویداد با اینکه روند درمان زمان بری را در پی دارد اما قابل درمان است و در مواردی که فرد نمی­تواند با خود یاری یا همراهی نزدیکان از آن گذر کند حتما باید از فرد متخصص کمک بگیرد. و به عنوان کلام آخر باید اضافه کرد که زندگی با رخ دادن اتفاقات تروماتیک واقعا دگرگون می شود اما این پایان راه نیست و بعد از گذشت تمام این سختی ها چشم اندازی روشن می تواند در انتظار این افراد باشد.

اطلاعات بیشتر در زمینه روانشناسی علمی

وبسایت: www.mehdisareminezhad.ir

وبلاگ مطالب علمی: saremimethod.viblog.ir

وبلاگ دل نوشته ها: mehdisareminezhad-nevesht.najiblog.ir

آپارات: مهدی صارمی نژاد

اینستاگرام: Mehdi_Saremi_Nezhad

لینکدین: Mehdi Sareminezhad