کوهنوردی یک ورزش جذاب و از رشته های ماجراجویی است. هر هفته هزاران نفر در کشور ما و صدها هزار نفر در جهان برای بهره گرفتن از این ورزش جذاب پا به دنیای کوهستان می گذارند. با این حال کوهنوردی یک ورزش مهارت محور است و پر از نکته هاییست که یک علاقمند به این ورزش باید از آنها آگاه باشد. در این مطلب به بیان برگزیده ای از مهمترین نکاتی که یک کوهنورد باید بداند می پردازیم:
کوهنوردی ذاتا خطرناک است. حضور در کوهستان با ورزشهای سالنی تفاوت دارد. در اینجا فاکتور محیط اهمیت پیدا می کند. به طور نمونه باید بدانید که هر 1000 متر ارتفاع گرفتن باعث کاهش 5-8 درجه ای دمای هوا می شود. لیست بلند بالایی از خطرات کوهنوردی وجود دارد که یک کوهنورد موظف است از آنها آگاهی یابد. خطراتی مانند بهمن، گم شدن، سرمازدگی، ریزش سنگ و غیره چیزهایی نیستند که بتوان از کنار آنها آسان گذر کرد. به عنوان یک کوهنورد باید اینها را بشناسید و راه مقابله با آنها را یاد بگیرید.
یک نکته کلیدی دیگر که در کوهنوردی اهمیت می یابد، لزوم برنامه ریزی درست برای رفتن به یک برنامه و بازگشت از آن است. رفتن به یک قله مانند پیاده روی در شهر نیست که پس از خستگی بتوانیم پشت فرمان نشسته و به خانه بازگردیم. در اینجا حتی در صورت خستگی هم باید راه بازگشت را در پیش گرفت. پس لازم است برنامه ریزی درست زمانبندی برای رفتن و بازگشت از یک کوه را در نظر بگیریم. هیچ فرقی ندارد که قله دارآباد را صعود کنیم یا اینکه به دنبال صعود یک قله 7000 متری باشیم. این نکته برای هر کوهنوردی در هر کوهی صادق می باشد.
حتی صعود به یک قله آسان نیز نیازمند ساعتها پیمایش در مسیرهای پرشیب است. حمل کوله، دست به سنگ شدن، کار فنی و سایر موارد چیزهایی هستند که یک کوهنورد باید برایشان آماده باشد. برای کسب آمادگی تنها صعود آخر هفته کافی نیست. بلکه یک کوهنورد خوب باید در وسط هفته نیز تمرینات مشخص و برنامه ریزی شده داشته باشد تا بتواند آمادگی کافی را کسب کند. باید با آمادگی به کوهستان رفت تا کوهنوردی برایمان شادی به ارمغان بیاورد.
دلایلی مانند زمانبندی غلط، ضعف یک همنورد، خراب شدن ناگهانی هوا و طوفان ممکن است مانع صعود به یک قله شوند. به عنوان یک کوهنورد باید یاد بگیریم که طبیعت همواره از ما قویتر است. پس زمانی فرا خواهد رسید که باید تب قله را فراموش کرده و به سلامت راهی خانه شویم. شاید ما توان صعود را داشته باشیم، اما صعود ما به قیمت آسیب دیدن یک همنورد تمام شود. یادمان باشد که هیچ صعودی ارزش جان ما یا دوستانمان را ندارد. کوه همیشه جای خود هست. ما می توانیم مجددا بازگردیم و از کوهها صعود کنیم.
دو عامل ارتفاع و باد می توانند باعث کاهش دما شوند. کوهستان جایی است که هر دو عامل در کنار هم وجود دارد. پس حتما شرایط آن سردتر خواهد بود. این نیازمند آمادگی است. باید برای شرایط سرد هوا آماده باشیم. از ملزومات این آمادگی به همراه داشتن پوشاک اضافه مانند کاپشن، کت پر، دستکش اضافی، کلاه و سایر اقلام ضروری است. آماده بودن برای چند درجه هوای سردتر ایمنی هر چه بیشتر را ایجاد خواهد کرد.
قانون ساعت دو اشاره به یک نکته دارد. تا ساعت 2 ظهر صعود کنید. سپس به هر نقطه ای که رسیدید راه بازگشت را پیش بگیرید. دلیل این امر آن است که برخورد کردن به تاریکی در زمان بازگشت می توان خطرناک باشد. به خصوص در روزهای کوتاه زمستانی خورشید به سرعت غروب می کند و برخورد کردن به تاریکی هوا به خصوص در ارتفاعات بالا می تواند میزان خطرات را به شکل چشم گیری گسترش دهد. از طرف دیگر هوای کوهستان معمولا در عصرگاه بدتر از صبح است. توجه به قانون ساعت 2 این موضوع را هم پوشش خواهد داد.
یک نکته کلیدی این است که همیشه مقداری آب و غذای اضافی به همراه داشته باشید. داشتن آب و غذای بیشتر می تواند به عنوان یک ضربه گیر در شرایط حساس عمل کند. این فقط برای شما نخواهد بود، بلکه حتی می تواند به کمک سایرین نیز بیاید. برای یک برنامه یکروزه یک وعده غذای اضافه به همراه داشتنن یا همراه داشتن چند میان وعده یا شکلات می تواند کمک کننده باشد.
شناخت بعضی داروهای عمومی که نیاز به نسخه ندارند، نحوه بانداژ کردن، شناسایی عوامل بیماری تنها در کوهستان مفید نخواهد بود. یادگیری این مسائل در طول زندگی می تواند بارها و بارها به شما کمک کند. همیشه مقداری تجهیزات امداد به همراه داشته باشید و آنها را به روز کنید. به خصوص در صعودهای تیمی یا طولانی مدت بهتر است یک کیت خوب امداد و چند کیت کوچکتر به همراه داشته باشید.
هوشیار بودن عامل مهمی در کارهای حساس است. تغییرات آب و هوایی می توانند به سرعت روی دهند. حال یک همنورد ممکن است خیلی راحت خراب شود. وجود مه می تواند به گم شدن یک تیم بیانجامد. هوشیار بودن یک راهکار مهم برای یک کوهنورد خواهد بود. به محیط توجه کنید. حواستان به دیگران باشد. حواستان به حال خودتان هم باشد. در طول صعود عوارض مسیر را در نظر بگیرید. نکات مهم با دیدن و توجه درست درک می شوند.
انواع ابزار مسیریابی مانند جی پی اس، قطب نما، نقشه، کروکی هستند که از آنها می توانید برای پیدا کردن راهتان بهره بگیرید. قبل از رفتن به برنامه کار کردن با این ابزار را یاد بگیرید. به طور کلی باید برای آموزش کوهنوردی وقت بگذارید که البته کار کردن با ابزار ناوبری نیز بخشی از آن است. فهم توپوگرافی، نقطه زدن در جی پی اس، خواندن کروکی، کسب مهارت در مسیریابی نیاز به تکرار و تجربه دارد. از برنامه های سبک تر شروع به یادگیری و کسب تجربه کنید.
نوشته مهدی جباریان/ موج کوه
