آدم‌های بسیار حساس ممکن است سخت‌تر تحت تاثیر تجربیات آسیب‌زا (تروماتیک) قرار بگیرند. اما آیا راحت‌تر نیز از آن بهبود پیدا می‌کنند؟
آیا تا به حال برایتان پیش آمده که در طول روز چیزی غافلگیرتان کند؟ در یک چشم‌به‌هم‌زدن، انرژی در بدنتان بالا برود، احساس گنگی کنید، افکار در سرتان به هم بپیچند و هیجانات شدیدی را تجربه کنید. ممکن است شرم یا ترس شما را در خود گرفتار کنند. دوست دارید با خشونت به کسی حمله کنید، پنهان شوید یا فرار کنید. شاید هم در مکانی که هستید قفل شوید و نتوانید تصمیم بگیرید یا حتی حرکت کنید.
روان‌شناسان به چیزی که باعث برانگیختن چنین واکنشی در شما می‌شود، "محرک تروما" می‌گویند. این محرک ممکن است از لحاظ فیزیکی یا عاطفی به شما احساس ناامنی دهد.
برخی از مشکلات من که از تروما ناشی می‌شدند
من درمانگر آدم‌های بسیار حساس و قربانیان تروما هستم. با این حال، تا قبل از اینکه سفر التیام خود را با تکنیک EMDRشروع کنم، نمی‌دانستم در گذشته تروما را تجربه کرده‌ام. وقتی متوجه این موضوع شدم، فهمیدم اضطراب، شرم و برخی از واکنش‌های عاطفی‌ام تنها مربوط به بسیار حساس بودن و داشتن یک سیستم عصبی حساس نیست، بلکه با یک ترومای التیام‌نیافته نیز در ارتباط است. موقعی که فهمیدم هوشیاری بیشازحد من به خاطر تروماست، توانستم با خودم مهربان‌تر باشم و برای درمان قدم بردارم.
ده سال گذشته و به قدری بهبود پیدا کرده‌ام که اضطرابم به حداقل رسیده و به‌ندرت واکنش‌های عاطفی شدید نشان می‌دهم. من هنوز یک اچ‌اس‌پی هستم که احساسات و محیط خود را عمیق پردازش می‌کند. اما با این تفاوت که اکنون در دنیا و روابطم احساس امنیت می‌کنم.
تروما دقیقا چیست؟
زمانی که به مراجعه‌کنندگانم می‌گویم تجربه آسیب‌زا (تروماتیکی) را از سر گذرانده‌اند، اکثرشان می‌گویند: " من هیچ‌وقت اینجوری بهش نگاه نمی‌کنم". "اونقدرها هم بد نبود". "من بهش نمی‌گم تروما". البته من درکشان می‌کنم زیرا بیشتر مردم وقتی کلمه "تروما" را می‌شنوند یاد سربازان جنگی یا بازماندگان تجاوز جنسی می‌افتند. درست است که افرادی که چنین تجربیاتی را داشته‌اند بازماندگان تروما هستند، اما تعریف تروما بسیار گسترده‌تر است: به هرچیز بیشازحد شدیدی که سیستم عصبی در لحظه قادر به پردازش آن نباشد، تروما می‌گویند.
این بدان معناست که تروما می‌تواند یک رئیس سمی، طلاق یا یک نزاع و درگیری باشد. گاهی نیز تروما از مسائل بی‌اهمیت ناشی می‌شود. مسائلی که بارها و بارها تکرار می‌شوند و سرانجام ما را از پا می‌اندازند.
نشانه‌های رایج تروما
یکی از بهترین روش‌های تشخیص اینکه تروما را تجربه کرده‌اید یا نه، توجه به نشانه‌های آن است. تروما نشانه‌های زیادی دارد و هر کس آن را تا حدی متفاوت تجربه می‌کند. با این حال، در ادامه برخی از نشانه‌های رایج آن را می‌بینیم:
نشانه‌های شناختی:
• افکار مزاحم درباره حادثه آسیب‌زا
• کابوس
• مشکل در تمرکز
• نوسانات خلقی
نشانه‌های رفتاری:
• اجتناب از فعالیت‌ها یا مکان‌هایی که باعث به یادآوردن خاطرات مربوط به حادثه آسیب‌زا می‌شوند
• انزوای اجتماعی
• عدم علاقه به فعالیت‌‌های لذت‌بخش
نشانه‌های فیزیکی:
• به آسانی ازجاپریدن
• خستگی و فرسودگی
• بی‌خوابی
• تغییر در عادات غذایی و خواب
• درد در سراسر بدن
نشانه‌های روان‌شناختی:
• شرم (این احساس که شما معیوب یا بد هستید)
• انکار رخ دادن برخی حوادث
• تحریک‌پذیری
• همیشه گوش‌به‌زنگ خطرهای احتمالی بودن
• زیادی مسئولیت قبول کردن برای دیگران
• خشم
• اضطراب
• حمله پنیک
• ترس شدید
• رفتارهای وسواس‌گونه (وسواس فکری/ عملی)
• کناره‌گیری از دیگران
• کرختی عاطفی
• افسردگی
آیا آدم‌های بسیار حساس بیشتر مستعد تروما هستند؟
در یک کلام، بله. سیستم عصبی آدم‌های بسیار حساس ظریف‌تر از آدم‌های غیر بسیار حساس تنظیم شده است و این بدان معناست که ما به همه محرک‌ها، از جمله تجربیات آسیب‌زا قوی‌تر واکنش نشان می‌دهیم. هنگامی که اتفاق مثبتی می‌افتد، پتانسیل این را داریم که نسبت به افراد غیراچ‌اس‌پی، هیجان و شادی بیشتری را تجربه کنیم. اگر شانس داشتن یک خانواده، جامعه و محیط کاری مثبت و حمایتگر را داشته باشیم، نسبت به دیگران بیشتر شکوفا می‌شویم. بالعکس، هنگامی که آدم‌های بسیار حساس تجربیات منفی را از سر می‌گذرانند، نسبت به غیر‌اچ‌اس‌پی‌ها ترس و آسیب عمیق‌تری را تجربه می‌کنند. اگر در محیط غیرحمایتگر بزرگ شده باشیم، به احتمال زیادی زخم‌هایی را متحمل خواهیم شد. ما به محیط حساس هستیم، و این حساسیت ما را نسبت به تجربه تروما آسیب‌پذیرتر کرده است.
البته برعکس این نیز صادق است. درست است که آدم‌های بسیار حساس سخت‌تر تحت تاثیر استرس قرار می‌گیرند، اما همان‌‌قدر نیز، حمایت و تجربیات مثبت روی آن‌ها تاثیر بیشتری دارد. آندره سُلو در کتاب حساس (Sensitive) نوشته:" تحقیقات نشان می‌دهد که آدم‌های بسیار حساس بیشتر می‌توانند از تراپی، منتور و حمایت اجتماعی بهره ببرند. اگر از این موارد در زندگی کمک بگیرند، نه تنها درمان می‌شوند بلکه نسبت به آدم‌های کمتر حساس به نتایج بهتری خواهند رسید".
فقط خودتان می‌توانید بگویید تجربه‌ای برای شما آسیب‌زا بوده است یا نه
زمانی که ما تروما را به عنوان هرچیز بیشازحد شدیدی که سیستم عصبی در لحظه قادر به پردازش آن نباشد، تعریف کنیم، آن وقت قلدری، انتقاد شدن، احساس طرد یا ترک شدن برایمان تجربه‌ای آسیب‌زا هستند. نمونه‌های دیگر از تروما:
• سوء استفاده عاطفی
• مرگ حیوان خانگی
• تعرض
• از دست دادن هر رابطه بامعنا
همچنین باید در نظر بگیرید تروما چه مدت ادامه داشته است. اگر اتفاق ناراحت‌کننده‌ای بارها و بارها رخ دهد، اغلب در دسته تروما قرار می‌گیرد (برای مثال یک بیماری مزمن، مورد آزار روانی قرار گرفتن و ...). تجربیات ما با ژنتیک، سیستم عصبی و اتفاقات گذشته زندگی‌مان در ارتباط هستند. پس فقط خودتان می‌توانید بگویید تجربه‌ای برای شما آسیب‌زا بوده یا نه. چیزی که برای یک نفر آسیب‌زاست ممکن است برای دیگری نباشد.
چطور می‌توان از تروما التیام یافت؟
قدم اول ساده اما عمیق است: تروما را تصدیق کنید. بدانید که تقصیر شما نبوده، در این تجربه تنها نیستید و می‌توانید کمک بگیرید. من برای التیام یافتن از تروما موارد زیر را پیشنهاد می‌کنم:
۱. به دنبال یک درمانگر آموزش دیده در زمینه تروما و آشنا با تکنیک‌هایی مانند EMDRیا تجربه‌درمانی جسمانی بگردید. این تکنینک‌های را می‌توانید در سایت‌هایی مانند Psychology Today پیدا کنید.
۲. ارتباط تعداد زیادی از بازماندگان تروما با جسمشان قطع شده است. ذهن‌آگاهی را شروع کنید و بیشتر از تجربیات فیزیکی خود آگاه باشید. تمرین یوگای آرام می‌تواند به شما کمک کند به بدنتان برگردید و دوباره در آن احساس امنیت کنید.
۳. شفقت‌به‌خود را تمرین کنید. التیام یافتن از تروما کار ترسناکی است. بنا‌براین باید با خود‌دوستی کم‌کم به آن نزدیک شوید.
۴. روابط امنتان را توسعه دهید. با کسانی ارتباط برقرار کنید که با مهربانی به شما پاسخ می‌دهند و طبیعت بسیار حساس شما را می‌پذیرند.
۵. یادبگیرید چطور عواطفتان را تنظیم کنید و اضطرابتان را کاهش دهید. از این طریق می‌توانید بعد از برانگیخته شدن به حالت آرام خود برگردید.
فهمیدن و هضم کردن این مطالب برای اولین بار کار سختی است. آرام باشید و قدم‌های کوچک بردارید.
این مقاله را دوباره بخوانید.
نفسی عمیق بکشید.
یک نفس دیگر بکشید.
و بدانید که امیدی هست و شما می‌توانید التیام پیدا کنید.
منبع: https://highlysensitiverefuge.com/how-unhealed-trauma-affects-highly-sensitive-people/
ترجمه و تلخیص: مهربان جورابلو
