سلام، شیمی احوال خوب ایسه؟ (Shimi ahval khoob isse: حال شما خوبه) خب خدارو شکر ...
با یه مطلب دیگه از گیلان بومام (Boomam: اومدم) ندانم (Nadanam: نمیدونم) که مطالب قبلی شما ره خوش بوما یا نه. (Shoma re khosh booma ya na: شما خوشتون اومده یا نه) البته من کار نئرم هتو خو کارا کونم. (Albate man kar naram hato khoo kara koonam: البته من کاری ندارم همونطوری کار خودمو میکنم)
آخر پست قبلی رسیدیم به عکس زیر:
خب بریم سراغ عروسیهای شمالی اونم از نوع قدیمیش که صفای بیشتری داشت و کلی خاطره دارم ازش...
همونطور که از عکس بالا مشخصه عروسی مگه میشه بدون ساز و آواز و صد البته دست و رقص باشه، اصلا بدون اون آخری مزه نداره. از همین تریبون یه انتقادی کنم از رسانه ملی که انواع و اقسام مختلف رقصهای محلی اعم از کردی، رقصهای با چوب مشهدی، رقص پای ترکی، رقص ترکمنی و حتی حرکات پر ریتم بندری یا رقص مازنی نقی معمولی رو از رسانه ملی پخش میکنن ولی تا میرسن به رقص محلی گیلکی با اسم رقص قاسم آبادی میرن تو کار سانسور و پخش گل و بلبل!!! البته که یجورایی هم حق دارن چون اجرا کنندگان اصلی این رقص بانوان گرامی بوده که نمایش انجام حرکات موزون آنها از رسانه ملی امکان پذیر نیست.
رقص قاسم آبادی گونه‌ای از رقص ایرانی است که از روستای قاسم آباد در استان گیلان ریشه گرفته‌است. این رقص با نوعی شاد از موسیقی محلی گیلکی و در لباس‌های محلی روستای قاسم آباد اجرا می‌شود. در رقص قاسم آبادی ابتدا نیایش خداوند و سپس سه مرحلهٔ کاشت، داشت و برداشت برنج نشان داده می‌شود: رقص قاسم آبادی با انجام نیایش به درگاه خداوند آغاز می‌شود و بخش عمده‌ای از این رقص به دعا و شکر پروردگار اختصاص دارد، چراکه خداوند به آنها این امکان را داده تا به کشت و زرع بپردازند.
پس از نیایش، مرحله کاشت آغاز می‌شود. این بخش از رقص با حرکات تند و چرخش‌های دایره‌ای انجام می‌شود. مرحله دوم که مرحله داشت است با چرخش‌های کندتر انجام می‌شود و مرحله برداشت که جداکردن دانه از ساقه و پوسته است، در دایره‌های کوچکتر انجام می‌شود و تقریباً افراد ثابت در یک جا این مرحله را انجام می‌دهند. ویکی پدیا
اینم یه ورژن قابل ارائه و نصبتا مجاز و قابل پخش از رقص قاسم آبادی
قدیم که مثل الان نبود که تجهیزات موسیقی خاصی وجود داشته باشه تا از موزیکش تو مراسماشون استفاده کنن و استفاده از سازهای محلی و دعوت از نوازندگان هم برای همه مقدور نبود و یه کار لاکچری محصوب میشد. اینجاست که پای یه ساز بسیاز زیبایی که توی همه خونه ها موجود بود به مراسم ها باز میشد. سازی که بسیار پرکاربرد هم بود توی آشپزخونه ها به نام "تشت" که باز اینم بیشتر توسط خانمها نواخته میشد. جالبه بدونید که تشت زنی گیلانی ثبت جهانی هم شده. تشت زنی در مازندران هم انجام میشه که بهش چکه سما میگن. ورژن گیلانی خوبش که بشه اینجا embed کرد رو پیدا نکردم پس به همین کلیپ چکه سما از گروه خوب رستاک اکتفا میکنم.
اما از هرچه بگذریم سخن شکم خوشتر است. اصلا همیشه گفتن عروسیه و شامش که هرکاری هم کنی تهش با کلی حرف و حدیث ریز و درشت بدرقه ات میکنن.
خب تنوع غذایی گیلان که نیاز به توضیح نداره و برای اونایی که نمیدونن میگم که به ثبت جهانی یونسکو هم رسیده. متاسفانه اکثرا چندتا غذای خاص رو میشناسن و هلک و هلک میکوبونن میرن رشت که باقالاقاتوق میل کنن که نهایتا همراهه با مخلفاتی مثل زیتون پرورده و سیر ترشی خیلی دیگه لاکچری باشن ماهی شور یا بقول ما شور کولی کنارش دارن. یا دیگه خیلی بخوان متفاوت باشن میرن سراغ فسنجون گیلانی که با رب انار درست میشه و ترش میپزنش یا میرزاقاسمی سفارش میدن. اما اینجا قرار نیست از چیزایی که میشناسین و آشناست براتون حرف بزنم. براتون غذاهای اصیل و نابی آوردم فقط نگران آبی هستم که از لب و لوچه بزرگواران سرازیر میشه.
بریم سر اصل مطلب. شام عروسی گیلانیها قدیم که باقالی پلو با ژله نبود که! معمولا یا فسنجون ترشی که اشاره کردم میدادن یا اینکه شیرینی قاتوق چاگودن (Chagoodan: درست میکردن) این غذا که از اسمش پیداست برخلاف اکثر غذاهای شمالی که مزه قالبش ترش هست شیرین بوده و از برگ زردآلو و آلو خورشتی بعضا کشمش بهمراه مرغ تهیه میشه. ناگفته نماند که عنصر اصلی این غذا پیاز سرخ کرده است که به مقدار بسیار زیاد در این غذا موجوده. بعلت میزان زیاد پیاز مصرفی خونه ای که عروسی داشت معمولا از یک هفته قبلش دخترا و خانومای محل جمع میشن اونجا و به پیاز پوست کندن و خردکردن و سرخ کردنش مشغول میشدن. بخاطر همین زمان زیادی که میبره (البته مهمترین علتش حجم زیاد غذا عروسی بود) بهش "درازه قاتوق" هم میگفتن.
حالا که حرف از غذا به میون اومد بریم یه سر به سایر غذا های گیلانی بزنیم. یه غذایی هست به نام دلدوکونی (Del dookooney) یا همون بادنجان شکم پر که مواد داخل بادنجان گردو و رب اناره و سبزی ها محلی که خودم به شخصه چند نفری رو سر این غذا به قتل رسوندم :/
شاید فکرشم نمیکنید که یه غذای گیلانی باشه که طعم قابلش تندی باشه. بله تندی که از فلفل میاد. برنج نیم دانه رو کته بار میزارن و با گردوی ساییده شده که با سنگ مخصوص آشپزی که برای ساییدن ازش استفاده میکردن داخل ظرفی سینی مانند به نام نمکیار، مخلوطش میکنن که معمولا دارای زیره هم هست و بهش در حد توان و تحمل مصرف کنندگان فلفل اضافه کنن. ما که توی خونه معمولا کنارشم نوشابه گازدار میذاریم که قشنگ تندیش بزنه بیرون :)
اینقدر محو توصیفش شدم که یادم رفت اسمشو بگم. اسم این غذا جوکولکیه (Jookoolkiyey) هست که متاسفانه تصویری ازش پیدا نکردم. اما بجاش براتون کال کباب آوردم که تصویرش رو در زیر می بینید. ظرفی که کال کباب درونش قرار داره همون نمکیار هست که یه ظرف سینی مانند گلی هست که معمولا برای کارهایی مثل همون ساییدن گردو ازش استفاده میکنن. کال کباب از بادنجان کبابی که کاملا بعد از کبابی کردنش پوستش رو میگیرن و لهش میکنن و با آب انار یا رب انار و بهمراه گردوی ساییده شده و سیر ساییده شده و سبزیهای معطر محلی آماده مصرف هست. نکته قابل توجه این غذا اینه که سرد مصرف میشه و میتونین به مقداری بیشتر از مصرف تهیه کرده و در یخچال نگهداری کنید و هر وقت خواستین درجا از یخچال در بیارین یا با برنج یا حتی نون میل بفرمایید.
اما از سرد فود گیلانی که بگذریم برسید به فست فودهای گیلانی که بسیار میتونه برای اونهایی که زمان کافی برای تهیه و طبخ غذا ندارن جالب باشه بویژه خانوم های شاغل.
پس خانم های شاغل کاغذ و قلم ها رو آماده کنید. مواد لازم:
عنصر اصلی سیرواویج برگه سیر هست که میشه در حجم قابل قبولی تهیه کرد و شست و حتی خردشم کرد و توی فریزر نگهداری کرد ولی برگ سیر تازه قطعا طعم بهتری بهش میده. برگ سیر رو خرد کرده و سرخ میکنین و در حین سرخ کردنش بهش نمک و فلفل و ... رو هم اضافه میکنین و در نهایت تخم مرغ رو بهش می افزاییدو تمام. در واقع نیمرویی هست که توش برگ سیر داره و با برنج یا نون میشه استفاده اش کرد.
از این "واویج" ها باز هم داریم که حتی از اولی هم آسونتره. یکی دیگه از اونها پنیر واویج هست که همین پنیر صبحانه (البته در اصلش نوعی پنیر در گیلان مصرف میشه که بهش خاک پنیر هم میگن که طعمش شبیه به پنیر تبریزه و اگر پنیر تبریزی دارید بهتره با اون پنیرواویج درست کنید که طعم جالبتری رو به شما خواهد داد) رو خردش میکنین و مثل قبل بهش تخم مرغ و نمک و فلفل و ... رو اضافه میکنین البته میتونین بهش کمی شوید تازه یا اگر در دسترس نیست شوید خشک هم اضافه کنید که طعم بهتری بهش میده. به این غذا در لاهیجان پنیر بُرِشته هم میگن. میتونید بخش پنیرش رو حذف کنید و بخش شوید تازه یا خشک رو بیشتر کنید که تبدیلش میکنه به یه غذای دیگه به اسم "شوید واویج" که اونم بسیار خوب و خوشمزه است.
صحبت از غذاهای گیلانی تمومی نداره و میشه تا صبح همینجوری ازشون گفت. میشه از غورابیج، سیرقرمه، شامی رشتی، ترشی کوکو یا فست فودهای دیگه ای مثل تابیران و کال سیرآب نام برد و کلی غذای دیگه که سخن رو به درازا می کشونه.
در پایان هم اشاره ای کنم به موزیک گیلکی که برای این پست انتخاب کردم که آهنگ فوکلری هست که بیشتر در عروسی ها خوانده میشد به نام "ای روز بوشوم کونوس کله" که خواننده این اثر مرحوم استاد پوررضا هستند که آهنگ معروف ابتدایی سریال پس از باران با صدای زیبای ایشون اجرا شد.
