در قرن ۱۴م قبل از میلاد چینیان عقیده داشتند که جهان از چی با غلظت های مختلف به وجود آمده است، چیِ سفت و ناخالص تر به علت سنگینی قوام یافته و زمین را به وجود آورده است و چیِ لطیف و پالوده به علت سبک بودن صعود نموده و آسمان را به وجود آورده است.
انسان که میان زمین و آسمان قرار گرفته، مخلوطی موزون از این دو چی است بدین گونه که جسم شخص از چیِ ناخالص به وجود آمده و قلبش جایگاه چیِ لطیف قرار گرفته است، خون که نه به سفتی جسم است و نه به لطافت نفس در جایی میان آن دو قرار گرفته و چون ایستا نیست و در میان بدن در حرکت است بیشتر هم جنس چیِ پالوده و لطیف است.
در این میام دو مکتب فکری وجود دارد:
به عقیده گروهی هرچند انسان با گنجینه ثابتی از چی به دنیا می آید اما می تواند بر مقدار آن تاثیر گذار باشد، چی از منافذ بدن وارد می شود ولی باقی ماندن آن در بدن به میزان سلامت و وضع مناسب قلب بستگی دارد، قلبی که پاک باشد و تیره و تار نشده باشد منزلگاه خوبی برای استقرار چی خواهد بود.
شعار این گروه: منافذ خود را باز بگذار است.
به اعتقاد گروه دیگر مقدار اصلی چی را نمی توان افزایش داد و انسان با مصرف و اتمام آن میمیرد، لذا طولانی تر کردن عمر تنها با صرفه جویی در استفاده از چی امکان پذیر خواهد بود، هر فعالیت ذهنی می تواند مقداری از چی را مورد مصرف قرار دهد، لذا با تفکر صحیح و سنجیده عمل کردن می توان در مصرف چی صرقه جویی کرده و آن را به صورت بهینه ای مدیریت نمود.
شعار این گروه: منافذ خود را بسته نگاه دار است.
آنگونه که می توان برداشت کرد چینیان معتقدند انسان به گونه ای با ما بعد الطبیعه در ارتباط است هرچند آنها به طور مشخص نامی از اللّه نبرده اند اما درک خود را طبیعت نامیده و سرشت انسان را از دو بُعد جسمانی و روحانی مورد مداقه قرار داده اند، چی یا همان روح یا خیر خواهی چیزی است که به واسطه وجود و صیانت از آن می توان تیرگی های قلب و بدی های دنیوی را از خود دور نمود، بیهوده گرایی، روزمرگی و انجام اقدامات بی فایده چی را ضعیف و نابود می سازد و این نابودی گاه می تواند موجبات مرگ را نیز فراهم آورد.
در هر حال تدقق و فهم دقیق تر از چی بستگی به میزان مطالعه و بررسی مفاهیمی دارد که در کتب اربعه مکتب کنفیسیوسی بدان اشاره شده است، لذا برای آشنایی بیشتر با بینش و منش شرق دور می توانید کتاب های “معرفت بزرگ” و “آئین میانه گزینی” و “مکالمات” و “منسیوس” را مطالعه نمایید.
