شعر معروف سهراب سپهری رو که به یاد بیاریم، میگه پشت دریاها شهریست...
حالا این گفته از سه جا میتونه نشأت گرفته باشه. اول اینکه تجربه کرده و میدونه که پشت دریاها شهریست، دوم اینکه از بقیه شنیده که پشت دریاها شهریست، سوم اینکه حدس میزنه که پشت دریاها شهریست.
حالا بریم سراغ حالت سومش، اینکه خیلی از ماها، نوسترآداموس وار، پیشبینی میکنیم که بعد از طی فلان مسیر و پس از گذر از فلان راه و با انجام فلان موارد، قراره به آرمان شهرمون برسیم.
حالا باز بریم سراغ دنیای تکنولوژی و اینکه چیشد تصمیم گرفتم این مقاله ای که دارین میخونید رو بنویسم، و دلیلش این بود که بصورت متعجبانه و البته جالبی متوجه شدم چند تا از همکارای خودم که کارشون برنامه نویسی و شبکه و آی-تی هست، اسم سینگولاریتی رو نشنیدن!
حالا بریم سراغ عکس بالا، فرض کنین ما داریم توی این راهرو حرکت میکنیم و میرسیم تهش، دقیقاً همون جایی که اون شخص ایستاده. سوال من از شما اینه: اونجا چی میبینین؟
حالا بریم سراغ مفهوم تکینگی یا همون سینگولاریتی. توی علوم مختلف این مفهوم به نحوهای مختلف وجود داره. اما توی دنیای تکنولوژی، مفهوم سینگولاریتی یا همون تکینگی فناوری، اینه که... بذارین اول یه چیز دیگه بگم:
حتماً شنیدین که میگن وقتی خواجه نصیرالدین طوسی توی مراغه به هلاكوخان گفت میخوام رصدخانه بزنم و اون دلیلش رو پرسید، خواجه ازش خواست که بگه از یه ارتفاعی یه تشت مسی رو پرت کنن پایین، این اتفاق افتاد و مردم با شنیدن صدای زیادش وحشت کردن و خواجه به هلاکو گفت تو مثل اونا نترسیدی چون میدونستی قضیه چیه، با حمایتِ تو از من واسه زدنِ رصدخونه هم میشه از بعضی اتفاقا و حوادث، قبلش مطلع شد یا یسری چیزارو پیشبینی کرد. فارق از اینکه من به هیچ وجه نمیدونم این داستان چقد معتبره، باید بدونیم که همین الان و در حقیقت سالهاست که توی نقاط مختلفی توی دنیا دارن روی پیشبینی کار میکنن. یعنی یسری مراکز معتبر علمی، دپارتمانا و بخشهایی دارن که دانشمندای علوم مختلف فقط روی این کار میکنن که بفهمن (بهتره بگیم حدس بزنن) مسیر پیشرفت علوم به چه سمتیه و دنیا قراره توی آینده چه اتفاقا و اختراعات و تحولاتی رو ببینه. و جالبه که بدونید تا الان خیلی از اتفاقاتی که توی علومی مثل دنیای فناوری اطلاعات افتاده از قبل با حدود زمانی خیلی نزدیکی پیشبینی شده.
حالا دیگه واقعاً ببینیم سینگولاریتی که میگن چیه. سینگولاریتی توی تکنولوژی، یه بازه ی زمانیه. در حقیقت شتاب توی پیشرفت و گسترش فناوری به حدی زیاده که تا یه جاییش برای بشر قابل پیشبینیه ولی ممکنه به جایی برسیم که هوش مصنوعی به قدری قدرت پیدا کنه که دیگه از کنترل ما خارج بشه. عملاً یعنی ممکنه بعد از گذر دورانی مثل ترکیب هوش انسان و هوش مصنوعی، هوش مصنوعی به حدی پیشی بگیره که شاید حدأقل فعلاً برای ما قابل درک نباشه. اون نقطه میشه سینگولاریتی یا تکینگی فناوری و ممکنه اتفاقای بعد از اون پیشبینی پذیر نباشه. و معمولاً اشخاصی که این قضیه رو باور دارن پیشبینی های سیاهی هم میکنن مثل اینکه شاید به جایی برسیم که هوش مصنوعی احساس کنه (در حقیقت باید بگیم متوجه میشه!) که ما وجودمون برای خودمون ضرر داره و داریم به خودمون آسیب میرسونیم، یعنی خودِ انسان برای بقای نسل بشر بزرگترین تخریب رو داره. حالا بنظرتون حتی اگه اولین قانونی که به خورد هوش مصنوعی میدیم محافظت از انسانا باشه، بنده خدا حق نداره به این نتیجه برسه که وجود یسری از ما برای بقای خودمون مشکل ایجاد میکنه و باید خودش کنترلمون رو دست بگیره؟
البته اینم بگم که این قضیه در حد فرضیه مطلق نیست و عمومیت هم نداره، یعنی خیلی از دانشمندا هستن که اعتقاد دارن هوش مصنوعی هرچقدرم سرعت پردازش و توانایی محاسباتی و قوه ادراکش تقویت بشه، بازم ساخته دست بشره.
اما همشون روی یه چیز توافق دارن. اونم این که اگه قدرت و هوش مصنوعی در اختیار گروهِ محدودی از افراد (مخصوصاً جاه طلب ها) باشه، اون حالت خطرناک ترین چیزیه که میشه برای بشریت متصور شد.
حالا بریم سراغ انداختن قایق به دنیای پسا سینگولاریتی ای. هر پیشرفتی دو حالت کلی داره معمولاً. یکی اینکه پیشرو باشی، یکی اینکه بشی شاگرد بهتر از استاد و غِرغِره بری از روی کارای بقیه ولی با یه مزیت رقابتی (حالا مزیت میتونه استفاده از فرصت تحریما باشه یا اضافه کردن فیچرای کاربردی تر یا هر موضوع دیگه ای). پس برای اینکه شخصی (چه حقیقی چه حقوقی) بخواد توی دنیای آینده تکنولوژی دنباله رو بقیه نباشه باید از الان به فکر باشه، یا با زیر و رو کردن حیطه ای که داره توش فعالیت میکنه بتونه سَردم دار حرکت بقیه باشه یا حدأقل تلاش کنه که بتونه اصطلاحاً حرکت در لبه تکنولوژی رو سرلوحه کارش قرار بده، یا اینکه تلاش کنه قایقایی که بقیه ساختن یا دارن میسازن رو ببینه و خودش شروع کنه به ساختن قایق خودش یا حتی خط تولید قایق و کشتی راه بندازه.
این قصه (همین مقاله) رو با قایق سهراب شروع کردیم، میخوایم با یه قایق هم تمومش کنیم. حواسمون باشه که اگه سینگولاریتیِ تکنولوژی رخ بده و اگه این تکینگیِ فناوری رو به سِیلی که میگن زمان حضرت نوح همه جا رو فرا گرفته تشبیه کنیم، یعالمه آدم قراره غرق بشن، یعالمه آدم قراره خودشون رو روی تیکه های چوب و وسایل شناور روی آب حفظ کنن (اگه امواج اونارو هم از بین نبره)، یعالمه آدم سوار قایقای شخصی و کوچیک خودشون میشن، یعالمه آدم قایق یا قایقای بزرگتری دارن، یعالمه آدم هم کلی کشتی دارن که میتونن تصمیم بگیرن کیا رو سوار کنن (و اینکه خیرخواهانه باشه یا اینکه ببرنشون زیر طوق و دِینِ خودشون) و کیا رو بیخیال بشن و ولشون کنن تا برای خودشون دست و پا بزنن.
پس اول سعی کنیم خودمون نسبت به آینده آگاه تر بشیم، دوم تلاش کنیم اطرافیان و نسل بعد رو طوری بار بیاریم که بتونن آگاهی لازمه رو کسب کنن، و در نهایت هم سعی کنیم یاد بگیریم طوری عمل کنیم که جزءِ کدوم دسته از افراد بودن (قایق و کشتی و ... زمانِ اومدنِ سیلِ مخربِ تکینگی تکنولوژی) دست خودمون باشه و ببنیم که تا چه اندازه میخوایم به دیگران وابسته باشیم یا بقیه رو ببریم زیر دِینِ خودمون یا اینکه بدون چشمداشت دست بقیه رو هم بگیریم و نجاتشون بدیم.
بیاین قایق خودمون رو بندازیم تو آب و بریم پشت دریاها سراغ شهری که پنجره هاش رو به تجلی بازه :)
برای همه و بچه هامون و نسل های آینده آرزوی سلامتی و شادی و موفقیت روزافزون رو دارم و این مطلب رو با این رباعی از "ابوسعید ابوالخیر" تموم میکنم:
یا رب تو چنان کن که پریشان نشوم
محتاج برادران و خویشان نشوم
بی منت خلق خود مرا روزی ده
تا از در تو بر در ایشان نشوم
اگه دوست داشتید میتونید نگاهی هم به مطلب زیر بندازید (برای کمپین رکاب سفید نوشته شده ولی با توجه به اینکه میخواد مفهومِ انجام دادنِ کاری که باید انجامش بدیم و اهمیت شرایط و آینده زندگیمون رو برسونه، شاید یه نیمچه ربطی به این مطلب داشته باشه و خوندنش خالی از لطف نباشه):
منتشر شده در ویرگول توسط محمد قدسیان https://virgool.io/@mohammad.ghodsian
https://virgool.io/@mohammad.ghodsian/take-the-boat-to-the-singularity-bkkhsha7tnul
