دکتر محمدرضازارعلی دکترای تخصصی فیزیولوژی ورزشی قلب و عروق و تنفس
مقدمه
خستگی عضلانی پدیدهای مکانیکی– عصبی است که باعث کاهش تولید نیرو، تغییر الگوهای حرکتی و افزایش ریسک آسیب میشود. بیومکانیک با بررسی تغییرات کینماتیکی (الگوی حرکت)، کینتیکی (نیروها) و الکترومایوگرافی، نقش مهمی در درک و مدیریت خستگی دارد. هدف این مطالعه بررسی اثرات خستگی بر عملکرد و پیامدهای آن در آسیبهای ورزشی است .[1،3]
اثر خستگی بر الگوهای حرکتی
در حالت خستگی، زمان فعالسازی عضلات همسترینگ ۱۸–۲۵٪ تأخیر پیدا میکند که پایداری زانو را مختل میکند. الگوی فرود در پرشها به سمت والگوس زانو تغییر میکند و گشتاور وارسی (والگوس) تا ۳۰٪ افزایش مییابد [2]. در دوندگان، خستگی عضله گلوتئوس مدیوس موجب افزایش زاویه اداکشن ران و کشش بیشتر بر نوار ایلیوتیبیال میشود.
اثر خستگی بر عملکرد
مطالعات EMG نشان میدهند که در عضلات چهارسر، با رسیدن به خستگی، میانگین فرکانس طیف سیگنال ۱۵–۴۰٪ کاهش مییابد. این تغییر، توان خروجی را در دوچرخهسواری تا ۱۲٪ کم میکند [3]. در ورزشهای تیمی، خستگی موجب کاهش سرعت عکسالعمل عصبی و افزایش خطاهای حرکتی میشود.
خستگی و ریسک آسیب
افزایش والگوس زانو، کاهش کنترل تنه و تأخیر همسترینگ، محیطی پرخطر برای پارگی ACL ایجاد میکند. در رشتههای برخوردی مانند فوتبال، خستگی موجب کاهش زمان هماهنگی عضلات و افت ۲۰٪ در توان اکستنسوری زانو میشود که احتمال کشیدگی همسترینگ را افزایش میدهد .[1،4]
مدیریت و پیشگیری بیومکانیکی
– استفاده از تحلیل ویدئویی و سیستمهای پوشیدنی برای تشخیص تغییرات حرکتی
– برنامههای تقویت عضلات تثبیتکننده لگن و مرکز بدن
– پایش بار تمرینی خارجی و داخلی برای جلوگیری از تجمع خستگی
– استفاده از EMG سطحی برای ارزیابی کارایی عضلات در زمان خستگی [3،5]
نتیجهگیری
شناخت اثرات بیومکانیکی خستگی، امکان طراحی تمرینات هدفمند، مدیریت بار تمرینی و کاهش آسیبهای ورزشی را فراهم میکند. ادغام اندازهگیریهای دقیق حرکتی با فناوریهای EMG و سنسورهای پوشیدنی، چشمانداز بهتری برای پیشگیری ارائه میدهد [4،5].
منابع
1. Enoka, R. (2012). Muscle fatigue—from motor units to whole muscle. Sports Med.
2. Benjaminse, A. (2015). Fatigue and knee biomechanics. J Sci Med Sport.
3. Boyas, S. (2011). Fatigue and EMG changes. Eur J Appl Physiol.
4. Small, K. (2010). Muscle damage and fatigue in sport. J Strength Cond Res.
5. Wan, J. (2017). Exercise-induced fatigue mechanisms. Front Physiol.
دکترمحمدرضازارعلی متخصص فیزیولوژی ورزشی قلب و عروق و تنفس
