دکترمحمدرضازارعلی _ متخصص فیزیولوژی ورزشی قلب و عروق و تنفس

دکترمحمدرضازارعلی متخصص فیزیولوژی ورزشی قلب و عروق و تنفس مطالبی در مورد فیزیولوژی ورزشی قلب و عروق و دستگاه تنفس به شرح ذیل ارائه می گردد.

فیزیولوژی ورزشی قلب و عروق و تنفس

۱. سیستم قلب و عروق (Cardiovascular System)

قلب:

قلب یک پمپ عضلانی است که خون را در بدن به جریان می‌اندازد.

دوره‌های قلبی:

سیستول: انقباض بطن‌ها و خروج خون به سرخرگ‌ها.

دیاستول: انبساط بطن‌ها و پر شدن آن‌ها از خون.

ضربان قلب (Heart Rate, HR): تعداد ضربان قلب در دقیقه، تحت تأثیر سیستم عصبی خودکار (سمپاتیک افزایش و پاراسمپاتیک کاهش).

حجم ضربه‌ای (Stroke Volume, SV):

مقدار خون خروجی هر ضربان بطن‌ها (حدود 70 میلی‌لیتر در حالت استراحت).

با تمرین ورزشی منظم، SV افزایش می‌یابد و قلب با هر ضربان خون بیشتری پمپاژ می‌کند.

برون‌ده قلبی (Cardiac Output, CO):

در ورزش شدید، CO می‌تواند تا 5–6 برابر حالت استراحت افزایش یابد.

سیستم عروقی:

سرخرگ‌ها (Arteries): خون اکسیژن‌دار را از قلب به بدن می‌رسانند.

سیاهرگ‌ها (Veins): خون کم‌اکسیژن را به قلب باز می‌گردانند.

مویرگ‌ها (Capillaries): محل تبادل مواد مغذی و اکسیژن با بافت‌ها.

در ورزش، رگ‌های خونی عضلات فعال گشاد می‌شوند و خون بیشتری به عضلات می‌رسد (Vasodilation).

۲. سیستم تنفسی (Respiratory System)

تنفس: شامل دو مرحله است:

دم (Inhalation): ورود هوا به ریه‌ها.

بازدم (Exhalation): خروج هوا از ریه‌ها.

اجزاء مهم:

راه‌های هوایی: بینی، حنجره، نای، نایژه‌ها.

ریه‌ها: محل تبادل گازها (اکسیژن و دی‌اکسید کربن).

حبابچه‌های ریوی (Alveoli): شبکه‌ای از کیسه‌های کوچک که تبادل گاز در آن‌ها انجام می‌شود.

حجم‌های تنفسی:

حجم جاری (Tidal Volume, TV): مقدار هوا در هر دم و بازدم عادی (~500 میلی‌لیتر).

حجم ذخیره دم (Inspiratory Reserve Volume, IRV): هوای اضافی که می‌توان بعد از دم عادی وارد ریه کرد.

حجم ذخیره بازدم (Expiratory Reserve Volume, ERV): هوای اضافی که می‌توان بعد از بازدم عادی خارج کرد.

حجم باقی‌مانده (Residual Volume, RV): هوایی که همیشه در ریه باقی می‌ماند (~1200 میلی‌لیتر).

تأثیر ورزش:

افزایش تهویه ریوی (Ventilation) برای تأمین نیاز اکسیژن بیشتر.

بهبود تبادل گاز در حبابچه‌ها.

افزایش ظرفیت حیاتی ریه (Vital Capacity, VC) و توانایی تحمل فعالیت‌های هوازی.

۳. پاسخ‌های قلب و عروق و تنفس به ورزش

پاسخ

ورزش سبک

ورزش شدید

ضربان قلب (HR)

کمی افزایش

افزایش قابل توجه

برون‌ده قلبی (CO)

افزایش متوسط

افزایش بسیار زیاد

حجم ضربه‌ای (SV)

افزایش کمی

افزایش قابل توجه

فشار خون (BP)

کمی افزایش فشار سیستولیک

افزایش زیاد فشار سیستولیک، فشار دیاستولیک کمتر تغییر

تهویه (Ventilation)

افزایش

افزایش شدید

مصرف اکسیژن (VO₂)

افزایش

افزایش قابل توجه

اصل فیزیولوژی ورزشی:

با تمرین مستمر، قلب و ریه‌ها کارآمدتر می‌شوند.

افزایش حجم خون، گشاد شدن رگ‌ها، افزایش تعداد مویرگ‌ها و بهبود ظرفیت تنفسی از تغییرات بلندمدت ورزش هستند.

م؟