سالانه ۸.۳ میلیون نفر در جهان بر اثر آلودگی‌های محیط زیست جان خود را از دست می‌دهند که بخش زیادی از این مرگ و میر‌ها، که بخش بزرگی از این آمار وحشتناک، مربوط به آلودگی هوا است.
مشکلی که بیشتر دامن شهرهای شلوغ و صنعتی را گرفته و به تدریج در حال سرایت به شهرهای با جمعیت کمتر است. آلودگی هوا زندگی را روز به روز برای گیاهان، جانوران و انسان‌ها سخت‌تر می‌کند و یکی از اصلی‌ترین مشکلات زندگی جانداران در دنیای امروز است.
در این میان آلودگی هوا هم مثل خیلی از موضوعات دیگر علت‌های مختلفی دارد و از منابع متعددی سرچشمه می‌گیرد. آلاینده‌هایی که به دلیل بی‌توجهی و بعضا خودخواهی انسان‌ها به سرعت در حال افزایش هستند و در اغلب موارد با چشم قابل تشخیص نیستند و نمی‌شود بوی آنها را احساس کرد.
اما سوال اینجاست که این منابع آلودکننده‌ی هوا کدامند؟ به چند دسته تقسیم می‌شوند و کدام منابع نقش مهمتری در آلوده کردن هوای محیط دارند؟ در نهایت اینکه راهکارهای مختلف مقابله با آلودگی هوا چیست؟
برای آشنایی بیشتر با علت‌های مختلف آلودگی هوا و راهکارهای مختلف مقابله با آن، در این مقاله همراه ما باشید.
آلودگی هوا عوامل مختلفی دارد که در حالت کلی به دو دسته‌ی عوامل طبیعی و عوامل غیر طبیعی(انسانی) تقسیم‌بندی می‌شوند. ذر ادامه هر یک از آنها را بیشتر مورد بررسی قرار می‌دهیم:
عوامل طبیعی آلودگی هوا، مواردی هستند که انسان نقش خاصی در به وجود آمدن آنها ندارد و به صورت طبیعی و به سبب واکنش‌های مختلف، شکل می‌گیرند. اما این عوامل، شامل چه چیزهایی می‌شوند؟ در ادامه آنها را بررسی می‌کنیم:
آتش سوزی در مناطق جنگلی وقتی رخ می‌دهد که دوره‌های خشکسالی طولانی مدت اتفاق می‌افتد. به خاطر این آتش‌سوزی‌ها، مقدار قابل توجهی از کربن‌دی‌اکسید و دیگر گازهای سمی و مضر به جو اضافه می‌شود. این گازها با ایجاد اثر گلخانه‌ای به گرم‌تر شدن بیشتر زمین کمک می‌کنند.
هر چند وسعت ناحیه‌ای که به خاطر آتش‌سوزی آلوده می‌شود؛ محدود است اما این گازها، به صورت کلی اقلیم یک منطقه را تحت تاثیر قرار می‌دهند و حتی گاهی تاثیرات منفی در مقیاس جهانی دارند.
در بیابان‌هایی که هیچ پوشش گیاهی خاصی ندارند و به دلیل کمبود بارش خشک هستند، باد به طور طبیعی می‌تواند طوفان های گرد و غبار ایجاد کند. این ذرات معلق، اگر به هوا اضافه شوند، می‌توانند باعث گرم‌تر شدن زمین شوند و برای موجودات زنده خطرناک هستند. ذرات معلق، اگر در مناطقی که دارای پوشش گیاهی طبیعی هستند پراکنده شوند ، می توانند مانع مهمی بر سر راه فتوسنتز گیاهان هم باشند!
شیوه‌ی هضم غذای حیوانات (به ویژه گاوها) دلیل دیگر آلودگی هوا است. فرآیند هضم این حیوانات منجر به آزاد شدن گاز متان، یکی دیگر از گازهای گلخانه‌ای می‌شود.
علاوه بر آن، در بعضی از مناطق جهان، گیاهانی مثل صنوبر، بلوط و درخت بید در روزهای گرم مقدار قابل توجهی ترکیبات آلی منتشر می‌کنند. این ترکیبات آلی با آلاینده های تولید شده دیگر (به خصوص اکسیدهای نیتروژن ، دی اکسید گوگرد و ترکیبات کربن) واکنش نشان می‌دهند و باعث افزایش آلودگی هوای محیط می‌شوند.
فوران‌های آتشفشانی منبع اصلی آلودگی هوای طبیعی هستند. وقتی فوران اتفاق می افتد، گوگرد، کلر و خاکستر تولید می شود. این آلاینده‌ها در جو آزاد می شوند و می‌توانند توسط بادها جمع شده و در مناطق وسیعی پراکنده شوند. علاوه بر این، ترکیباتی مثل دی اکسید گوگرد و خاکستر آتشفشانی به دلیل توانایی انعکاس تابش خورشید، دارای اثر خنک‌کنندگی طبیعی هستند.
امروزه بیشترین میزان آلودگی هوا، با تأثیر مستقیم انسان بر روی محیط زیست ایجاد می‌شود. استفاده از منابع مختلف توسط انسان، روز به روز بیشتر و در نتیجه آن، متاسفانه آلودگی هوا هم بیشتر می‌شود. در ادامه به بررسی مهم‌ترین عوامل انسانی آلودگی هوا می‌پردازیم:
احتراق سوخت‌های فسیلی مثل زغال سنگ، نفت و سایر مواد قابل احتراق در کارخانه‌ها دلیل اصلی آلودگی هوا است. این موارد معمولاً در نیروگاه‌ها، تاسیسات تولیدی، زباله سوزها، کوره‌ها و انواع دیگر وسایل گرمایشی سوخت و سوز استفاده می‌شود. استفاده از تهویه‌ی مطبوع و موارد دیگر هم در این فضاها مقدار قابل توجهی برق لازم دارد که همین موضوع هم یعنی تولید آلودگی بیشتر.
کشاورزی بخش مهمی از انتشار آلاینده‌های سالانه را تشکیل می‌دهد. این اتفاقات به دلیل استفاده از آفت‌کش‌ها، علف‌کش‌ها و حشره‌کش‌ها که خود حاوی ترکیبات آلی فرار سمی هستند صورت می‌گیرد. علاوه بر آن، در کشاورزی به دلیل تولید گاز متان توسط گاوها و جنگل زدایی گازهای گلخانه‌ای بیشتری وارد محیط می‌شوند.
همچنین کودهای شیمیایی که بطور معمول در کشاورزی استفاده می‌شوند، علاوه بر آلودگی محیط زیست و آب های سطحی و زیرزمینی، باعث آلوده شدن هوا هم می شوند
مقدار گاز متان در محل‌های دفن زباله بسیار زیاد است. این گاز نه تنها یک گاز گلخانه‌ای خطرناک است، بلکه در صورت عدم کنترل محل دفن زباله‌ها، به یک گاز مایع و بسیار قابل اشتعال و خطرناک تبدیل می‌شود.
رشد جمعیت و شهرنشینی مهم‌ترین عامل تولید زباله‌های بیشتر و در نتیجه هوای آلوده‌تر است.
آلاینده‌های مختلفی که توسط وسایل حمل و نقل تولید می‌شوند، یکی دیگر از عوامل مهم آلودگی هوا هستند. این سوخت‌ها آلاینده‌های خطرناکی مثل اکسید کربن را وارد هوا می‌کنند.
هر وسیله نقلیه‌ای، از کشتی و هواپیما گرفته تا اتومبیل‌ها، به طریقی در حال کمک به آلوده شدن هرچه بیشتر هوای محیط هستند.
برای کسب اطلاعات بیشتر کلیک کنید و مقاله انواع آلودگی‌های موجود در هوا را بخوانید
آلودگی هوا در بلند مدت می‌تواند تاثیرات بسیاری روی سلامتی ما داشته باشد. در ادامه به بررسی مهم‌ترین اثرات آلودگی هوا روی انسان می‌پردازیم:
قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا در بلند مدت می‌تواند باعث ابتلا به بیماری مزمن انسدادی ریه شود.
طبق آمار رسمی سازمان جهانی بهداشت (WHO)، تقریبا 43% از مرگ‌های مرتبط با بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) در اثر آلودگی هوا اتفاق می‌افتد.
COPD گروهی از بیماری‌ها هتسند که مشکلات مربوط به تنفس را ایجاد می کنند.
از جمله آمفیزم و برونشیت. این بیماری‌ها مجاری تنفسی را مسدود کرده و نفس کشیدن را برای فرد دشوار می کند.
درمان قطعی این بیماری‌ها کشف نشده اما با کمک پزشک امکان کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی وجود دارد.
بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت (WHO) حدود 29% از مرگ و میرهای ناشی از سرطان ریه بر اثر آلودگی هوا اتفاق می‌افتد. آلاینده‌های بسیار کوچک احتمالاً به طور قابل توجهی به این اتفاق کمک می‌کنند. چراکه ندازه کوچک آنها باعث می‌شود تا به راحتی وارد دستگاه تنفسی تحتانی شوند.
تحقیقات نشان می‌دهد که زندگی در منطقه ای که میزان آلودگی هوا در آن بالاتر است می‌تواند خطر مرگ ناشی از سکته مغزی را افزایش دهد.
همجنین آلودگی هوا ممکن است باعث سکته و حملات قلبی شود.
طبق بررسی Global Burden of Disease Study در سال 2018 مشخص شده که آلودگی هوا باعث 19% از مرگ‌های ناشی از بیماری‌های قلبی و عروقی است.
علاوه بر مواردی که عنوان شد، آلودگی هوا می‌تواند مشکلات بسیاری را برای زنان باردار و نوزادان ایجاد کند. برای مطالعه بیشتر این موضوع مقاله تاثیر آلودگی هوا بر زنان باردار را بخوانید.
خیلی‌ها تصور می‌کنند که آلودگی هوا، مشکلی است که برای مقابله با آن، کاری از دست ما برنمی‌آید و تنها دولت‌ها هستند که می‌توانند با تصمیم‌گیری‌های کلان، وضعیت را بهتر کنند. واقعیت این است که هرچند ما نمی‌توانیم در میزان آلاینده‌های شهرها، تاثیر بزرگی داشته باشیم، اما می‌توانیم اثرات آلودگی هوا را کم کنیم.
همانطور که اثر کشیدن یک پاکت سیگار در روز، با یک نخ قابل مقایسه نیست، وارد کردن آلاینده‌های کمتر به بدن هم یعنی کاهش اثرات خطرناک آلودگی هوا! اما چگونه می‌توانیم اثرات آلودگی هوا را کم کنیم؟
اکثر ما 80% از روز را در محیط‌های بسته مثل خانه یا محل کار سپری می‌کنیم. اگر هوای چنین محیط‌هایی را پاکسازی کنیم، اثرات خطرناک آلودگی هوا را به صورت چشمگیری کاهش دادیم! در ادامه به بررسی راهکارهای کاهش آلودگی در محیط‌های بسته می‌پردازیم:
از خانه خارج می‌شویم و به طبیعت می‌رویم تا در کنار گیاهان هم هوای تازه بیشتری دریافت کنیم و هم میزان استرسمان را تا حد ممکن کاهش دهیم.
گیاهان آپارتمانی هم دقیقا همین کاربرد را دارند. هر چند که آنها به تنهایی نمی‌توانند همه آلاینده‌های موجود را پاکسازی کنند، اما وجود آنها به فضای خانه کمک‌های زیادی می‌کند.
گیاهان آپارتمانی را در مناطق مختلف خانه قرار دهید تا از توانایی تصفیه کیفیت هوا حداکثر بهره را ببرید
از جمله محبوب‌ترین گیاهان تصفیه‌کننده آپارتمانی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره گیاهان تصفیه کننده هوا بیشتر بخوانید
یکی از راهکارهای مقرون به صروفه و مناسب برای جایگزین کردن تهویه هوا، استفاده از دستگاه‌های تصفیه هوا است. چراکه تهویه هوا در روزهای آلوده یعنی جایگزین کردن هوای آلوده بیرون با هوای آلوده داخل!
تنها چالش به کارگیری این راهکار، بازار بسیار متنوع دستگاه‌های تصفیه هوا است. احتمالا اگر تصمیم به خرید یک دستگاه تصفیه هوا بگیرید، ابتدا به دلیل تنوع بالای محصولات، کمی سردرگم شوید. با این حال با دانستن چند نکته ساده می‌توانید دستگاه تصفیه هوای مناسبی را انتخاب کنید.
کلیک کنید و درباره راهکارهای پاکسازی هوای خانه بیشتر بخوانید
شاید کمی عجیب به نظر برسد، اما روغن‌های گیاهی که اتفاقا این روزها محبوبیتشان روز به روز بیشتر می‌شود، اثر بخشی بسیار خوبی دارند. آنها در درمان بیماری‌های مثل آنفولانزا هم کاربرد دارند. روغن‌هایی مثل:
خواص آنتی باکتریال و ضد ویروس دارند و می‌توانند در تصفیه هوا به ما کمک کنند. برای استفاده از این روغن‌های عصاره‌ای به عنوان تصفیه‌کننده هوا، کافی است چند قطره از آنها را به کاسه آب ولرم اضافه کنید و در جایی که وقت می‌گذرانید قرار دهید تا از خواص آنتی باکتریال آن استفاده کنید.
به سوال اول برگردیم، عوامل آلودگی هوا چیست؟ واقعیت این است که آلودگی هوا، مشکل بسیار بزرگی است که ریشه‌های مختلفی دارد. حل این مشکل هم یک همت دست جمعی می‌خواهد. از تغییر سبک زندگی هر یک از ما تا تلاش بیشتر دولت‌ها برای کاهش مصرف سوخت و عوامل آلاینده‌ساز دیگر.
در این میان، همه ما باید تلاش کنیم تا دستکم اثرات آلودگی هوا روی سلامتی خود را به حداقل برسانیم و از سلامتی خود محافظت کنیم. همانطور که گفته شد، ما بیشتر روز را در محیط‌های بسته سپری می‌کنیم و اگر هوای این فضاها را پاکسازی کنیم، تا حد بسیار خوبی از اثرات خطرناک آلودگی هوا در امانیم.
راه‌های مختلفی هم برای پاکسازی هوای محیط‌های بسته وجود دارد. از به کارگیری گیاهان تصفیه‌کننده هوا گرفته تا کم کردن استفاده از مواد شیمیایی. اما مهم‌ترین راهکار تصفیه هوا، بدون شک استفاده از یک دستگاه تصفیه هوای مناسب است. با استفاده از یک دستگاه تصفیه هوای باکیفیت، تا 99% از آلاینده‌های موجود از بین می‌روند و هوای پاکیزه را تنفس خواهید کرد.
