تغذیه سالمندان و توجه به مقدار مصرف غذا در سالمندان یکی از مهم ترین مسائل در دوران سالمندی است. با افزایش سن، افراد با تغییرات فیزیولوژیکی و انواع بیماری هایی از قبیل بیماری قبلی، فشار خون بالا، پوکی استخوان ها، سستی عضلات روبرو می شوند. در نتیجه برای پیشگیری از این مشکلات ضروری است که به نکات تغذیه ای و مشکلات مربوط به آن توجه ویژه ای شود. چراکه در سالمندی تغذیه فرد دست خوش تغییرات بسیاری می‌شود. بطور کلی تغذیه و رژیم مناسب غذایی در تمام دوران زندگی عامل تقویت کننده جسم و روح محسوب می شود. بهبود رژیم های غذایی و مراقبت تغذیه ای سالمندان باید همواره موردتوجه قرار بگیرد تا سلامت فیزیکی افراد حفظ شود و کمتر دچار بیماری های مختلف شوند.
در این مقاله از مجله ۶۰+ قصد داریم اهمیت تغذیه در سالمندان و مناسب ترین رژیم های غذایی سالمندان را مورد بررسی قرار دهیم. تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
با افزایش سن سالمندان دچار بی حوصلگی و بی میلی به تهیه تغذیه های سالم می کنند. در واقع اغلب افراد مسن تنها زندگی می کنند و ممکن است به بیماری هایی دچار باشند که در نتیجه تمایلی به پخت و پز غذاهای سالم و مقوی نداشته باشند. مصرف محدود مواد غذایی مناسب، این افراد را با کمبود املاح و ویتامین ها مواجه می کند. عدم رعایت رژیم غذایی مناسب در سالمندانی که سابقه بیماری های زمینه ای مانند بیماری های قلبی و عروقی، فشار خون و دیابت دارند، می تواند باعث تشدید این بیماری ها و بدتر شدن وضعیت افراد شود.
اگر اصول تغذیه مناسب سالمندان رعایت شود، این عزیزان تا سال های سال می توانند با سلامتی و نشاط به زندگی خود ادامه دهند و بسیار کم در معرض ابتلا به بیماری های خطرناکی از جمله فشارخون بالا، چربی خون، دیابت و پوکی استخوان قرار بگیرد. از طرفی عدم رعایت تغذیه مناسب در سالمندان موجب خستگی های مفرط، افسردگی، تضعیف سیستم ایمنی، کم خونی شدید، مشکلات گوارشی، ریه و بیماری قبلی و عروقی می شود. به همین دلیل بایستی این افراد غذاهای مغذی و سرشار از ویتامین را در برنامه غذایی خود بگنجانند. رژیم غذایی برای این افراد باید به گونه ای باشد که تهیه مواد اولیه آن نیز راحت باشد.
برنامه تغذیه سالمندان بسته به شرایط این دوره، مسلما تفاوت هایی با سایر گروه های سنی افراد دارد. بایستی در تعیین برناه غذایی سالمندان مواردی از قبیل کدام مواد غذایی و میزان آن موردتوجه قرار بگیرد. نیاز های تغذیه ای سالمندان عبارتنداز:
غلاوت مهم ترین گروه در تامین نیازهای بدن سالمندان است؛ این گروه شامل نان سبوس دار، ذرت، گندم، جو، برنج، ماکارونی، سیب زمینی و … می باشد. مقدار نیاز سالمندان به غلات در برنامه غذایی سالمندان به میزان فعالیت و وزن افراد وابسته است و در سالمندان مختلف، متفاوت است. بایستی تغذیه سالمندان بر اساس نیاز به انرژی و فعالیت بدنی بصورت روزانه ۶ الی ۹ واحد از این گروه غذایی را شامل باشد.
گروه میوه ها و سبزیجات مهم ترین گروه در تامین انواع ویتامین ها و مواد معدنی موردنیاز بدن سالمندان محسوب می شود. استفاده از میوه ها و سبزیجات در تغذیه دوران سالمندی باعث افزایش مقاومت بدن در برابر انواع عفونت ها، بهبود زخم، سلامت بینایی و کمک به سوخت و ساز بدن می شوند.
میوه ها و سبزی ها تامین کننده انواع ویتامین های مهم A و C، ویتامین های گروه B، آهن و فیبر را شامل می شوند. در واقع فیبر موجود در این گروه در جلوگیری از بیماری یبوست بسیار موثر است. مصرف روزانه حداقل 2 واحد از میوه ها و ۳ واحد از سبزیجات برای برنامه تغذیه سالمندان ضروری است. اگر سالمندتان از دندان مصنوعی استفاده می کند بهتر است میوه ها را رنده یا خورد کنید. مصرف آبمیوه های طبیعی هم توصیه می گردد.
نقش لبنیات در تغذیه سالمندان برای رشد، تقویت و استحکام استخوان ها و دندان ها بسیار مفید است. گروه لبنیات شامل شیر، ماست، پنیر، کشک، دوغ و هم چنین بستنی می باشد. مواد غذایی این گروه تامین کننده بخشی از پروتئین، کلسیم، فسفر و برخی مواد مغذی دیگر است. توصیه می شود روزانه ۲ الی ۳ واحد از شیر و ماست های کم چرب در تغذیه سالمندان استفاده کنید. همچنین نوشیدن ۱ لیوان شیر گرم قبل از خواب به آرامش در خواب و بهبود کم خوابی کمک می کند.
گروه پروتئین ها یکی دیگر از گروه های مهمی است که باید در برنامه تغذیه سالمندان لحاظ شود. پروتئین های گیاهی بهتر است با غلات ترکیب شوند تا تمامی آمینو اسیدهای ضروری بدن سالمندان را تامین کنند.
پروتئین ها شامل گوشت قرمز، ماهی، مرغ، تخم مرغ، انواع حبوبات و مغزهای آجیل مانند گردو، بادام، فندق، پسته و غیره که سرشار از چربی مفید و آنتی اکسیدان می باشند. این مواد تامین کننده پروتئین، آهن و سایر مواد معدنی و املاح موردنیاز بدن هستند. مقدار مورد نیاز گروه پروتئین ها بصورت روزانه برابر با ۲ واحد است که هر واحد معادل ۶۰ گرم از انواع گوشت پخته و ۲ عدد تخم مرغ، یک لیوان حبوبات پخته شده، نصف لیوان حبوبات خام و نصف لیوان از مغرهای آجیل می باشد.
ویتامین D (دی) از ویتامین های ضروری در تغذیه سالمندان است. سالمندان به مرور زمان بر اثر پیری، دچار تغییرات استخوانی و شل شدن عضلات می شوند. از طرفی نداشتن فعالیت و عدم دریافت مقدار کافی نور خورشید باعث ایجاد پوکی استخوان در سالمندان می شود. یکی دیگر از ویتامین های مورد نیاز این افراد ویتامین B12 است که در شیر، پنیر و تخم مرغ موجود می باشد. کمبود این نوع ویتامین تغذیه سالمندان موجب بروز مشکلات فراون در دستگاه گوارش می شود.
یکی از بزرگترین مشکلات در سالمندان کاهش میزان آب بدن و احساس تشنگی است که ابتلا به بیماری هایی از قبیل مشکلات دستگاه ادراری، بیماری های تنفسی، زخم های بستر و یبوست را افزایش می دهد. بنابراین مصرف آب به میزان ۶ تا ۸ لیوان در تغذیه سالمندان ضروری است. همچنین آب آلو یا آب برگه عملکرد دستگاه گوارشی را بهتر می کند.
امروزه طب سنتی روش های متعددی برای برخوردای سالمندان از زندگی سالم و تغذیه مناسب پیشنهاد می کند که برخی از آن ها شامل موارد زیر است:
