نزدیکی‌های نژادی ملل آمریکای لاتین، هم‌زبانی آنها به واسطه استعمار اسپانیایی، و فرهنگ پر رمز و راز، غنی و سحرآمیز این سرزمین‌ها بستری از اشتراک‌های فرهنگی را رقم زده و شاید عاملی مهم در روحیه‌ی ضد-استعماری و مبارز مردمی است که همواره در مقابل تسخیر و زور ایستاده‌اند. آنها همواره کوشیده‌اند تا از فرهنگ خویش در برابر فرهنگ کالایی غالب حفاظت کنند و میل به آزادی حقیقی را در این سرزمین‌ها زنده نگه دارند.
ادبیات آمریکای لاتین که سرشار از تجربه‌هایی غنی در سبک رمانتیکِ منحصر به فردِ این منطقه بود، و توأمان، با بیانی واقع‌گرایانه به بیداری ملت‌ها در برابر استعمار می‌پرداخت، در اواسط قرن بیستم، تحت تأثیر سورئالیسم وارد دوره‌ای جدید شد؛ نویسندگان با ادغام عناصر خیالی و غیرمعمول در فضایی واقعی به ارائه‌ی تصویری واضح از وضعیت موجود، شخصیت‌های چند وجهی و اتفاق‌های جادوئی پرداختند. به بیانی دیگر، با ترکیب واقعیت و خیال، به دور از فانتزی مرسوم، و به یاری کهن‌الگوها، اساطیر و افسانه‌های بومی تلاش کردند تا به صدای اقشار فرودست جامعه تبدیل شده، و هم‌زمان، خوانشی مدرن از فرهنگ باستانی و جادویی خود ارائه دهند.
این‌گونه است که رئالیسم جادوئی در فضایی سیاسی و به سردمداری خورخه لوئیس بورخس، گابریل گارسیا مارکز و خولیو کورتاسار پدید می آید و همواره مخاطبان خود را به فضایی آکنده از وهم و خیال، با استعاره‌هایی برگرفته از افسانه‌های قومی، در زمانی نامعلوم ولی با اتکا به جریان واقعی زندگی دعوت می‌کند.
نمونه‌های پیش رو جهت آشنایی هر چه بیشتر مخاطب فارسی‌زبان با ادبیات آمریکای لاتین انتخاب شده‌اند. مخاطبان فارسی‌زبان، که از قضا پیشینه‌ی مشابهی در باب افسانه‌ها، شخصیت‌ها و موجودات خیالی، فرهنگ باستانی و علاقه به روایت‌های رمانتیک داشته‌اند و به خصوص در ۱۵۰ سال اخیر، همواره بر طبل آزادمنشی کوبیده‌اند:
۱. کتاب ساعت شوم (گابریل گارسیا مارکز)
این رمان، که قبل از صد سال تنهایی به رشته تحریر درآمده، درباره‌ی وقایعی شگفت‌آور در روستایی خیالی در کلمبیاست. مردی، پس از پی‌بردن به خیانت همسرش، فاسق مفروض را به قتل می‌رساند. شهردار حکومت نظامی اعلام می‌کند و دستور به جستجوی او می‌دهد تا از وضع پدید آمده در جهت سرکوب و پیش‌برد اهداف سیاسی خود سوءاستفاده کند. این اثر سرشار از اشاره‌هایی سیاسی به ایستادگی مردم دربرابر ظلم و ستم دوران است.
۲. کتاب کتابخانه بابل (خورخه لوئیس بورخس)
سلیمان گفت: «چیز جدیدی بر زمین نیست.» پس همانطور که افلاطون تصور داشت که تمام دانش چیزی نیست جز یادآوری، سلیمان حکم خویش را داد: «هیچ چیز تازه ای نیست جز نسیان.» (فرانسیس بیکن) این جمله بهترین توصیف از فضای فلسفی و وهم آلود مجموعه داستان‌های کوتاه بورخس با نام کتابخانه بابل است و درک خوبی از فضای ذهنی نویسنده و رئالیسم جادوئی او به دست می‌دهد.
۳. کتاب روزگار سخت (ماریو بارگاس یوسا)
در این رمان که مربوط به سال ۱۹۵۴ گواتمالا است، یوسا به روایت کودتایی با دخالت آمریکا می‌پردازد. به زندگی در دوران جنگ سرد میان دو جبهه‌ی غرب و شرق، و هم‌چنین به تلاش ایالات متحده برای جلوگیری از نفوذ کمونیسم در قاره‌ی آمریکای جنوبی و آمریکای لاتین. این رمان به درک بهتر تضاد منافع و توطئه‌های بین‌المللی در زمان جنگ سرد (که بازتاب آن تا به امروز ادامه دارد) کمک می‌کند.
۴. کتاب حکومت نظامی (خوسه دونوسو)
کودتا و دیکتاتوری پینوشه، دورانی سخت و خفقان‌آور را برای مردم شیلی رقم زد. این روزگار سخت، دست‌مایه‌ی اصلی این رمان از دونوسو است که به وقایع رخ داده در یک روز از سال ۱۹۸۵ (دوازده سال بعد از روی کار آمدن آگوستو پینوشه و ترور سالوادور آلنده رئیس جمهوری قانونی مردم شیلی) می پردازد و رنج مردم این کشور را به مخاطب نشان می دهد.
۵. کتاب مجموعه اشعار پابلو نرودا (پابلو نرودا)
میهن‌دوستی، ستایش طبیعت، و عشق درون‌مایه‌های اصلی اشعار پابلو نرودا، شاعر اهل شیلی و متولد ۱۹۰۴ است. شاعری که در سال ۱۹۷۱ موفق به دریافت جایزه‌ی نوبل ادبیات شد. او همواره تجربه‌های زیسته‌ی خود را با بیانی ساده و شاعرانه با خوانندگان سهیم شده و با خلق تصاویری شگفت‌آور، دنیا را از زاویه‌ی چشمان خویش به ما نشان می‌دهد.
۶. کتاب امتحان نهایی (خولیو کورتاسار)
یکی دیگر از نمونه‌های درخشان جریان رئالیسم جادوئی کتاب امتحان نهایی نوشته کورتاسار است که به داستان چهار دوست در شهری اشباع شده از مهی غلیظ و مرموز می‌پردازد. این قصه پر است از اتفاقاتی عجیب و پیرامون اندیشه‌ی آنها حول محور زندگی می‌گذرد. و البته، شخصیتی که مرموز در تعقیب آنهاست... این رمان در دهه پنجاه میلادی نوشته شد ولی تا سال ۱۹۸۶ به چاپ نرسید.
۷. کتاب آئورا (کارلوس فوئنتس)
داستانی با روایتی واقع‌گرایانه در مورد مردی جوان که مستأجر است. او با رفتارهای عجیب صاحب‌خانه مواجه شده و در تلاطم وهم‌آلود زمان، عاشق دختر صاحب‌خانه می‌شود. دست‌یابی به گونه‌ای از جاودانگی، آرزوی همیشگی بشر بوده و این اشتیاق، یکی از عناصر اصلی در پیش‌برد این روایت فوئنتس است.
۸. کتاب قهرمانان و گورها (ارنستو ساباتو)
روایتی دیگر از کهن‌الگوی عشق بین فقیر و غنی. داستان عشق مارتین و الخاندرا. نویسنده در اینجا به پیچیدگی‌های روابط بین پدر و دختر و گذشته مبهم آنها (همراه با پیرنگ‌هایی سیاسی) می‌پردازد. این رمان از نظر خیلی از منتقدان جزو بزرگترین آثار داستانی ادبیات آمرکای لاتین به شمار می رود.
۹. کتاب در دل زمستان (ایزابل آلنده)
داستان این رمان پیرامون دو شخصیت محوری از دو ملیت متفاوت است که به یمن حادثه‌ای در مسیر یکدیگر قرار می گیرند. یکی استاد دانشگاه آمریکایی و دیگری یک مهاجر غیرقانونی گواتمالایی در ایالات متحده. ایزابل آلنده، که رابطه‌ی خانوادگی‌اش با سالوادور آلنده موجب فراری شدن‌اش از سرزمین مادری شد، در این کتاب با استفاده از نثری روان روایت‌گر برخورد دو دنیا و بررسی روابط بین آنها است.
۱۰. کتاب رایش سوم (روبرتو بولانیو)
کتاب رایش سوم داستان تعطیلات دو دوست در اسپانیا است و به شیوه یادداشت‌برداری رویدادهای روزمره به نگارش درآمده و این به جذابیت روایی آن افزوده است. این رمان که بعد از مرگ بولانیو در سال 2010 منتشر شده، نظرهای متفاوتی را در میان منتقدان برانگیخته: عده‌ای آن را از بزرگترین شاهکارهای ادبیات آمریکای لاتین می‌دانند و منتقدانی دیگر آن را رمانی ضعیف از این نویسنده متأخر رئالیسم جادوئی معرفی می‌کنند.
