خلاصه ای مختصر از نظریه X و Y و Z در مدیریت

این تئوری و یا نظریه توسط داگلاس مگ گریگور ارائه شده است و نگرش مدیران در مورد انسان ها یا همان کارکنان را به دو گروه تقسیم کرده است و به جهت اجتناب از پیش داوری، این دو گروه، با دو حرف بزرگ X و Y مشخص شده اند.

مفروضات نظریه X:

1-اکثر انسان ها ذاتا تنبل، بی استعداد و تز کار نفرت دارند و یا نسبت به آن بی میل هستند.

2-اکثر انسان ها از قبول مسئولیت گریزانند و ترجیح میدهند توسط شخص دیگری هدایت شوند.

3-انسانها را باید توسط تهدید و اجبار ترساند تا برای رسیدن به اهداف سازمانی تلاش کنتند.

4-اکثر انسان ها باید تحت کنترل دقیق قرار بگیرند ، چون معمولا افراد از علاقه کافی برای کار برخوردار نیستند.

رفتار مدیران نظریه X

. مدیران به کارکنان خود اطمینان ندارند و با کنترل شدید و محدود کنندهیک فشای ترس به وجود می آورند.(مثلا نصب دوربین بالای سرشان)

. این مدیران باور دارند هرچیزی باید به سرزنش یک نفر ختم شود.

. این مدیران فکر میکنند تنها هدف کارکنان از کارکردن، پول است.

. این مدیران در مواجهه با بروز هر اتفاق ناخوشایند سازمانی، ابتدا کارکنان را سرزنش میکنند بون اینکه از خود بپرسندکه آیا ممکن است سیستم ها، سیاست ها، نبود آموزش یا سوء مدیریت ، خودش سزاوار سرزنش است.

مفروضات نظریه Y

1-کار فیزیکی همانند بازی ، مفرح و خوشایند است.

2-کنترل بالا دست و ترس از تنبیه تنها ابزار به تلاش واداشتن افراد برای دستیابی یه اهداف سازمانی نیستند.

3-انسانها مسئولیت پذیرند و با اشتیاق به دنبال پذیرش مسئولیت میروند و بر حسب حس تعهد در دستیابی به اهداف محموله ، نوعی خود هدایتی و خودکنترلی از خود نشان میدهند.

4-تحت شرایط مناسب ، انسان معمولی یلد میگیرد که نه تنها مسئولیت قبول کند بلکه خود به دنبال آن باشد.

5-ظرفیت استفاده از قوه تخیل، هوش، و خلاقیت در حل مسایل سازمانی به صورت گسترده بین همه همکاران وجود داردو فقط در اختیار یک عده خاص نیست.

6-اگر افراد به کار خود علاقه داشته باشند، به طور مناسبی بر انگیخته شده و این حس رضایت درونی بهترین پاداش برای فرد استو شیوه خودکنترلی بهتر از کنترل دیگران است.

رفتار مدیران نظریه Y

.این مدیران فضای اعتماد در سازمان بوجود میآورند.

.با زیردستان خیلی راحت و صمیمانه ارتباط برقرار میکنند.

.در رابطه با مافوق و زیر دستان ، تفاوت ها را به حداقل میرسانند.

.فضایی ایجاد میکنند تا زیردستان بتوانند قابلیت هایشان را توسعه دهند و از آنها استفاده کنند.

.نظرات کارکنان را در تصمیم گیری مشارکت میدهند.

نظریه Z

این نظریه بر مبنای مدیریت ژاپنی توسط ویلیام اوچی ارائه شد که این تئوری بر افزایش وفاداری کارکنان به شرکت، افزایش اشتغال پایدار، افزایش بهره وری و رضایت کارکنان و فراهم کردن شغلی برای زندگی با تمرکز یر رفاه کارکنان تاکید دارد.

ویژگی های نظریه Z

. اعتماد متقابل و پیوند قوی بین سازمان و کازکنان

. مشارکت کارکنان

. سیستم کنترا غیر رسمی

. توسعه منابع انسانی

.استخدام بلند مدت

• **یکی از محدودیت ها و نقاظ ضعف این تئوری آن استکه تئوری Z بر مبنای سبک مدیریت ژاپنی میباشد و این سبک ها با توجه به فرهنگ منحصر به فرد کشور ژاپن تکامل یافته است، بنابراین ممکن است این نظریه در فرهنگ های مختلف قابل اجرا نباشد.**
  

پایان..........

رستم افتخار