ترس مثل خشم، شادی، و غم، حالتی هیجانی و یکی از احساسات اساسی ما است. ترس در موقعیت‌هایی که برای ما تهدید، ناشناخته، کنترل نشده و ناخوشایند شمرده شود، بروز و ظهور می‌کند. بروز ترس در انسان با نشانه‌ها و آثاری همراه است که رایج‌ترین آنها به شرح ذیل است:
اثرات جسمی ترس: عرق سرد، لرز، تعریق، تنگی نفس، حالت تهوع، خشکی دهان، افزایش ضربان قلب و … .
اثرات روانشناختی ترس: وحشت شدید، احساس عدم کنترل، بروز شدید احساسات و … .
اثرات رفتاری ترس: انتخاب نوع خاصی از رفتار مثل فرار کردن، مخفی شدن، جیغ زدن، حمله کردن و … .
در هنگام ترس ممکن است علائم جسمی یا روانشناختی یا رفتاری برجسته‌تری داشته باشیم. اما هر سه دسته علائم در بروز ترس نقش تعیین کننده دارند.
جنگ یا گریز مهم‌ترین واکنش‌های ما در برابر ترس است.
ترس ما را از خطر️ حفظ و بقایمان را تضمین می‌کند؛ اما اگر از حد خاصی بگذرد ما را ناتوان کرده و بر رفتار و کنش‌های عاطفی و اجتماعی ما مسلط می‌شود. و این یعنی شکست، افسردگی، اضطراب و تنهایی. دلیل بسیاری از شکست‌های ما در روابط عاطفی، تحصیل و کسب و کار ناشی از ترس‌هایی است که در وجود ما ریشه دوانده است.
ترس معمولاً مانع بزرگی است برای شروع کردن درحالی‌که می‌تواند انگیزه‌ای قوی برای حرکت باشد.
۳- اگر بر ترسمان غلبه نکنیم چه می‌شود؟
چقدر این موقعیت‌ها برای شما آشناست؟ تجربه‌های مشابهی داشته‌اید؟
بخش مهمی از موفقیت ما در عرصه‌های مختلف تحصیل، کار و زندگی بستگی به این دارد که در چنین موقعیت‌هایی ترس و خجالت مانع ما نشود و وارد گود شویم. در غیر این صورت، فرصت‌ها را یکی پس از دیگری از دست می‌دهیم و در آینده چیزی جز حسرت نصیب ما نمی‌شود. با این‌که هیچ‌وقت نمی‌توانیم ترس را از زندگی‌مان حذف کنیم ولی می‌توانیم مواجهه‌ی بهتری با آن داشته باشیم.
«شجاعت فقدان ترس نیست، بلکه این است که ترس را احساس کنی و به هر حال با آن روبه‌رو شوی.» ژانت کورون
بچه که بودم، یک از تفریحات تابستان‌ها رفتن به استخر و شنا کردن بود. من شنا بلد نبودم. از طرفی آن‌قدر از آب ترس داشتم که حتی حاضر نبودم برای یادگیری شنا در کلاس شنا ثبت‌نام کنم. در نتیجه، در قسمت کم‌عمق استخر راه می‌رفتم و آب‌بازی می‌کردم. به سن نوجوانی که رسیدم، دیدم خیلی از هم‌سن و سال‌ها و حتی بچه‌های کوچک️تر از خودم در بخش عمیق استخر شیرجه می‌زنند و شنا می‌کنند. بالاخره تصمیم گرفتم آموزش ببینم و شنا کردن را یاد بگیرم.
در ۳ جلسه‌ی نیم ساعته شنا کردن را یاد گرفتم! و بالاخره توانستم در بخش عمیق استخر شیرجه بزنم و شنا کنم. البته لازم بود چند جلسه‌ی دیگر هم بروم تا مهارت و تسلط کافی پیدا کنم. ترس من از آب تبدیل شد به لذت شنا کردن در آب و چه لذت‌هایی را که به خاطر این ترس بی‌مورد طی سال‌های گذشته از دست داده بودم.
احتمالاً شما هم چنین تجاربی داشته‌اید. از انجام کاری که برای شما جدید و ناشناخته بوده ترس و واهمه داشته‌اید، و این ترس آن‌قدر در وجودتان رخنه کرده که باعث شده از انجام آن کار کلاً یا برای مدت‌ها صرف نظر کنید.
دو راهبرد اصلی برای غلبه بر ترس وجود دارد:
پس از شناخت و پذیرش ترس، اکنون نوبت آن است که با ترستان مواجه شوید. غافلگیری عنصری است که موجب ترس در ما می‌شود. در مقابل آمادگی عنصری است که به ما کمک می‌کند غافلگیر نشویم و در نتیجه نترسیم. بنابراین برای غلبه بر ترس از سخنرانی لازم است آمادگی‌های لازم را کسب کنید. برای کسب این آمادگی لازم است این ۳ اقدام را انجام دهید.
اگر تصویر ذهنی ما از انجام کاری خوشایند باشد، سعی می‌کنیم در دنیای واقعی هم آن را انجام بدهیم؛ و اگر ناخوشایند و آزاردهنده باشد در دنیای واقعی هم از انجام آن دوری می‌کنیم. بنابراین، باید در تصورتان موقعیت ناخوشایند و رعب‌آور سخنرانی را تبدیل به موقعیت خوشایند و لذت‌بخش کنید.
️تصور کنید در حال سخنرانی در یک جمع هستید و مخاطبان با دقت به سخنان شما گوش می‌دهند. صدای رسا و بیان جذابی دارید. از بدن خود و به‌خصوص دستهایتان برای انتقال بهتر منظورتان استفاده می‌کنید. مطالب را به خوبی و سادگی به مخاطبان منتقل می‌کنید. در پایان مخاطبان شما را تشویق می‌کنند و برخی از آنها برای پرسیدن سوالاتشان به شما مراجعه می‌کنند.
سعی کنید بارها و بارها موقعیت‌های این‌چنینی را با جزئیات زیاد در ذهنتان تصور کرده و از ایراد سخنرانی فرضی لذت ببرید. با ساخت تصاویر ذهنی مثبت، موفقیت‌آمیز و لذت‌بخش از یک سخنرانی فرضی، ذهن شما آمادگی و اشتیاق لازم برای مواجهه با موقعیت واقعی سخنرانی را کسب می‌کند.
با صِرف تصورِ یک نطق جذاب بر ترستان غلبه نخواهید کرد بلکه باید وارد مرحله‌ی دوم یعنی تمرین سخنرانی شوید. در هر ۳ تمرینی که در ادامه خواهم گفت لازم است دقیقاً مانند روز سخنرانی لباس بپوشید.
۱- سخنرانی در مقابل آینه: مقابل آینه بایستید و تمرین سخنرانی را آغاز کنید. در این حین، به نحوه‌ی سخنرانی، بدن و دستهایتان توجه کنید و سعی کنید اشکالاتی که می‌بینید را اصلاح کنید.
۲- سخنرانی در مقابل دوربین فیلمبرداری: دوربین گوشی‌تان را مقابل‌تان بگذارید، آیکون ضبط ویدئو را لمس کرده و شروع به سخنرانی کنید. بهتر است ضبط ویدئو از سخنرانی‌تان در بازه‌های زمانی کوتاه ۳ تا ۵ دقیقه‌ای باشد. فیلم ضبط شده را مشاهده کنید و اصلاحات لازم را در نحوه‌ی سخنرانی‌تان انجام دهید. بارها این کار را انجام دهید. می‌توانید از یک دوست یا مربی بخواهید فیلم سخنرانی شما را ببیند و نظر بدهد.
۳- سخنرانی در مقابل صندلی: اگر به سالن همایش دسترسی دارید در آن‌جا، در غیر این صورت در مقابل چند صندلی خالی یا مبل که همانند سالن سخنرانی چیده‌اید، بایستید و برای مخاطبان فرضی سخنرانی کنید. بهتر است روی صندلی‌ها عروسک هم بگذارید. هدف از این تمرین کسب تسلط بیشتر بر ارائه و بدنتان و توجه به همه‌ی مخاطبان با تقسیم نگاه‌تان است.
وقت آن است که از خلوت‌تان بیرون بیایید و خودتان را در موقعیت‌هایی قرار دهید که بتوانید در جمع حرف بزنید یا ارائه‌ای داشته باشید. در جلسات، میهمانی‌ها، کلاس‌ها، همایش‌ها و نظایر این‌ها شرکت کنید و به دنبال موقعیت‌هایی باشید که بخواهید برای جمع صحبت کنید. این تمرین ترس شما را به شدت کاهش می‌دهد.
پس از انجام تمرینات کافی، حال آمادگی لازم برای سخنرانی کردن را کسب کرده‌اید. مخاطبان منتظر دیدن و شنیدن سخنرانی شما هستند.
