اختلالات شخصیت چه هستند؟

چند روز پیش که با دختر عمه‌ام حرف میزدم اختلال دوقطبی رو نوعی اختلال شخصیت بیان کرد که باعث شد به فکر نوشتن مطلبی در اینباره بیوفتم چون به نظر میرسه تصورات اشتباهی درباره اختلالات شخصیت وجود داره.

اختلالات شخصیت به دسته‌ای از اختلالات روانشناختی گفته میشه که اغلب کسی که بهش مبتلاست، بینش کافی نسبت به داشتن این اختلال رو نداره و دقیقا نداشتن این بینش یکی از دلایلیه که درمان رو برای درمانگر سخت میکنه.

اگر یکی از اطرافیان‌تون دچار یکی از این اختلالات باشه (یا حتی خودتون) و ازتون بپرسن که از چه زمانی نشونه‌ها شروع شدن؟! احتمالا پاسخ شما اینکه: «از وقتی شناختمش همین طوری بود» یا «از وقتی یادم میاد من همین شکلی بودم»، این به خاطر اینکه اختلالات شخصیت همون طور که از اسمش بر میاد مرتبط با شخصیت ما انسان‌ها هستن و برمیگردن به عقب و شروع‌ش برای خود فرد یا اطرافیان‌اش ملموس نیست.

مثلا این قضیه برای اختلالات روانی دیگه‌ مثل افسردگی، دو قطبی یا وسواس وجود نداره و میشه زمان شروع مشخص کرد یعنی خودتون و اطرافیان‌تون متوجه میشید که کی نشونه‌ها شدید میشن یا برای چه مدتی دوام پیدا میکنن (برای نمونه دو ماه) اما درباره اختلالات شخصیت اینطور نیست.

این افراد اغلب در روابط‌شون با آدما دچار مشکل میشن و توی حفظ روابط صمیمی و سازنده اشکالاتی دارن. ابتلا به این اختلالات ویژگی انعطاف پذیری رو از اون‌ها میگیره. نشونه‌هاشون تقریبا در همه‌ی زمینه‌های زندگیشون دیده میشه و پایداره یعنی بعد از یه زمان مشخص از بین نمیره.

اختلالات شخصیت به ۳ دسته یا شاخه تقسیم میشن که هر کدوم از این دسته‌ها یک سری زیر مجموعه دارن. اعضای هر دسته ویژگی مشترکی دارن به خاطر همین در اون دسته خاص قرار میگیرن.

دسته A: مبتلایان این دسته از اختلالات معمولا عجیب و غریب و غیر عادی به نظر میان که شامل

• · اختلال شخصیت پارانویید
• · اختلال شخصیت اسکیزویید
• · اختلال شخصیت اسکیزوتایپال

دسته B: این افراد گرایش به هیجانی، نمایشی و دمدمی بودن دارن و شامل

• · اختلال شخصیت نمایشی
• · اختلال شخصیت مرزی
• · اختلال شخصیت خود شیفته
• · اختلال شخصیت ضد اجتماعی

دسته C: مبتلایان این دسته از اختلالات نشونه‌های ترس و اضطراب از خودشون نشون میدن و عبارتند از

• · اختلال شخصیت وابسته
• · اختلال شخصیت وسواسی-جبری
• · اختلال شخصیت اجتنابی (دوری جو)

مطمئنا قرار دادن بعضی از این اختلالات در یک گروه‌ به معنی یکی دونستن اون‌ها نیست بلکه هر کدوم از این اختلالات نشانه‌های متفاوت خودشون رو دارن.

نکته‌ای که لازمه بهش توجه کنید اینکه گاهی وقتا به اشتباه تصور میکنیم صفات شخصیت همون اختلالات شخصیت هستن، درحالی که این دو باهم فرق دارن. همه ما ممکنه یک سری صفات شخصیتی داشته باشیم که بیشتر از بقیه صفات به چشم دیگران میان اما لزوما به معنی این نیست که مبتلا به اختلال شخصیت هستیم.

فقط وقتی صفات شخصیت ویژگی‌های زیر رو داشته باشن میتونیم به عنوان اختلال شخصیت اونا رو در نظر بگیریم:

• انعطاف ناپذیر و پایدار باشن/ یعنی توی هر موقعیتی این صفت‌و نشون میدین و هیچ وقت برای موقعیت‌های خاص استثنا قايل نمیشید.
• ناسازگار هستن/ یعنی ویژگی‌ای که با محیط اطراف‌تون سازگار نیست جوری که بقیه هم متوجه‌ش میشن.
• مخربِ عملکرد/ عملکرد روزانه‌تون رو توی زمینه‌های مختلف زندگی با مشکل روبه رو میکنن.
• منجر به پریشانی ذهنی میشن/ یعنی ذهن‌تون درگیر و آشفته‌ست.

البته تشخیص نهایی با روانشناس هستش و این نشونه‌ها فقط برای آگاهی بیشتر شماست.

اگر اختلالی از این بین توجه‌تونو جلب کرده و دوست دارید بیشتر دربارش بدونید توی کامنت بهم اطلاع بدید تا در پستی جداگانه درباره اون اختلال بنویسم.

مطلبی که خوندید دانسته‌های من به عنوان دانشجوی روان‌شناسی بود و از منابع زیر کمک گرفته شد:

آسیب شناسی روانی جلد ۲/ نویسنده جرالد دیویسون/ مترجم مهدی دهستانی/ ویراستار حمیدرضا حسین‌شاهی

آسیب شناسی روانی جلد ۲/ نویسنده جیمز بوچر / مترجم یحیی سیدمحمدی

نوشته دیگر من با عنوان: اختلال شخصیت پارانویید چیست؟