تله بنیانگذار یکی از مشکلات رایج در سازمان‌های کارآفرینی است که می‌تواند تاثیرات منفی جدی بر روی رشد و توسعه شرکت داشته باشد. این مقاله به بررسی ابعاد مختلف تله بنیانگذار و تاثیرات آن بر سازمان‌های کارآفرینی می‌پردازد و راهکارهایی برای مقابله با این پدیده ارائه می‌دهد.
در فرآیند ایجاد و رشد یک شرکت، بنیانگذاران نقش کلیدی ایفا می‌کنند. با این حال، بسیاری از بنیانگذاران پس از راه‌اندازی و موفقیت اولیه شرکت خود، با مشکلاتی مواجه می‌شوند که می‌تواند به تله بنیانگذار منجر شود. تله بنیانگذار زمانی رخ می‌دهد که بنیانگذار به دلیل وابستگی به شرکت و مقاومت در برابر تغییرات، جلوی رشد و پیشرفت شرکت را می‌گیرد (Wasserman, 2012). این مقاله به بررسی ابعاد مختلف این پدیده و تاثیرات آن بر سازمان‌های کارآفرینی می‌پردازد.
ابعاد تله بنیانگذار
وابستگی احساسی به شرکت
بسیاری از بنیانگذاران به شرکت خود وابستگی احساسی زیادی دارند و نمی‌توانند به راحتی از کنترل شرکت دست بکشند. این وابستگی می‌تواند باعث شود که بنیانگذاران نتوانند تصمیمات لازم برای رشد و توسعه شرکت را اتخاذ کنند (Gulati & Sytch, 2008). وابستگی احساسی می‌تواند از احساس مالکیت و تعهد شخصی به شرکت ناشی شود که این امر می‌تواند به نوبه خود منجر به تصمیمات غیرمنطقی و احساسی گردد.
مقاومت در برابر تغییرات
بنیانگذاران معمولاً مقاومت زیادی در برابر تغییرات سازمانی و مدیریتی نشان می‌دهند. این مقاومت می‌تواند از عدم اعتماد به دیگران و ترس از از دست دادن کنترل ناشی شود (DeTienne & Cardon, 2012). همچنین، مقاومت در برابر تغییرات می‌تواند به دلیل ترس از شکست و از دست دادن موقعیت فعلی بنیانگذار باشد.
عدم تفویض اختیار
یکی از مشکلات اصلی تله بنیانگذار عدم توانایی در تفویض اختیار به دیگران و تمرکز بیش از حد بر جزئیات است. این مشکل می‌تواند باعث کاهش کارایی و بهره‌وری سازمان شود زیرا بنیانگذار قادر به مدیریت همه جنبه‌های شرکت به تنهایی نیست (Wasserman, 2012).
ترس از از دست دادن کنترل
بنیانگذاران ممکن است از اینکه تصمیمات مهم به دیگران واگذار شود، بترسند. این ترس می‌تواند منجر به متمرکز کردن تمامی تصمیم‌گیری‌ها در دست بنیانگذار و عدم استفاده از نظرات و تخصص‌های دیگران در سازمان شود (Gulati & Sytch, 2008).
تاثیرات تله بنیانگذار بر سازمان‌های کارآفرینی
کاهش رشد و نوآوری
تله بنیانگذار می‌تواند باعث کاهش رشد و نوآوری در سازمان شود. بنیانگذاران معمولاً تمایلی به پذیرش ایده‌های جدید و ریسک‌های نوآورانه ندارند. این مسئله می‌تواند باعث شود که شرکت نتواند به سرعت با تغییرات بازار و نیازهای مشتریان هماهنگ شود (Gulati & Sytch, 2008).
افزایش نرخ خروج کارکنان
کارکنان ممکن است به دلیل عدم امکان پیشرفت و توسعه در شرکت، تمایل به خروج از شرکت پیدا کنند. این مسئله می‌تواند باعث کاهش انگیزه و بهره‌وری کارکنان شود و در نتیجه به عملکرد کلی شرکت آسیب برساند (DeTienne & Cardon, 2012).
کاهش عملکرد مالی
تله بنیانگذار می‌تواند منجر به کاهش عملکرد مالی شرکت شود. بنیانگذاران ممکن است تصمیمات غیرمنطقی و غیرکارشناسی بگیرند که به عملکرد مالی شرکت آسیب برساند. عدم توانایی در مدیریت مالی و ناتوانی در استفاده از منابع بهینه می‌تواند باعث کاهش سودآوری و رشد مالی شرکت شود (Wasserman, 2012).
کاهش توانایی در جذب سرمایه‌گذاری
یکی از تاثیرات منفی تله بنیانگذار بر سازمان‌های کارآفرینی، کاهش توانایی در جذب سرمایه‌گذاری است. سرمایه‌گذاران معمولاً به دنبال تیم مدیریتی حرفه‌ای و قابل اعتماد هستند که بتوانند شرکت را به نحو احسن مدیریت کنند. وجود تله بنیانگذار و عدم توانایی در تفویض اختیار می‌تواند به کاهش اعتماد سرمایه‌گذاران و کاهش توانایی شرکت در جذب سرمایه‌گذاری منجر شود (Gulati & Sytch, 2008).
راهکارهای مقابله با تله بنیانگذار
تفویض اختیار و تمرکز بر استراتژی
بنیانگذاران باید یاد بگیرند که برخی از وظایف را به دیگران واگذار کنند و خود بر روی مسائل استراتژیک تمرکز کنند. این کار می‌تواند به کاهش فشار بر روی بنیانگذار و افزایش کارایی و بهره‌وری سازمان کمک کند (Gulati & Sytch, 2008).
ایجاد فرهنگ سازمانی باز و پذیرای تغییرات
فرهنگ سازمانی باز و پذیرای تغییرات می‌تواند به کاهش مقاومت در برابر تغییرات کمک کند. بنیانگذاران باید تلاش کنند تا فرهنگی ایجاد کنند که در آن تغییرات و نوآوری‌ها مورد استقبال قرار گیرند و کارکنان احساس کنند که می‌توانند در فرآیندهای تصمیم‌گیری شرکت مشارکت کنند (DeTienne & Cardon, 2012).
استخدام مدیران مجرب و حرفه‌ای
استخدام مدیران مجرب و حرفه‌ای که بتوانند نقش‌های کلیدی را به عهده بگیرند، می‌تواند به کاهش تله بنیانگذار کمک کند. مدیران حرفه‌ای می‌توانند تجربیات و مهارت‌های لازم برای مدیریت موثر شرکت را به ارمغان بیاورند و به بنیانگذار در تفویض اختیار کمک کنند (Wasserman, 2012).
آموزش و توسعه فردی بنیانگذاران
بنیانگذاران باید تلاش کنند تا مهارت‌ها و دانش خود را در زمینه‌های مختلف افزایش دهند. آموزش و توسعه فردی می‌تواند به افزایش اعتماد به نفس و توانایی در تفویض اختیار و مدیریت بهتر سازمان کمک کند (DeTienne & Cardon, 2012).
مشاوره و پشتیبانی حرفه‌ای
استفاده از مشاوره و پشتیبانی حرفه‌ای می‌تواند به بنیانگذاران در مقابله با تله بنیانگذار کمک کند. مشاوران می‌توانند با ارائه راهکارها و استراتژی‌های مناسب به بنیانگذاران کمک کنند تا بتوانند به نحو احسن شرکت را مدیریت کنند و از بروز تله بنیانگذار جلوگیری کنند (Gulati & Sytch, 2008).
نتیجه‌گیری
تله بنیانگذار یکی از چالش‌های جدی در سازمان‌های کارآفرینی است که می‌تواند تأثیرات منفی زیادی بر روی رشد و توسعه شرکت داشته باشد. با اتخاذ راهکارهای مناسب و ایجاد فرهنگ سازمانی مناسب، می‌توان از بروز این تله جلوگیری کرد و به رشد و موفقیت شرکت کمک نمود. بنیانگذاران باید تلاش کنند تا با تفویض اختیار، تمرکز بر استراتژی، ایجاد فرهنگ سازمانی باز و پذیرای تغییرات، استخدام مدیران مجرب و حرفه‌ای، آموزش و توسعه فردی و استفاده از مشاوره و پشتیبانی حرفه‌ای، از بروز تله بنیانگذار جلوگیری کنند و به رشد و توسعه پایدار شرکت کمک نمایند.
سپهر زارع . دانشجوی روان شناسی صنعتی و سازمانی
در جریان تهیه و تنظیم این پژوهش از منابع زیر بهره‌برداری شده است:
· DeTienne, D. R., & Cardon, M. S. (2012). Impact of Founder Experience on Exit Intentions. Strategic Entrepreneurship Journal, 6(3), 253-272.
· Gulati, R., & Sytch, M. (2008). Dependence Asymmetry and Joint Dependence in Interorganizational Relationships: Effects of Embeddedness on a Manufacturer's Performance in Procurement Relationships. Administrative Science Quarterly, 53(1), 1-31.
· Wasserman, N. (2012). The Founder's Dilemmas: Anticipating and Avoiding the Pitfalls That Can Sink a Startup. Princeton University Press.
