گونههای مختلف رفتارهای خودکشیگرایانه، مداخلههای متفاوتی میطلبند.
پژوهشها از دیرباز نشان دادهاند که شناسایی دستهبندیهای متمایز افکار خودکشی چگونه به شناسایی کودکان و بزرگسالان در معرض خطر کمک میکند تا تلاشهایی برای پیشگیری و مداخله صورت بگیرد. این اطلاعات نه برای متخصصان و حرفهایها، بلکه برای والدین، جوامع و عامه مردم تهیه شدهاست.
در زیر انواع بالینی رفتارهای خودکشیگرایانه فهرست شدهاند. هر شمارهی بالاتر دستهبندی، خطر خودکشی را افزایش میدهد.
این دستهبندی اقدامات افرادی را توصیف میکند که در آن خود را - بدون درک از نیت رفتار خود - زخمی، مجروح و یا آسیبدیده میکنند. این، در دستهبندی متفاوتی از خودآسیبی غیرخودکشیگرا (NSSI) قرار دارد؛ جایی که خودآسیبی به آسیبرسانی عمدی آگاهانه تبدیل میشود.
این نوع خودآسیبی، در هالهای از بیاحتیاطی و ابهام پیچیده شدهاست؛ اینکه زخمها و بریدگیهای «ناخواسته» و یا رفتارهای ناگهانی خودتخریبی، مانند سایهای ناخوانده بر روان آدمی میافتند. در این میان، شاید احساساتی چون ناامیدی، بدبینی و یأس، نیز مشاهده شود.
نحوهی مداخله: مراجعهی فوری به رواندرمانگر.
در این دستهبندی، شخص آگاهانه به خودکشی میاندیشد. افکاری نظیر خواب ابدی، بیدار نشدن و یا مرگ در این دستهبندی قرار میگیرد.
نحوهی مداخله: مراجعهی فوری به رواندرمانگر.
در این دستهبندی، تفکر خودکشی با نیت انجام عمل همراه میشود. برای برخی، این نیت بدون برنامهای معین برای اجرایش بیان میشود.
برخی دیگر اما، قصد خود برای اقدام به خودکشی و حتی روش خاصی که در نظر دارند را بیان میکنند.
نحوهی مداخله: انتقال سریع به اورژانس بیمارستان یا تماس با ۱۱۲ برای کمک. پیگیری با نوبت فوری از رواندرمانگر.
در این دستهبندی، افراد شروع به تصمیمگیری و دل کندن از دلبستگیهای شخصی خود میکنند. چگونه؟ با اهدای اشیاء، دور انداختن اقلام، تمیز کردن اتاق و یا درخواست از دیگران برای مراقبت از چیزها.
گاهی، این افراد آمادگیشان را اینگونه بیان میکنند:
«دیگر اینجا نخواهم بود تا این را ببینم» و یا «وقتی که نباشم، همهچیز آسانتر خواهد شد».
طرح خودکشی به حقیقت میپیوندد. ابزار یا شیوههای انجام آن با وسواس جستوجو و سپس در خفایا گردآوری و پنهان میشوند.
نحوهی مداخله: انتقال سریع به اورژانس بیمارستان یا تماس با ۱۱۲ برای کمک. پیگیری با نوبت فوری از رواندرمانگر.
در این دستهبندی، فرد به سمت مرگ خودخواسته گام برمیدارد؛ هرچند دست سرنوشت، دخالت دیگری و یا ندای تأمل درونی، این مسیر را سد میکند.
در این مورد، هیچ زخم یا جراحت جسمانی بر تن ایجاد نمیشود؛ اما بار سنگین عاطفی آن، روح آن فرد را با شکنندگی عمیقتری گرفتار میکند.
نحوهی مداخله: انتقال سریع به اورژانس بیمارستان یا تماس با ۱۱۲ برای کمک. پیگیری با نوبت فوری از رواندرمانگر.
این دستهبندی، افرادی را مشمول میشود که اقدام به خودکشیای داشتهاند؛ اما نتیجهی آن مرگ نبودهاست.
نحوهی مداخله: انتقال سریع به اورژانس بیمارستان یا تماس با ۱۱۲ برای کمک. پیگیری با نوبت فوری از رواندرمانگر.
این دستهبندی، مرگ از طریق خودکشی را توصیف میکند.
گاه در تشخیص رفتارهای خودکشی ناتوان هستیم و دریافت کمک برای عزیزمان ممکن نیست. اندوه فقدان ناشی از خودکشی، دردیست که با هیچ پیمانهای نمیتوان آن را سنجید.
درحالیکه بسیاری عزیزی را در این راه از دست میدهند، ننگی که بر بازماندگان سایه میافکند، دریافت کمک و سوگواری را بهغایت دشوار میسازد.
نحوهی مداخله: اعضای خانواده باید با رواندرمانگر مشورت کنند؛ با متخصصی که در فقدان خودکشی و یا فقدان ترومایی شدید تخصص دارد.
یادگیری این دستهبندیها به شما یا عزیزانتان یاری میرساند تا مداخلهای فوری دریافت کنید. تدوین برنامهای پیشگیرانه، مانع از فروافتادن در ورطهی افکار خودکشی میشود.
با بحث آزاد دربارهی این برنامه، پیام منتقل میشود:
«این چیزیست که برای حفظ ایمنیات انجام خواهیم داد.»
فهرستی از پزشکان، متخصصان، مراکز فوریتهای پزشکی، نهادها و شمارههای اضطراری را در نزدیکی هر تلفن ثابت داشته باشید.
این اطلاعات باید در همه تلفنهای همراه و بیسیم ثبت گردد و در رایانههای شخصی و لپتاپها نیز نشانکگذاری شود.
داروهای تجویزی و غیرتجویزی را در جایی با قفل و کلید پنهان سازید.
ابزارهایی مثل تیغ، چاقو، سلاحهای گرم، طناب و دیگر وسایل مرگآفرین را از دسترس دور نگه دارید؛ یا با قفل کردنشان، یا با دور انداختنشان و یا با سپردنشان به فردی مطمئن.
مصرف مواد، تکانشگری (Impulsivity) را فزودی داده و توان حل مسائل را به محاق میبرد.
هر نوع از الکل و مواد مخدر را از دسترس دور نگه دارید؛ یا با قفل کردنشان، یا به بیرون بردنشان از خانه و یا با دور انداختنشان.
از پرسوجو دربارهی حال عزیزانتان - اینکه آیا اندیشهی خودکشی در سر دارند - هراس به دل راه ندهید.
پژوهشها گواهند که این پرسش، احتمال اقدام به خودکشی را نمیافزاید. بلکه انسانها اغلب از گشودن رازهای دل و صحبت در این مورد، به آرامش میرسند و تسکین مییابند.
اگر دریافتید که افکار عزیزتان رو به تباهی میرود، بیدرنگ با پزشکی حاذق و یا متخصص مراقبتهای بهداشتی تماس بگیرید.
چنانچه خطر افزایش یافت، او را به نزدیکترین بخش اورژانس بیمارستان برسانید و یا از دوستی صمیمی یا خویشاوندی مطمئن درخواست کمک کنید.
اگر عزیزتان سر باز میزد، از درخواست کمک از پلیس نهراسید؛ چراکه آنان برای رویارویی با چنین شرایطی نیز آموزش دیدهاند.
آنهایی که در بحران خودکشی گرفتارند، غالباً در چنگال احساسات ناامیدی، یأس و تنهایی اسیر میشوند.
با مداخلهای شایسته و بههنگام، کودکان و بزرگسالان میتوانند پیوندی دوباره ایجاد کنند، خود را از نو بسازند و با کمک درمان، از شدت نشانههای افسردگی کاسته، افکار خودآسیبی و خودکشی را التیام ببخشند و در راه بهبودی گام بردارند.
بازگردان نوشتهای با عنوان "Understanding Levels of Suicidal Behaviors" از Psychology Today
