در این مقاله نسبتا کوتاه براساس تجربیات چند وقت اخیرم، نگاهی نقادانه به عملکرد سرمایه گذاران سنتی در ورود به اکوسیستم استارتاپی و بی توجهی این طیف، به بحث شیرین "مزیت رقابتی" و بحث های پیرامون آن داشته ام.
علاقه سرمایه گذاران سنتی(بخش صنعت و بازرگانان و ...) به کپی کردن سایر بیزنس های نسبتا موفق وطنی انکارناپذیر هست به طوری که در مواردی همین نگاه به خاطر عدم توجه به مزیت رقابتی پایدار باعث شکست برخی از کسب و کارهایشان شده است.
چیزی که بارها در جلسات توجیهی در فایل های ارائه خودم به سرمایه گذاران سنتی توضیح داده ام تا باعث پخته تر شدن ایده هایشان شود این جملات و بخش هایی از مقاله پایین در ستایش مزیت رقابتی و "مزیت رقابتی پایدار" بوده است:
جک ولش می گوید "اگر امتیاز رقابتی ندارید رقابت نکنید"
پیتر دروکر هم می گوید " اگر مزیت رقابتی ندارید بلافاصله دست به کار شوید و آن را ایجاد کنید"
مایکل پورتر - اقتصاد دان و استاد آمریکایی هم می گوید:"گاو هم که باشی در صورتی که در موقعیت مناسب قرار بگیری کسانی هستند که تو را بپرستند"
برتراند راسل:"جایی کار کنید که در آنجا مزیت رقابتی دارید، حتی اگر آنجا یک دهکده کوچک باشد! و همچنین تعداد دنبال کنندگان بعضی افراد مخصوصاً در فضای مجازی به معنی صحیح بودن افکار آنان نیست."
خب بهتر است به قسمت های اصلی بررسی مفهوم مزیت رقابتی وارد شویم.
مایکل پورتر در جایی گفته مزیت رقابتی به معنای غلبه بر رقیبان نیست، بلکه به معنی ایجاد یک ارزش منحصر به فرد برای مشتریان است.
گرچه شما می توانید با ایجاد مزیت رقابتی پایدار بی رحمانه از رقبایتان پیشی بگیرید.
در کتاب "از مزیت مطلق تا مزیت ساخته‌شده" که به بررسی سیر تطور مفهوم مزیت از مکتب کلاسیک تا اقتصاد دانش‌بنیان پرداخته چنین نوشته شده:
دستیابی و حفظ مزیت دغدغه اصلی یک فرد، سازمان، منطقه یا حتی یک کشور می‌باشد. قدیمی‌ترین کاربرد کلمه «مزیت» با مفهوم رسمی‌تر در قرن ۱۹ رخ داده است. در آن مقطع زمانی، آدام اسمیت واژه «مزیت مطلق» را که احتمالاً الهام گرفته از پادشاهان مستنبد اروپایی بوده است، ابداع کرد. یک قرن بعد، دیوید ریکاردو، عبارت «مزیت نسبی» را در قالب تعمیم دیدگاه مزیت مطلق مطرح نمود. در قرن بیستم، مدیریت استراتژیک به عنوان رشته دانشگاهی پذیرفته شد و عبارت «مزیت رقابتی» فراگیر شد. در قرن ۲۱، عبارت جدید مزیت ساخته شده در ادبیات جغرافیای اقتصادی مطرح می‌شود که پیرامون نحوه ارتقاء عملکرد اقتصادی بحث می‌کند.
سازمان ها/استارتاپ ها می توانند تعدادی از حرکت های استراتژیک مختلف را برای ایجاد مزیت رقابتی در بخش بازار خود اتخاذ کنند. هدف نهایی، ایجاد یک تفاوت واضح و قابل تشخیص است که ممکن است برای مشتریان مهم باشد.
آشنایی با برخی مفاهیم:
قبل از اینکه درباره مزیت رقابتی بیشتر صحبت کنیم، بهتر است با مفاهیم پایین نیز آشنا شویم تا در صورت جستجوی منابع بیشتر یا مطالعات موردی در مورد محصول کارفرما/سرمایه گذار و نگارش گزارش های موردی از این مفاهیم هم در گزارش نویسی خویش بهره ببریم:
برنامه‌ی عمل درازمدت هر شرکت برای ورود و پایداری و ماندگاری در بازارهای رقابتی است که برای کمک به خلق مزیت‌های رقابتی بالاتر نسبت به رقبا طراحی می‌شود. استراتژی‌های رقابتی برای شرکت‌هایی که در بازار به‌شدت رقابتی (یا اشباع‌شده) و همچنین بازارهایی که مشتری/مصرف‌کننده در آن‌ها با جایگزین‌های متنوعی برای هر محصول مواجه است، ضروری هستند. این نوع استراتژی به دنبال نشان دادن این است که چرا مشتری باید محصول خاصی را از شرکت ما بخرد و نه شرکت رقیبمان. در اغلب اوقات در کمپین‌های تبلیغاتی مبتنی بر این استراتژی تلاش می‌شود تا مزیت رقابتی شرکت و محصولاتش در کنار بی‌اعتبار کردن محصولات یا خدمات رقیب به مشتریان ارائه شود.
مزیت رقابتی می تواند با ایجاد یک استراتژی رهبری و با تمرکز بر ویژگی های عملیاتی و عملکردی مانند هزینه، کیفیت، نوآوری و تجربه مشتری ایجاد شود. با این حال، یک سازمان باید تنها فاکتوری را که در آن مهارت دارد شناسایی کند و پس از آن بر اساس استراتژی شناسایی شده مرتبط با آن فاکتور تمرکز کند.به یاد داشته باشید در شرایط رقابتی حاضر:
توانایی یک سازمان در یادگیری و تبدیل سریع آن به اقدام، بهترین مزیت رقابتی است.
و با گذشت زمان، تغییرات بیرونی مانند رقبا، بازارها، مدل‌های کسب‌و‌کار، محیط، ترجیحات مشتری و فناوری، موجب کم‌رنگ‌شدن(کپی شدن) مزیت رقابتی شما می‌شود.عمدتا دلیل اصلی ازبین‌رفتن مزیت رقابتی، کپی‌برداری شرکت‌ها از یکدیگر است. اگر شما محصول موفقی توسعه داده اید، سایر شرکت‌ها نیز به سرعت از شما تقلید خواهند کرد. ولی "مزیت رقابتی پایدار" کاری است که آن را بهتر از هر شرکت دیگری انجام می‌دهید و درنتیجه از بین نخواهد رفت. مزیت رقابتی پایدار، یعنی همیشه از تواناییِ داشتنِ عملکردی بهتر از رقبا در حوزه یا صنعتی خاص برخوردارید:
اکثر مزیت‌های رقابتی از طریق دانش و اطلاعات به دست می‌آیند. شرکت‌های موفق به دنبال آخرین تکنولوژی، استراتژی‌ها و داده‌ها می‌باشند.استراتژی های مختلف سیستم های اطلاعاتی می توانند به سازمان اجازه دهند که یک مزیت رقابتی قوی داشته باشند و بتوانند دانش کارشناسان شرکت را به اشتراک بگذارند. به اشتراک گذاری دانش می تواند هزینه های بهبود عملکرد و کارایی در زمینه های رقابتی مانند توسعه محصول، تولید، مهندسی و خدمات مشتری را کاهش دهد.
هزینه ها می توانند یک مزیت رقابتی مهم باشند. اگر هزینه های تولید/توسعه محصول کم باشد، یک سازمان می تواند به مشتریان قیمت هایی ارائه دهد که رقبا نمی توانند با آن رقابت کنند.
استراتژی نوآورانه، با توسعه کالاها و خدماتی که شرکت را متمایز می کند، مزیت رقابتی ارائه می دهد و تقاضای مشتری را به طور موثرتری نسبت به رقبا، تأمین می کند. برنامه توسعه محصول باید بر روی ویژگی هایی که برای مشتریان ارزش خاصی دارند و یا یک مزیت منحصر به فرد محسوب می شود، تمرکز کنند.
استراتژی شراکت می تواند یک مزیت رقابتی مناسب نیز ارائه دهد. شرکای مناسب می توانند دسترسی به مهارت های مهم استراتژیک و یا بسیاری از منابع دیگر که می توانند سازمان را به سمت نوآوری و تمایز سوق دهد را فراهم کنند.«یکی از نقاطی که حلقه وصل استارتاپ ها به شرکت ها و هلدینگ های سنتی و سرمایه گذاران سنتی شراکت است»
تحقیقات فورستر می گوید که شناختن مشتریان و ارائه خدمات به آن ها تنها نوع پایداری از مزیت رقابتی ست.
بعضی از شرکت‌ها فقط سراغ کاری می‌روند که بهتر از هر کس دیگری آن را انجام می‌دهند. وقتی کارهای‌تان را خوب و کارآمد انجام دهید، مزیت رقابتی بیشتری نسبت به کسانی که کار را طولانی‌تر یا سریع‌تر انجام می‌دهند، کسب می‌کنید. «اثربخشی عملیات» و «اثربخشی استراتژی» هر دو برای دستیابی به عملکرد ممتاز ضروری هستند اما کارکرد آن‌ها نسبت به یکدیگر متفاوت است. شرکت تنها هنگامی می‌تواند بر رقبایش غلبه کند که تمایزی نسبت به آن‌ها ایجاد کرده و این تمایز را حفظ کند. «اثربخشی عملیاتی» به معنای انجام بهتر فعالیت‌های مشابه با فعالیت‌هایی است که رقبا انجام می‌دهند اما «اثربخشی استراتژی» انجام فعالیت‌هایی متفاوت نسبت به رقبا یا انجام فعالیت‌های مشابه اما به روشی متفاوت است که این نیز اکنون با هوشمندی استراتژیک ادغام و آن را به مؤلفه جدید و ممتازی به نام «هوشمندی استراتژیک» تبدیل کرده است.
در دنیای امروز "منابع انسانی کلیدی" از مزیت های رقابتی پایدار محسوب میگردد.
و در انتها:
به خاطر داشته باشید محصول شما برای پیروزی در رقابت و یا ماندن در بازاری با محصولات مشابه باید دست کم ۳ تا ۵ مزیت رقابتی نسبت به رقبا به مشتریان خود ارائه دهد.
منابع:
? لغات تخصصی حوزه استارت‌آپی در دانش‌نامه مرکز کسب‌وکارهای نوپا
?کتاب از مزیت مطلق تا مزیت ساخته‌شده
?مزیت رقابتی چیست؟ راهکارهایی برای ایجاد مزیت رقابتی در کسب و کار
