پشیمانی وقتی احساس میشود که شخص قبل از انجام عملی میتوانسته است اطلاعات بیشتری بدست آورد و احتمالا اقدام مناسب تری را انجام دهد یا اینکه زمان زیادی را صرف عملی کرده است که به واسطه آن زمان فرصتی را از دست داده است. به طور کلی این احساس وقتی دامن گیر وجدان میشود که کار درست در زمان مناسب انجام نشود.
پشیمانی ابعاد مختلفی دارد و دامنه تاثیر آن مختلف است. بزرگترین پشیمانی که در فرهنگ های مختلف به آن اشاره شده است سپری کردن عمر در زمینه ای بوده که مطابق با امیال درونی و استعدادهای شخصی نبوده است.
در ادبیات فارسی هم مولوی با بیانی زیبا در دفتر سوم مثنوی به این مطلب پرداخته است:
بود درویشی بکهساری مقیم
خلوت او را بود هم خواب و ندیم
چون ز خالق می‌رسید او را شمول
بود از انفاس مرد و زن ملول
همچنانک سهل شد ما را حضر
سهل شد هم قوم دیگر را سفر
آنچنانک عاشقی بر سروری
عاشقست آن خواجه بر آهنگری
هر کسی را بهر کاری ساختند
میل آن را در دلش انداختند
دست و پا بی میل جنبان کی شود
خار وخس بی آب و بادی کی رود
گر ببینی میل خود سوی سما
پر دولت بر گشا همچون هما
ور ببینی میل خود سوی زمین
نوحه می‌کن هیچ منشین از حنین
عاقلان خود نوحه‌ها پیشین کنند
جاهلان آخر بسر بر می‌زنند
ز ابتدای کار آخر را ببین
تا نباشی تو پشیمان یوم دین
با تکنولوژی که امروزه در اختیار افراد است برای اینکه مصداق " تا نباشی تو پشیمان یوم دین" نباشند میتوانند با استفاده از انواع تست شخصیت شناسی و تست روانشناسی ظرفیت ها و شخصیت خود را بهتر بشناسند و زندگی خود را براساس آن برنامه ریزی کنند.
باید توجه داشته باشیم آنچه که در فرهنگ ها راه پیدا میکند و در تاریخ توسط اسطوره ها بیان شده و تکرار میشود، فراتر از تکنیک و توصیه است. نیازی واقعی است که اگر به آن پرداخته نشود پشیمانی سنگین و بی بازگشتی را موجب میشود.
