کابوس‌ها به هنگام خواب به سراغ کودک می‌آید و موجب بروز اختلال در فرایند طبیعی و منظم خواب او می‌شود. حتماً تا کنون با این صحنه مواجه شده‌اید که کودک به یک باره و هراسان از خواب پریده و اغلب شروع به گریه می‌کند. دلیل این موضوع کابوسی است که او در خواب دیده و موجب ترسیدن او شده است. در این مقاله قصد دارم تا والدین را با چگونگی جلوگیری از ایجاد این کابوس‌ها در خواب کودکان آشنا نمایم تا کودک بتواند خوابی آرام و شیرین داشته باشد.
بر اساس تحقیقات کارشناسان حوزه روان شناسی کودک، کودکان حدوداً 10 برابر بیشتر از بزرگ سالان در معرض دیدن کابوس در خواب قرار دارند. علت آن است که کودکان حدود 80 درصد از زمان خواب خود را در فاز رؤیا به سر می‌برند. این در حالی است که این فاز در میان بزرگ سالان حدود 10 درصد کل زمان خواب را تشکیل می‌دهد.
یکی دیگر از علل دیدن کابوس توسط کودکان، قدرت تخیل و همچنین خلاقیت کودک می‌باشد. در خواب‌های عمیق امکان شکل گیری احساسات قوی نیز وجود دارد. به دلیل مبهم بودن مرز واقعیت و خیال در کودکان تمامی این خواب‌ها در نظر کودک واقعی جلوه می‌کند. همچنین اضطراب و استرس درونی نیز یکی دیگر از عوامل مؤثر در دیدن کابوس توسط کودکان می‌باشد. اگر کودک شما گاهی دچار دیدن کابوس می‌شود نگران نشوید، ولی اگر تعداد این خواب‌های پریشان زیاد شد، باید به دنبال یافتن منابع اضطراب و استرس در او باشید. ممکن است مورد خاصی سبب ایجاد استرس و اضطراب در وجود او شده باشد و گاهی نیز کودک در تطابق با تغییرات اخیر دور و بر خود (مانند تولد کودکی دیگر و یا تعویض منزل) دچار مشکل شده و نیاز به گذشت زمان برای هضم برخی واقعیات دارد. ممکن است واکنش او در برابر مشکلات خانوادگی و یا دیدن جر و بحث والدین و یا تماشای تصاویر خشن در تلویزیون عاملی در جهت کابوس‌های شبانه کودک باشد. گاهی نیز مرگ اعضای نزدیک خانواده و یا سایر بستگانی که کودک وابستگی زیادی به آن‌ها دارد، موجب پریشانی افکار او شده و باعث دیدن کابوس در خوابش می‌شود. البته این موارد تنها برخی از ده‌ها دلیل دیدن کابوس در خواب کودکان می‌باشد و علل و عوامل دیگری نیز می‌تواند موجب بروز این مشکل گردد، ولی نکته لازم به ذکر آن است که کودکان به سبب آن که هنوز به آن درجه از تکامل فکری نرسیده‌اند که بتوان با صحبت کردن در مورد علت ترسشان موجب آرامش روحی و فکری خود شوند، پس باید به فکر راه حل‌های دیگر برای پیشگیری از دیدن این خواب‌ها و در نتیجه ایجاد آرامش برای کودک باشیم. در ادامه پنج راه کار مفید و اساسی برای کمک به والدین در این خصوص بیان می‌شود:
1- بهتر است والدین فعالیت‌های عصرانه آرامی را برای کودکان خود در نظر بگیرند. آن‌ها نباید به کودک خود اجازه دهند که کتاب‌های با عکس‌های خشن را تماشا کنند، همچنین اجازه تماشای فیلم‌های خشن و ترسناک را به او ندهند.
2- اگر کودک شما تمایل دارد یک چراغ را در اتاقش روشن باقی بگذارید و در اتاقش را هم باز بگذارید. هیچ گاه سعی نکنید به او بفهمانید که دیگر بزرگ شده است و نباید از چیزی بترسد، زیرا به تجربه ثابت شده است که شرمنده کردن کودک در مورد ترس‌هایش و یا نادیده گرفتن این ترس‌ها نتیجه عکس داده و موضوع را وخیم‌تر می‌کند.
3-قبل از خواب در جوی آرام برای او قصه‌هایی را انتخاب کنید که آرامش فکری و تخیل دوست داشتنی به همراه آورد، همانند افسانه پریان که برای کودکان جذابیت خاصی دارد.
4- هنگامی که کودک با فریاد و هراس از خواب برمی خیزد با او هم دردی کرده و تا زمانی که او آرام نشده او را در آغوش خود نگهدارید.
5- پس از بیدار شدن کودک در مورد کابوسی که دیده با اوصحبت نکنید، زیرا صحبت کردن در این خصوص تنها موجب می‌شود که کودک جزییات بیشتری از کابوس خود را به یاد آورد. حتی اگر خود او نیز تمایل به صحبت کردن در خصوص خوابش را داشت، شما می‌توانید روز بعد و در روشنایی با او صحبت کنید و یا از او بخواهید در مورد کابوس خود یک نقاشی بکشد.
6- پس از آرام شدن کودک، بهتر آن است که در اتاق کودک خود بمانید تا این که او را به اتاق خود ببرید، زیرا زمانی که به کودک خود اجازه می‌دهید تا دوباره در اتاق خود به آرامش برسد، به او کمک کرده‌اید تا دریابد که اتاقش پس از تمام این اتفاقات نیز هم چنان محیطی امن محسوب می‌شود.
شما می توانید برای مطالعه بیشتر در مورد ترفندهای تربیت فرزند به مجله توپ مارکت مراجعه نمایید.
منبع:
طبری، ربابه، 1396. دایره المعارف تربیت کودکان، انتشارات نظری
