از قیام گوانگجو چه می‌دانید؟

نگاه به تاریخ ملل مختلف، روش مناسبی برای شناخت فرهنگ، هنر و جامعه آن‌هاست. با مطالعه تاریخ یک کشور می‌توان تحولات گوناگونی که در آن اتفاق افتاده را بررسی و با وقایع دیگر کشورها مقایسه کرد.

کره‌جنوبی مانند هر کشوری در دنیا، تاریخ فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی پر هیاهویی را سپری کرده که در اینجا به بخشی از آن اشاره می‌کنیم. اوایل دهه ۱۹۸۰ قیام‌های خونینی در کره‌جنوبی شدت می‌گیرد. به نظر می‌رسید در آن دوران، این کشور پس از فراز و نشیب‌های بسیار در حال از سر گیری دوران نوسازی است. با این حال، وقایع دیگری در انتظار مردم کره بود.

از ۱۸ تا ۲۷ می سال ۱۹۸۰ چه اتفاقی در گوانگجو افتاد؟!

شهر گوانگجو (Gwangju) در کره‌جنوبی یکی از شهرهای تاریخی و مهم این کشور است که بیشتر از همه به دلیل قیام مردم این شهر در سال ۱۹۸۰ شناخته می‌شود. گوانجو از شهرهای پر اهمیت در امپراتوری شیلا بوده که در حال حاضر به خاطر تشابه اسمی با شهر «گوانگژو» در چین، تا حدودی ناشناخته باقی مانده است. در اینجا قصد نداریم درباره جاذبه‌های گردشگری یا قدمت تاریخی شهر گوانگجو حرف بزنیم، قرار است به مسئله قیام ۱۸ بپردازیم.

در آبان ۱۳۵۸ (۲۶ اکتبر ۱۹۷۹)، رییس‌جمهور کره‌جنوبی پَک چانگ هی (박 정희) ترور می‌شود. این فرد پدر رییس‌جمهور پیشین کره‌جنوبی پَک گون‌هه (박 근혜) بوده است. ترور رییس‌جمهور که اتفاقا دوران خوشایندی را برای مردمش رقم نزده بود، شروع‌کننده یک دهه خونین می‌شود. ۱۰ سال پر تلاطم که همزمان با تحولات اقتصادی و اجتماعی می‌گذرد.

باید بدانیم که دهه ۱۹۸۰ در کره‌جنوبی، پر از درگیری‌های داخلی بوده و خون‌های زیادی در این دوران ریخته شده است. کشور ما ایران هم در آن زمان درگیر جنگ با عراق و منافقین بود. البته با مطالعه تاریخ ملل به این نتیجه می‌رسیم که بسیاری از کشورهای دیگر نیز در دهه ۸۰ میلادی تحولاتی را تجربه کرده‌اند.

پس از ترور رییس‌جمهور، دولت وقت کره‌جنوبی به دنبال جایگزین مناسبی برای او می‌گشت. چویی کیو هَ ( 최 규하)به عنوان رییس‌جمهور موقت انتخاب می‌شود، اما دخالت‌های ارتش اوضاع را برای مردم سخت می‌کند. در واقع چیزی به نام دموکراسی در کره وجود نداشت و این موضوع مردم این کشور را آزار می‌داد.

در تاریخ ۱۲ دسامبر ۱۹۷۹، چند صباحی پس از ترور رییس‌جمهور، کودتایی رخ می‌دهد. این کودتا که توسط ارتشی‌ها انجام می‌گیرد، به قیام ۱۲.۱۲ معروف است. این کودتا توسط ارتشی‌ها و چان دو هوَن (전두환) خنثی می‌شود؛ این فرد از سال ۱۹۸۰ تا ۱۹۸۸ رییس‌جمهور کره‌جنوبی شد و خون‌های زیادی ریخت.

قیام ۱۲.۱۲ کودتایی بود که درون ارتش رخ داد و همان جا نیز خنثی شد.

کم‌کم اوضاع برای مردم سخت‌تر شد. دانش‌آموزان و دانشجویان به خاطر حکومت نظامی عصبانی می‌شوند و موجی از اعتراضات شکل می‌گیرد. گروه‌های کوچک و بزرگی که خواستار آزادی و دموکراسی بودند، با افزایش فشارها به خیابان‌ها می‌ریزند. در آن زمان، حکومت نظامی مردم را کلافه کرده و آزادی مردم گرفته شده بود. به همین دلیل تظاهرات ضد حکومت‌ نظامی اولین بار در تاریخ ۱۵ می شروع شد. بیشتر از ۱۰۰ هزار دانشجو و شهروند کره‌ای مقابل ایستگاه سئول علیه حکومت نظامی تظاهرات کردند.

تظاهرات از سئول به شهرهای دیگر کشیده شد و حتی جزیره‌ی ججو که یکی از مناطق آرام کره از نظر سیاسی در آن زمان بود، درگیر این ماجراها شد. خبرها و گزارش‌های منتشر شده درباره این واقعه نشان می‌دهد که تظاهرات منجر به تعطیلی دانشگاه‌ها شده و مردم خیلی از شهرها با حکومت‌‌نظامی مخالفت کرده بودند. با این حال، هیچ‌کجا مثل گوانگجو خون به پا نشد.

چرا گوانگجو؟

یکی از دلایل افزایش التهاب‌ها در گوانگجو، موقعیت جغرافیایی این شهر بود. با این همه، دلایلی محکم‌تر از تاریخ و موقعیت جغرافیایی گوانگجو وجود داشت. یکی از مهمترین دلایل التهاب‌های گوانگجو، دستگیری یکی از افراد سیاسی این شهر در تاریخ ۱۵ می ۱۹۸۰ بود. دانشجوها و مردم این شهر، پس از مشاهده وضعیت سیاسی شهرشان، با شور و هیجان بیشتری جنگیدند. روز ۱۸ می، دانشجوهای دانشگاه ملی چونام با گارد ملی درگیر شده و خیلی‌ از آن‌ها کشته یا دستگیر شدند.

چند روزی به همین منوال گذشت تا اینکه شهرهای دیگر نیز با شنیدن اخبار گوانگجو اقدامات گسترده‌تری در زمینه دموکراسی انجام دادند. هان کانگ، نویسنده اهل کره‌جنوبی که با رمان «گیاهخوار» به شهرت رسیده، در کتاب «اعمال انسانی» به توصیف حس و حال روزهای ملتهب گوانگجو و رفتاری که با معترضان می‌شد پرداخته است.از آن‌جایی که زادگاه این نویسنده شهر گوانگجو است، روایتش از قیام ۱۸ می، ادای دینی به مردم شهرش به حساب می‌آید. علاوه بر کتابی که هان کانگ نوشته، فیلم‌ها و موسیقی‌های متعددی درباره این قیام ساخته شده است. فیلم‌هایی مثل راننده تاکسی و ۱۸ می برای نمایش آن روزها ساخته شده‌اند.

یک نمای یادبود نیز برای کشته‌شدگان قیام گوانگجو ساخته شده است. این نمای یادبود سال ۲۰۱۱ در یونسکو ثبت شده است.

با وجود عمق فاجعه انسانی که در گوانگجو اتفاق افتاده، معمولا وقتی بخش فرهنگی سفارت کره در کشورهای مختلف به رویدادهای تاریخی ماه می اشاره می‌کند، نامی از گوانگجو نمی‌برد. این موضوع درباره رویدادهای مشابه نیز صدق می‌کند. به نظر می‌رسد سفارت کره‌جنوبی در کشورهای مختلف تنها نقاط روشن تاریخ این سرزمین را به نمایش می‌گذارد و روی نقاط تاریک تاریخی سرپوش می‌گذارد.