نگاهی به یک کتاب: از کاخ شاه تا زندان اوین

احسان نراقی، نویسنده، اندیشمند و پژوهش‌گر معاصر، آثار قابل توجهی در حوزه‌ی جامعه، فرهنگ و تاریخ معاصر ایران دارد.

یکی از کتاب‌های او با عنوان «از کاخ شاه تا زندان اوین» از جهات گوناگون شایسته‌ی مطالعه و تأمل است.

این کتاب بخشی از خاطرات و مشاهدات نویسنده از رویدادها و تحولات جامعه‌ی ایران در دوره‌ی پهلوی و نخستین سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی‌ست. هرگاه به این نکته دقت کنیم که نراقی یک محقق است و رویکردی جامعه‌شناسانه دارد و از نخستین پیشگامان جامعه‌شناسی نوین در ایران به‌شمار می‌رود، اهمیت کتاب او از محدوده‌ی خاطراتِ صرف فراتر خواهد رفت.

به این نکته نیز باید توجه داشت که نراقی در دوره‌ی پهلوی، دسترسی‌ و ارتباطی در سطح بالا داشته و دیدارها و گفتگوهای او با مقامات و شخصیت‌های گوناگون و از جمله در بالاترین سطح حکومت با فرح و محمدرضاشاه، بر اهمیت کتاب او می‌افزاید.

ویژگی منحصر به‌فرد این کتاب آن است که دربردارنده‌ی خاطرات، مشاهدات، برداشت‌ها و تحلیل‌های یک جامعه‌شناس ایرانی از هشت جلسه دیدار و گفتگو با محمدرضاشاه، در مهم‌ترین و بحرانی‌ترین روزهای حکومت پهلوی‌ در سال ۱۳۵۷ است. آخرین دیدار نراقی با شاه، دو روز پیش از خروج شاه از ایران انجام شد.

این کتاب را باید با نکته‌سنجی و دقت خواند.