بنویسید حتی اگر نویسنده درجه یکی نیستید!

چطور شروع به نوشتن زندگینامه خود کنیم؟

اگر بتوانیم راوی خوبی برای زندگی خود باشیم، احتمالا می‌توانیم داستان زندگی خود را به متنی مکتوب و ماندگار تبدیل کنیم. این به این معنا نیست که نوشتن زندگینامه کار آسانی است. برای نوشتن زندگینامه به مهارت در نوشتن، داشتن صداقت در بیان خاطرات، نظم‌ دادن به روال اتفاقات و ذهنی شفاف نیاز داریم.

زندگینامه یا خودنوشت است که همان اتوبیوگرافی است و یا دیگرنویس است که به آن بیوگرافی می‌گویند. بیشتر نویسنده‌ها معتقدند که نوشتن زندگینامه‌های خودنوشت، کار دشواری است و انتقاداتی نیز به عدم صداقت یا بی‌طرفی شخص نسبت به روایت چیزی که خود آن را زندگی کرده است، وارد می‌دانند. ما فعلا با زندگینامه‌های دیگرنوشت کاری نداریم.

برای شروع به نوشتن زندگینامه خود، باید به چند سوال مهم پاسخ دهیم.

زندگینامه چیست؟

قبل از شروع به نوشتن باید بدانیم که زندگینامه خودنوشت دقیقا چیست. «زندگینامه شرح زندگی یک شخص است که توسط خود او نوشته شده است». هر چیزی که در زندگینامه می‌نویسیم، جدای از جذابیت و خوش‌خوانی، باید بطور دقیق ارائه شود و مرتبط با زندگی شخص ما باشد. چه سوژه‌ای زندگی ما را از سایرین متفاوت کرده و یا چه اتفاقی مسیر زندگی ما را تغییر داده است؟ این ایده خوبی برای شروع به نوشتن و مسیر دادن به ما است.

قدم اول: انتخاب موضوع

انتخاب موضوع در هر دو حالت زندگینامه مهم است. ما می‌خواهیم توصیف وقایع زندگی خود را از یک اتفاق در کودکی یا حتی پیری خود آغاز و تاثیر آن اتفاق را بر باقی مسیر خود نشان دهیم و در انتها می‌خواهیم از آدمی بگوییم که بعد از گذراندن اتفاقات تلخ و شیرین، چه تعاملی با جهان بیرون از خود داشته است. برای انتخاب نقطه شروع مواجهه با این سوالات کمک‌کننده خواهد بود:

• چه اتفاق جالبی در زندگی شما رخ داده است؟
• آیا تصمیمات معناداری که در زندگی گرفتید، مشوق دیگران خواهد بود؟
• آیا مخاطب می‌تواند با داستان زندگی شما ارتباط برقرار کند؟
• آیا می‌توانید خود را به عنوان بازیگر اصلی صحنه به مخاطب معرفی کنید؟

برای نوشتن زندگینامه نیازی نیست که حتما شخص مشهوری باشید. از نوشتن نترسید، فقط باید اجزای مهم اتفاقات زندگی خود را به شکلی کنار هم بچینید که با ذهن مشکوک مخاطب ارتباط برقرار کند. بارها به اتفاقات عجیبی که در زندگی برایتان رخ داده است فکر کنید. قرار نیست فیلم‌نامه تخیلی بنویسید، سیر منطقی اتفاقات مهم است. اگر به چاپ و فروش زندگینامه‌تان فکر می‌کنید، باید بگویم که راه سخت ولی عملی در پیش دارید. شما باید خواننده را متقاعد کنید که به این موجود ناشناخته اهمیت دهد.

قدم دوم: چند روزی را به تفکر درباره زندگی خود و عمیق شدن در آن بگذرانید

این تفکر بسیار مهم است، درست مثل اینکه کسی برای نوشتن زندگینامه به شما مراجعه و از شما اجازه می‌خواهد. اتفاقات مهم را یادداشت کنید و بهتر است با یک نویسنده در این زمینه مشورت کنید.

قدم سوم: شروع به تحقیق در مورد زندگی خود کنید

همه می‌دانیم که این کار سختی است ولی سعی کند مانند شخصی غریبه، موشکافانه به گذشته خود نگاه کنید. در این مسیر بهتر است از خانواده و دوستانی که شما را می‌شناسند، کمک بگیرید. آنها به عنوان منابع ثانویه مهم هستند و نگاه شما را از حالت تک‌بعدی خارج می‌کنند.

قدم چهارم: یک قالب برای زندگینامه خود انتخاب کنید

نحوه سامان‌دهی به روایت‌ها به شما کمک خواهد کرد از وقایعی که ممکن است برای خواننده کسل‌کننده باشد، صرف نظر کنید. نکته مهم در تنظیم بیوگرافی، نحوه روایت داستان است. مثلا از خود بپرسید آیا این داستان در مورد تاب‌آوری من است؟ آیا این در مورد حس ماجراجویی و اکتشاف است؟ هنگامی که این تصمیم را گرفتید، ترتیب انتخاب جزئیات کاملا به خود شما بستگی دارد، بنابراین به غرایز خود اعتماد کنید. فراتر از آن، به روایتی ادامه دهید که دوست دارید خوانندگان آن را انتخاب کنند. می‌توانید زندگینامه خود را به شکل یک کتاب کودک، داستان کوتاه یا رمان بنویسیم.

در اینجا جدای از ترتیب زمانی به چند روش برای قالب‌بندی زندگینامه اشاره می‌کنم:

بر اساس موضوع - روی موضوعاتی که زندگی‌تان را تحت تاثیر قرار داده‌اند تمرکز کنید. جزئیات هر رویداد مهم را یکی‌یکی مشخص کنید.

براساس مضمون - در بعضی از زندگینامه‌ها از دیدگاه کلی یک موضوع را مد نظر قرار می‌دهند تا تمام وقایع زندگی را به یک مضمون اصلی گره بزند.

از طریق مصاحبه - بهتر است از یک شخص متخصص درخواست کنید تا با شما مصاحبه کند. این شخص بی‌طرف می‌تواند ذهن شما را نسبت با انجام کار روشن کند.

فلاش‌بک - می‌توانید از وسط یا آخر شروع به تعریف زندگی خود کنید و به مرور به عقب برگردید. نوشتن با زمان‌های مشوش نیاز به مهارت بیشتری دارد.

مرحله پنجم: خلاصه‌نویسی

قبل از اینکه تمام جزئیات را جمع کنید باید تصمیم بگیرید که با آن چه کار خواهید کرد. به طور کلی بهتر است ابتدا با یک طرح کلی شروع کنید تا بدانید که چه جزئیاتی را می‌خواهید در زندگینامه بیاورید. نکات اصلی تا پایان کار را مشخص کنید سپس چگونگی بیان هر بخش یا فصل از داستان را برای خود شفاف کنید. یک جدول زمانی از زندگی خود تهیه کنید و آن را به یک داستان کوتاه با آغاز و پایان مشخص تبدیل کنید.

قدم ششم: پیش‌نویس بنویسید

حالا می‌دانید که برای پر کردن جزئیات به چه اطلاعاتی نیاز دارید. به یاد داشته باشید که زندگی خود را به عنوان سوژه اصلی، به طور دقیق توصیف کنید و یک داستان جذاب از دل آن بیرون بیاروید. جزئیات مربوط را جایگذاری کنید و به موضوعی که می‌خواهید منتقل کنید، پایبند باشید. خواننده خود را با عناصر فریبنده و انگیزه دهنده جذب کنید. از نوشتن لذت ببرید. حتی اگر نوشته شما به چاپ نرسد بدانید که کار ارزشمندی انجام می‌دهید. خوانندگان شما این اشتیاق را درک خواهند کرد و همین به نوشته شما اعتبار می‌بخشد. شما در شرف انجام پروژه‌ای هستیم که می‌تواند قلب و ذهن اطرافیانتان را تسخیر کند پس از انجام آن لذت ببرید.

قدم هفتم: کار خود را به ویراستار حرفه‌ای بسپارید

مطمئن شوید که به رئوس مطالبی که انتخاب کرده‌اید پایبند بودید، چه از نظر زمانی و چه از نظر سیر رویدادها. عنصر اصلی را به موضوع گره زدید و حرفی برای گفتن به خوانندگان خود داشتید، چه این موضوع قدرت مقاومت بوده یا روحی ماجراجو و ناآرام، شاید هم نیاز به انتشار خوبی در جهان. به توصیه‌های ویراستار خود گوش دهید و راجع به آن فکر کنید.

تحقیق و مطالعه راجع به زندگینامه دیگران راه خوبی برای الهام گرفتن در مسیر نوشتن زندگینامه است. تماشای فیلم‌هایی که بر اساس داستان واقعی نوشته شده‌اند نیز می‌تواند مسیر داستان را به ما نشان دهد.

و آخرین حرف

نویسنده زندگینامه خودنوشت، یک نویسنده حرفه‌ای نیست. مخاطب کتاب زندگینامه این نکته را به خوبی می‌داند. هدف از نوشتن زندگینامه (چه بیوگرافی و چه اتوبیوگرافی) تولید ادبیات نیست. نوشتن زندگینامه تلاش برای ثبت یک زندگی است. پس بنویسید حتی اگر مطمئن هستید که نویسنده درجه یکی نیستید.