به تماشای من تویی. شهرساز، تحیلگر داده، عاشق سفال و گیاهان
ایران به اندازه چین گاز می‌سوزاند؟ شانه‌خالی کردن به سبک دولتی
طرفداران دولت کمبود گاز را به خاطر مصرف زیاد ایرانی‌ها می‌دانند. به تبع مسئولین دولتی به جای عذرخواهی انگشت اتهام را به سمت مردم نشانه گرفته‌اند. من ازین مقایسه‌ها که دیگر کشورها را بالاتر نشان می‌دهد خوشم نمی‌آید. ازین مدل خودزنی و تحقیر بدم می‌آید. پس کمی در موضوع عمیق شدم.
ادعا
«ایران ۸۵ میلیون نفری معادل چین یک میلیارد و ۴۰۰ میلیون نفری گاز مصرف می‌کند.»
سیب را با پرتغال مقایسه نکنیم.
می‌دانید مصرف گوشت خوک در سوئیس صد برابر بیشتر از مصرف گوشت خوک در اندونزی با جمعیت نزدیک به ۳۰۰ میلیون نفر است؟ اندونزی کشوری‌ست مسلمان.
بله چین مصرف گازش به اندازه ایران است چون گاز ندارد. در عوض، مصرف زغال‌سنگش چندین برابر ایران است.
مصرف زغال‌سنگ چین ۲۹۳۳ برابر بیشتر از مصرف زغال‌سنگ ایران است!
سرانه مصرف زغال‌سنگ (یعنی مصرف به ازای هر نفر) چین ۱۷۰ برابر بیش از ایران است.
سرانه مصرف انرژی
به درستی می‌گویند مصرف گاز خانگی در ایران بالاست، ولی سرانه مصرف انرژی کل بخش‌های ایران که شامل بخش خانگی، صنعتی و کشاورزی می‌شود از خیلی کشورهای اروپایی کمتر و کمی از چین بالاتر است؛ دلیل آن کمتر صنعتی بودن ایران در مقایسه با آن‌هاست.
مقایسه مصرف، تولید و راندمان
مصرف انرژی در کشوری مثل آلمان که جمعیتی نزدیک به ایران دارد، حدود ۲۷٪ بیشتر از مصرف ایران است.
پس لزوما کشورهای کم‌مصرفی نیستند، فقط انرژی مصرف‌شده به محصول پرسود تبدیل می‌شود. به ازای این ۲۷٪ مصرف بیشتر، ۱۰ برابر ایران تولید ناخالص دارند.
مسئولیت نهادهای دولتی
در ایران نهادهای دولتی وظیفه سرمایه‌گذاری، تولید و توزیع نفت و گاز را دارند. قطع مکرر برق، آب و گاز شکست مهمی در سیاست‌های توسعه انرژی در ایران است.
همین طور می‌تواند زمینه سرمایه‌گذاری و توسعه شرکت‌های انرژی را برعهده داشته باشد.
در کنار تولید، دولت وظیفه فرهنگ‌سازی مصرف در هر سه بخش خانگی، کشاورزی و صنعتی را برعهده دارد. فرهنگ‌سازی پخش تبلیغ یا بیلبورد زدن نیست. هم‌زمان باید راه‌کارهای اجرایی مثل قدرت خرید را هم لحاظ کرد.
قیمتگذاری گاز دستوری
قیمت اهرم کلیدی در کنترل مصرف و سیگنال دادن به بازار است. قیمت تا حدودی تابع بازار است اما اینجا قیمتگذاری و اقتصاد دستوری سبب شده تا ایرانی که روی منابع گاز نشسته در زمستان گاز نداشته باشد! کشوری که تولید گازش نصف روسیه و جمعیتش هم تقریبا نصف روسیه است و با اینکه متوسط دمایش ۸-۱۲ درجه گرمتر است ولی در زمستان گاز کم دارد. روسیه نه تنها گاز کم نمی‌آورد که نصفش را صادر می‌کند!
ما نتوانسته‌ایم از اهرم قیمت متناسب با شرایط بازار استفاده کنیم.
استطاعت مالی مردم
قیمت دست در دست استطاعت دارد. کشورهایی به صرفه‌جویی بهتر انرژی می‌رسند که که شرایط مالی و ثبات اقتصادی بهتری داشته باشند. استطاعت ایرانی‌ها تقریبا نصف متوسط دنیاست. از فرانسه خیلی کمتر و از چین ۵۰٪ کمتر است. این نمودار ۲۰۱۷ است، قبل از کرونا، حالا شرایط بدتر هم شده.
دست از خودتخریبی و تحقیر ملی برداریم!
دوست عزیز حواس‌ت به آمار باشد. به راحتی سرت کلاه می‌گذارند. فقط ایران هم نیست؛ همه دولت‌ها همین شکلند. کفگیر که به ته دیگ بخورد ازین شیطنت‌ها می‌کنند.
چرا باید ما با چین مقایسه شویم؟ قدرت اقتصادی مشابه داریم؟ دولت‌ها به یکسان کارآمد و فرهنگ‌ساز بوده‌اند؟ منابع مشابه داریم؟ شرایط جغرافیایی مشابه داریم؟
مقایسه محدود و گزینشی در مورد میزان مصرف گاز در ایران، فرار از بار مسئولیت و پاسخگویی‌ست. با این کار نهادهای مسئول چون وزارت انرژی و آب به جای قبول مسئولیت و عذرخواهی، وظیفه را بر گردن مردم می‌گذارند و به طور ضمنی اثرات کمبود و قطعی بخاطر مصرف زیاد مردم عنوان می‌کنند.
سوال دیگر از مردم است. آن‌ها می‌توانستند مصرف‌شان را کمتر کنند؟ دولت زمین بازی را خوب چیده؟ قیمت ابزاری کلیدی برای کنترل تولید و مصرف است؛ دولت به خوبی از آن بهره برده؟ این قیمت با بقیه امور زندگی‌شان می‌خواند؟ نیازی به مجانی کردن آب و برق نیست؛ تعامل صادقانه و منطقی با مردم گره‌گشاست. این مردم امین و محترم‌ند.
در نوشتن این مطلب از توئیت‌های صادق‌الحسینی و دانشمند ناراضی استفاده شده است.
منابع عکس‌ها: سایت جذاب https://ourworldindata.org
مطلبی دیگر از این انتشارات
زندگی با آدمهای مذهبی سخت است
مطلبی دیگر از این انتشارات
ابربحران تشیع: فقدان شفافیت مالی در اقتصاد دین
مطلبی دیگر از این انتشارات
نوشتن در قفس