روایت اوبر و انقلاب صنعت حمل‌ونقل درون شهری با سریال Super Pumped

مسیر ساخت کسب‌وکاری نوآورانه برای هر کارآفرینی متفاوت است، برای همین هم درس‌هایی که از تجربه‌ی کارآفرینان مختلف می‌گیریم با هم فرق دارد. راهی که ایلان ماسک طی کرده با مسیر کارآفرینی جف بزوس، استیو جابز، مارک زاکربرگ و دیگر بنیان‌‌‌گذاران استارت‌آپی فرق می‌کند. این موضوع درباره‌ی اوبر هم صدق می‌کند.

در زمانه‌ای که جوانان زیادی در سراسر دنیا مشتاق راه‌اندازی کسب‌وکارهایی با ارزش میلیاردها دلار بودند، ترویس کلنیک (travis kalanick) اوبر را راه‌اندازی کرد. ترویس کلنیک در مدت ۸ سال توانست اوبر را جهانی کند، ولی مثل خیلی از بنیان‌گذاران استارت‌آپی نتوانست جایگاهش را به‌عنوان مدیرعامل حفظ کند و با فشار سرمایه‌گذاران مجبور به ترک شرکتی شد که زندگی‌اش را وقف آن کرده بود.

مایک آیزاک (Mike Isaac)، خبرنگار حوزه‌ی فناوری در نیویورک‌تایمز روایت راه‌اندازی اوبر، صعودش، مشکلات داخلی این استارت‌آپ و علت ترک ترویس کلنیک را در کتاب خود با عنوان «Super Pumped: The Battle for Uber» منتشر کرده است. این کتاب تاریخچه‌ای از اوبر را به نمایش می‌گذارد و قصه‌ی این شرکت را از زمان راه‌اندازی اوبرکب (UberCab)در سال ۲۰۰۹ توسط گرت کمپ (Garrett Camp) و ترویس کلنیک بازگو می‌کند. این کتاب که در قالب ناداستان نوشته شده، به فرهنگ اوبر و رفتارهای مدیرعامل آن می‌پردازد. همچنین به خطاهایی اشاره می‌کند که در زمان مدیریت ترویس اتفاق افتاده است.

دون‌ژوانی به نام ترویس کلنیک

جوزف گوردون لویت (Joseph Gordon-Levitt)، بازیگر و فیلمساز آمریکایی مانند هر بازیگری نقش‌های متنوعی را بازی کرده، ولی نقشی که بیشتر از همه‌ی نقش‌هایش در یادها مانده «دون‌ ژوان» است. او در سریال «Super Pumped»‌ هم نقشی مشابه «دون ژوان» دارد، با این تفاوت که بنیان‌گذار یک استارت‌آپ چند میلیارد دلاری هم هست.

سریال «Super Pumped»‌ که در ترجمه‌های فارسی‌اش با عنوان‌های «پرهیجان»، «بمب هیجان» و «هیجان‌زده» نیز شناخته می‌شود، هفت قسمت دارد که از داستان راه‌اندازی اوبرکب شروع و به اخراج ترویس کلنیک از Uber ختم می‌شود. هیجان ترویس کلنیک برای ایجاد انقلابی در صنعت حمل‌ونقل درون شهری و سختی‌های آن‌ها برای متقاعد کردن واحد‌های صنفی مشابه در قسمت‌های اول این سریال مشاهده می‌شود. کم‌کم می‌توانیم رشد این شرکت، موفقیت‌هایش، اختلافات درون سازمانی، زندگی شخصی مدیرعامل آن، آشوب‌های خارجی با برملا شدن مشکلات این شرکت و اخراج مدیرعامل را می‌بینیم.

ترویس کلنیک برای رشد اوبر به شیوه‌ی خود کارهای مختلفی را انجام داد. او در این مسیر از دوست‌دختر خود انجی‌ یو (Angie you) مشاوره می‌گرفت، ولی بعد از راه‌اندازی اوبرکب و حل کردن برخی از مشکلات این استارت‌آپ و تغییر نام آن به اوبر، از انجی جدا شد و با «گبی هولزورث» وارد رابطه شد.

جالب است که جوزف گوردن لویت در مصاحبه‌ با شبکه‌ی CBS درباره‌ی نقشش به عنوان ترویس کلنیک، می‌گوید:‌ «من فکر می‌کنم شما می‌توانید بدون قضاوت شخصیت یک فرد، عملکردش را قضاوت کنید.»

اوبر، شرکتی مخالف زنان!!

یکی از بزرگترین مشکلات اوبر که در سریال «Super Pumped: The Battle for Uber» به آن‌ اشاره می‌شود، فرهنگ سازمانی این شرکت و رفتاری است که با کارمندان زن در آن می‌شود. براساس گفته‌ی کارمندان سابق این شرکت،‌ تبعیض جنسیتی، تجاوز و بی‌احترامی به زنان در اوبر موج می‌زد.

سوزان فولر (Susan Fowler)، یکی از مهندسان نرم‌افزار شرکت اوبر در سال ۲۰۱۷ درباره‌ی آزار جنسی در شرکت اوبر نوشت و از فضای مسموم این شرکت برای کارمندان زن گفت. روایت فولر بیش از ۲۲ هزار بار در توییتر به‌اشتراک گذاشته شد و سپس این مهندس نرم‌افزار به شرکت استرایپ پیوست، اما یک سال بعد در سال ۲۰۱۸ توسط نیویورک‌تایمز استخدام شد و همچنان نویسنده‌ی این مجله در زمینه تکنولوژی‌ست.

تعداد کارمندان زن شرکت اوبر در سال ۲۰۱۷ خیلی کم بود که فرهنگ سازمانی مردسالارانه این شرکت را نشان می‌داد.

وقتی اوضاع از کنترل خارج می‌شود!

سال ۲۰۱۷، وقتی پرونده‌‌های مختلفی درباره‌ی خرابکاری‌های متعدد راننده‌های اوبر و مدیران‌ این شرکت در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد و هشتگ حذف اوبر ضرر سنگینی به این شرکت وارد کرد، سرمایه‌گذاران اصلی آن تصمیم گرفتند مدیرعامل اوبر یعنی ترویس کلنیک (تراویس کالانیک) را از سمتش کنار بگذارند.

ترویس کلنیک مانند هر بنیان‌گذار و مدیرعاملی تصور می‌کرد همیشه در جایگاه خود می‌ماند و هیچ‌کسی نمی‌تواند او را از این سمت کنار بگذارد. به او پیشنهاد می‌شود نامه‌ی استعفایی که برایش تدارک دیده‌اند را امضا کند، ولی بعد از امضای آن نامه، ترویس باز هم به فکر حضور قدرتمند در جایگاهش بود. در نتیجه، تمام دسترسی‌هایش قطع می‌شود و دیگر نمی‌تواند حتی به شرکتی وارد شود که خودش پایه‌گذاری کرده است. از سال ۲۰۱۷، دارا خسروشاهی به جای ترویس کلنیک رهبری اوبر را برعهده گرفته است.

اوبر در سال ۲۰۲۱، بیش از ۱۷ میلیارد دلار درآمد داشته است. این شرکت حدود ۳۰ هزار کارمند و چندین شرکت زیرمجموعه دارد.

فصل‌های بعدی سریال Super Pumped

برخلاف اکثر سریال‌های استارت‌آپی که در سال‌های اخیر ساخته شده، قرار نیست Super Pumped یک مینی‌سریال ۷ قسمتی باقی بماند. سازندگان این سریال اعلام کرده‌اند که در فصل‌های بعدی این سریال از کسب‌وکارهایی که فرهنگ تاثیرگذاری داشته‌اند، حرف خواهند زد. با این تعریف، باید منتظر فصل‌های بعدی این سریال باشیم.

چرا Super Pumped را کمتر از دیگر سریال‌های استارت‌آپی دوست داشتم؟

در پست‌های قبلی‌م از سریال‌هایی گفتم که روایتی از راه‌اندازی استارت‌آپ‌ها و چالش‌های آن‌ها بود. یکی از این سریال‌ها یعنی «ترک تحصیل» از این بابت جذابیت داشت که ایده‌ای نشدنی سال‌ها با روش‌هایی دروغین اجرا می‌شد و سرمایه‌ی سرمایه‌گذاران زیادی به باد رفت. این سریال برایم دوست‌داشتنی بود،‌ چون از یک کارآفرین زن حرف می‌زد و بازی بازیگرانش هم قابل قبول بود.

سریال بعدی که بیشتر از دو سریال دیگر یعنی «ترک تحصیل» و «پرهیجان» دوستش داشتم، سریال «wecrashed» بود. این سریال به راه‌اندازی «وی‌ورک» و فرهنگ سازمانی آن می‌پرداخت و با خداحافظی مدیرعامل این استارت‌آپ تمام می‌شد.

هر سه‌ این سریال‌ها از تصمیمات مدیران عامل و رفتار سازمانی می‌گفتند و چالش‌های مدیریتی و سرمایه‌گذاری را مطرح می‌کردند، اما چیزی که «Super Pumped» را کمتر از بقیه‌ی سریال‌ها جذاب می‌کرد، بازی‌های اغراق شده بود و گاهی نامفهوم بودن داستان. به‌نظر من بیننده، شخصیت‌پردازی در این سریال مشکل داشت و بیشتر از هر کسی ما شخصیت ترویس کلنیک را می‌دیدیم، ولی حضور این شخصیت خیلی وقت‌ها هیچ کارکردی نداشت. در واقع، این سریال مجموعه‌ای از مشکلات اوبر را به نمایش می‌گذاشت و بیشتر وقت‌ها فضایی مستندگونه را به تصویر می‌کشید.