عکاس و گرافیست؛ علاقه‌مند به نقد سینمایی و نوشتن | دانشجوی فیزیوتراپی | کانال تلگرام: closeup_melody@ | وبسایت: photographymohseni.ir
سینما فقط هالیوود نیست؛ هالیوود پرست نباشیم!
سلام خدمت دوستان و همراهان عزیز. امیدوارم هر جا که هستید، خوب و خوش و سلامت باشید.
در این نوشته، میخواهیم درباره سینمای غیر هالیوودی صحبتی داشته باشیم و ببینیم که آیا سینما، فقط در هالیوود و فیلمهای انگلیسی زبان خلاصه می‌شود یا نه؟ اصلا آیا فیلمهای غیرهالیوودی می‌توانند، فیلمهای ارزشمندی باشند؟ آیا صنعت سینمایی کشورهای دیگر، پیشرفت قابل توجهی داشته‌اند؟
پس اگر به سینما علاقه‌مند هستید و قصد دارید فراتر از مرزهای جغرافیایی، از جادوی هنر هفتم لذت ببرید، پیشنهاد میکنم در ادامه این نوشته همراهم باشید...
در میان افراد خوره فیلمی (!) که می‌شناسم بسیار کم هستند کسانی که اهمیتی برای فیلمهای غیرانگلیسی‌زبان قائل شوند. اکثر مخاطبان امروزی سینما، فیلمهای غیرهالیوودی را کسل کننده و دارای فاز روشن‌فکری (!) می‌دانند و ترجیح می‌دهند زمان خود را صرف تماشای فیلمهای فاخر هالیوود کنند!
شروع کار هالیوود و افزایش محبوبیت آن:
در اوایل قرن بیستم، چند سال پس از آغاز محبوبیت سینما در بین مردم، صنعت فیلمسازی ایالات متحده آمریکا در بخشی از شهر «لس آنجلس» به نام هالیوود متمرکز شد و با گذر زمان، سینمای این کشور با نام «هالیوود» شناخته شد. به مرور زمان، هالیوود، به واسطه مسائلی مانند امکانات، فیلمسازانی زبردست و... توانست از بقیه صنعت‌های فیلمسازی رقیب در کشورهای دیگر، سبقت بگیرد.
با گذشت چند دهه، محبوبیت هالیوود بین مردم بیشتر رشد کرد و فیلمهای کلاسیک آمریکایی توانستند به جایگاه خوبی برسند. هرچه به قرن بیست و یک نزدیک‌تر شدیم، محبوبیت هالیوود بیشتر شد؛ تا به وضعیت دوران کنونی رسیدیم. دورانی که در آن بسیاری از مخاطبان سینما، عملا فیلمهای غیرانگلیسی زبان را بی‌ارزش و سطحی می‌دانند و بسیاری از شاهکارهای سینمایی، فقط و فقط به دلیل غیرانگلیسی زبان بودن، دیده نمی‌شوند.
چه شد که هالیوود، سینما را تسخیر کرد؟
نمی‌توانم عوامل مشخصی را برای پاسخ به این سوال، ارائه کنم؛ اما چند موردی که به ذهن من خطور می‌کنند عبارت‌اند از:
- 1- انتخاب زبان انگلیسی به عنوان زبان جهانی، قطعا تاثیر بسزایی داشته.
- 2- غلبه فرهنگ غرب به فرهنگ‌های شرقی، آفریقایی و... باعث شد تا مخاطبین، راحت‌تر با سینمای هالیوود انس بگیرند و همینطور فضای سینمایی کشورهای دیگر - مخصوصا کشورهای آسیایی- برای‌شان ناملموس شود.
- 3- وجود امکانات فنی و حضور فیلمسازان بهتر در ابتدای کار، باعث پیشرفت مضاعف صنعت سینمای آمریکا شد.
- 4- درگیری‌ها و جنگ در اکثر کشورهای آسیایی، باعث عقب ماندن آنها از قافله سینما گردید؛ تا جایی که جبران این عقب افتادن، تقریبا غیر ممکن شد.
5- شما این مورد را تکمیل کنید...
آیا در سینمای کشورهای دیگر، فیلمهای ارزشمند ساخته می‌شود؟
چرا که نه! پس از پایان یافتن دهه پنجاه میلادی، سینمای کشورهای دیگر هم در مسیر رشد قرار گرفتند و هر ساله، آثاری عالی و دیدنی از صنعت سینمای آنها بیرون می‌آید؛ اما از آنجایی که پیش از این دوران، فیلمهای خوبی تولید نکرده بودند، محبوبیت بسیار کمتری از سینمای هالیوود داشتند. درنتیجه، این آثار ارزشمند نادیده گرفته شدند.
البته قبول دارم که در مجموع، سینمای هالیوود بهترین صنعت فیلمسازی جهان هست (شاید بود!) و نسبت به رقبایش، فیلمهای خوب بیشتری تولید می‌کند. اما قوی‌تر بودن سینمای هالیوود، دلیل نمی‌شود که فیلمهای خوب و شاهکار غیر انگلیسی زبان را نبینیم. ارزش‌گذاری فیلم نباید بر اساس کشور سازنده باشد؛ در غیر این‌صورت، دچار هالیوود پرستی می‌شویم. پدیده‌ای که بسیاری از فیلم‌بین‌های امروزی به آن دچار شده‌اند.
* البته در دهه قبل، کیفیت فیلمهای هالیوودی شدیدا افت کرد و باید دید که در سال‌های آینده به سقوط خود ادامه می‌دهد یا نه؟ اگر سینمای هالیوود بخواهد به همین شکل ادامه دهد -حداقل در عرصه هنری- میدان را به صنعت فیلمسازی کشورهای دیگر واگذار خواهد کرد.
هنر سینما و جهانی که در آن زندگی می‌کنیم، گسترده‌تر از آن‌اند که لذت بردن‌مان را محدود به مرزهای جغرافیایی کنند. بسیاری از فیلمهای آسیایی، اروپایی و... هستند که تماشا نکردن آنها تفاوتی با ظلم کردن به خود ندارد! مخصوصا اگر دلایل‌مان برای عدم تماشای آن فیلم‌ها، صرفا غیرانگلیسی زبان بودنش باشد! پس تعصب روی کشور، در سینما ممنوع است...
چرا اکثر فیلم‌بین‌ها، فیلمهای غیر انگلیسی زبان را نمی‌بینند؟
چندین بار در صحبت با دوستانم، پرسیدم: «چرا فیلمهای غیر انگلیسی زبان تماشا نمی‌کنید؟» در ادامه به بررسی بهانه‌های متداول و پاسخ به آنها می‌پردازیم:
1-بازیگرهای غیر هالیوودی مصنوعی بازی می‌کنند:
تا حدی قبول دارم که معمولا در فیلمهای غیر انگلیسی زبان، هنر بازیگران در سطحی پایین‌تر از هالیوود قرار دارد. اما این موضوع همیشه صادق نیست و گاهی اوقات، بازیگرها آن‌چنان خوب بازی می‌کنند که نمونه‌اش را حتی در هالیوود نمی‌توانید پیدا کنید.
به عنوان مثال: به بازی «زین الرافعا» در فیلم کفرناحوم، «لوبنا آزبال» در فیلم سوختگان، «اولریک موهه» در فیلم زندگی دیگران و «اودره توتو» در فیلم آمیلی دقت کنید. به جرئت می‌توان تک تک این اجراها را بی‌نقص و کم‌نظیر دانست. پس در فیلمهای غیرهالیوودی، بازیگران خوب هم زیاد پیدا می‌شوند:
2- نمی‌توانم فرهنگ‌شان را درک کنم:
این مورد را معمولا برای فیلمهای آسیایی بیان می‌کنند. دوستان من! درک کردن یا نکردن فرهنگ یک کشور، فقط و فقط به این بستگی دارد که چقدر در معرض آن فرهنگ بوده باشیم. شما به راحتی با فرهنگ غربی در سینمای هالیوود و اروپا، ارتباط برقرار می‌کنید. چرا؟ چون از کودکی‌تان فیلمهای آمریکایی زیادی دیدید و همین موضوع باعث می‌شود اگر در فیلمی آمریکایی، دو دوست به یکدیگر بگویند: «Hey nigger» (ترجمه: هی کاکاسیاه!) تعجب نکنید. با آنکه چنین برخوردی را در فرهنگ خودمان نداریم، اما برای شما این نوع سلام کردن، امری عادی و غیرمصنوعی به حساب می‌آید.
اما از آنجایی که فیلمهای آسیایی ندیدیم یا بسیار کم دیدیم، با تماشای لحن عجیب صحبت دو فرد کره‌ای، تعجب می‌کنیم و می‌گوییم: «اینا چرا اینطوریَن! خیلی مصنوعی بازی میکنن!». ولی نمی‌دانیم که فرهنگ کره‌ای‌ها به شکلی است که عواطف خود را به شکل اغراق شده‌ای توسط لحن صحبت‌شان منتقل می‌کنند و اصلا بحث مصنوعی بازی کردن در میان نیست!
پس اگر حس می‌کنید نمی‌توانید فرهنگ کشورهای دیگر را در فیلم‌هایشان درک کنید؛ فیلمهای خوبِ ساخت همان کشور را ببینید تا به مرور، با فرهنگ آنها آشنا شوید! اتفاقا یکی از فواید تماشای فیلمهای غیرانگلیسی زبان، همین آشنایی با فرهنگ‌های مختلف است که می‌تواند بسیار جذاب و جالب باشد.
3- حیف نیست به جای فیلمهای کارگردان‌های بزرگ، آثار افراد ناشناس را ببینم؟
نه حیف نیست! متاسفانه این روزها بسیاری از سینما دوستان، فکر می‌کنند باید فقط سراغ تماشای فیلمهای مطرح، ستایش شده و آثار بزرگان سینما بروند و کلی اسم و تاریخ و کارنامه حفظ کنند و بدانند که فلان فیلم را، فلان کارگردان، در فلان تاریخ ساخته!
اما این سینما دوستی نیست! عاشق واقعی سینما، فیلم را با هدف لذت بردن از سینما می‌بیند و نه افزایش اطلاعات عمومی در مورد کارگردانان بزرگ! چه بسیارند فیلمسازان گمنامی که در کارنامه خود، لابه‌لای آثار معمولی، تنها یک اثر ارزشمند دارند و آن هم به خاطر کارهای ضعیف قبلی‌اش، دیده نمی‌شود. پس اگر متوجه شدید فیلمی احتمالا خوب باشد، در دیدنش شک نکنید و بدون توجه به کارگردان و کشور سازنده، از تجربه کردن آن لذت ببرید.
مثلا «گوستاو مولر»، سازنده فیلم فوق‌العاده 2018 The guilty، کارگردانی گمنام محسوب می‌شود و در مجموع، سه فیلم ساخته که دو عدد از آنها هم چندان تعریفی ندارند. اما فیلم گناهکار، یکی از بهترین فیلم‌ها در نوع خودش محسوب می‌شود که به‌نظرم هر سینما دوستی باید تماشایش را تجربه کند. حالا فرض کنید اگر فرصت تماشای این اثر فوق‌العاده را به خاطر غیرانگلیسی زبان بودن و ناشناس بودن کارگردان‌اش، از دست بدهید!
4- پدرخوانده در برابر جومونگ!:
دوستان بسیاری را دیدم که می‌گویند:«آخه اینا (منظورش آسیایی‌هاست) چی ساختن مگه؟! یعنی می‌گی من فایت کلاب، فارست گامپ، پدرخوانده و... رو ول کنم و برم فیلمایی مثل جومونگ و شعله که کلا خالی‌بندی هستن، ببینم؟».
در جواب این دوستان، باید بگویم که مقایسه شما نادرست است. شما دارید برترین آثار تاریخ یک کشور و حتی تاریخ سینما را با ضعیف‌ترین و معمولی‌ترین آثار کشوری دیگر مقایسه می‌کنید. فیلمهای کره‌ای فقط در نمایش امپراطوری‌های باستانی و جنگ‌های‌شان مثل جومونگ خلاصه نمی‌شوند! فقط درباره عشق دختر و پسرهای دبیرستانی نیستند! این‌ها تنها بخشی از سینمای کره‌اند، نه همه آن! به عنوان مثال، فیلم کره‌ای «خاطرات قتل»، بنظر من یکی از برترین آثار جنایی تاریخ سینما است که توانایی رقابت با عناوین پرافتخاری مثل فیلم Seven را نیز دارد.
همچنین سینمای هند، فقط در عشق‌های آتشین و آبکی و چاخان‌هایی (!) مانند ویدئوی زیر، خلاصه نمی‌شود. بسیاری از سینما دوستان فکر می‌کنند بالیوود یعنی همین کلیپ و بس!:
اما سینمای هند هم آثار قابل توجه دارد. مثلا فیلم دنگال، یک درام ورزشی هست که برای من در بین فیلمهای این دسته، دومین فیلم (بعد از فیلم عزیز میلیون دلاری) محسوب می‌شود. این فیلم از لحاظ فنی، هیچ چیز از فیلمهای هالیوودی مانند رمبو و... کم ندارد و بلکه قوی‌تر و خوش‌ساخت‌تر از آب در آمده!
پس لطفا اگر می‌خواهید مقایسه کنید، درست مقایسه کنید.
راستی شما چه بهانه‌های دیگری برای ندیدن فیلمهای غیرهالیوودی می‌آورید؟ :) پاسخگو هستم...
چطور فیلمهای غیرانگلیسی زبان خوب پیدا کنیم؟
در اتمسفر سینمایی کشور ما، پیدا کردن پیشنهادهای خوب برای مشاهده فیلمهای غیرانگلیسی زبان، کار دشواری بنظر می‌رسد. زیرا اکثر منابع سینمایی فارسی، از وبسایت‌ها گرفته تا پیج‌های اینستاگرامی، به پدیده هالیوود پرستی دچار شده‌اند و سراغ معرفی فیلمهای غیرهالیوودی نمی‌روند.
برخی افراد هم فیلمهای غیرانگلیسی زبان بد، سطح پایین و عامه پسند معرفی می‌کنند که همین امر باعث ایجاد تصور نادرست درباره سینمای کشورهای دیگر می‌شود. البته هنوز هم دوستان خوبی هستند که فقط فیلمهای ارزشمند معرفی می‌کنند.
خودم در تعداد زیادی منبع سینمایی عضو هستم و سعی میکنم تا جای ممکن، فیلمهای غیرانگلیسی زبان پیشنهاد شده را ببینم (در یک سال اخیر، بیشتر وقتم را فیلمهای غیرهالیوودی دیدم).
من همینجا هستم تا فیلمهای غیرهالیوودی خوبی را که دیدم به شما معرفی کنم! از شهریور به بعد، برنامه‌های ویژه‌ای برای سینمای غیرهالیوودی دارم :) پیشنهاد میکنم مطالبم را دنبال کنید تا معرفی پست‌های آینده فیلمهای غیرانگلیسی زبان را از دست ندهید.
جمع‌بندی:
سینما، هفتمین هنر هست و نمی‌توان هنر را محدود به حدهای جغرافیایی و فرهنگی کرد! بیایید از سینما به دور از تعصب لذت ببریم... برای مدتی، ابرقهرمان‌های رنگ و وارنگ را کنار بگذاریم؛ خود را از حیطه هنرمندان مطرح، بیرون ببریم و اندکی در کوچه‌های زاغه نشین ریودوژانیرو گم شویم؛ در مزارع گندم خاور دور پرسه بزنیم... این‌گونه می‌توانیم با فرهنگ‌های گوناگون بیشتر آشنا شویم و لذت بیشتری از گذر زمان، ببریم.
پس بهترین و منطقی‌ترین کار، این است که در کنار تماشای آثار ارزشمند هالیوودی، به دنبال فیلمهای خوب غیرهالیوودی هم باشیم و خود را از دنیایی لذت محروم نکنیم.
ممنون که در این نوشته همراهم بودید. می‌دانم که خیلی طولانی شد اما امیدوارم مطالعه آن برای شما مفید بوده باشد...
*این نوشته، ماهیتی گفت و گو محور دارد و بدون تبادل نظر با شما عزیزان، محتوای آن، کامل نمی‌شود. پس لطفا اگر هر نظری درباره موضوع بحث دارید، در کامنت‌ها بیان کنید. مشتاقانه منتظر آشنا شدن با نقطه نظرات شما عزیزان درباره سینمای غیرانگلیسی زبان هستم...
*راستی از بین فیلم‌هایی که نام بردم؛ کدامشان را دیدید؟ نظرتان درباره فیلمهای معرفی شده چیست؟
درضمن اگر هرگونه ایراد و اشکالی در این متن دیدید، حتما به بنده اطلاع دهید و من را از انتقادات و پیشنهادات خوب‌تان محروم نکنید.
پ.ن 1: هدف این مقاله، کوبیدن و بی‌اهمیت نشان دادن سینمای هالیوود نیست؛ بلکه می‌خواستم یادآوری کنم که کشورهای دیگر هم فیلمهای بسیار خوب و دیدنی می‌سازند و حیف است فقط به خاطر غیرانگلیسی زبان بودن، آنها را نبینیم. البته در حال حاضر، سینمای هالیوود بسیار ضعیف شده و روز به روز بیشتر به سمت کلیشه‌ها حرکت می‌کند. امیدوارم این روند باعث شود سینمای کشورهای دیگه، جایگاه خوبی بدست آورند.
پ.ن2: می‌دونم که قرار نبود تا شهریور پست جدیدی منتشر کنم. ولی مغزم داشت خشک می‌شد؛ برای همین هر شب حدود 10 دقیقه روی نوشتن این مقاله کار کردم و بعد از یکی دو هفته، تمام شد :)
پ.ن3: یک منبع خوب سینمایی برای معرفی فیلمهای خوب: Movie_lovers-forever دنبال کردن مطالب این پیج، خالی از لطف نیست. خوشبختانه تبلیغات و مطالب زرد هم در این صفحه پیدا نمی‌کنید :)
-شاد و سربلند باشید-
اگر به سینما علاقه‌مند هستید، پیشنهاد میکنم این نوشته‌ها را از دست ندهید:
مطلبی دیگر از این انتشارات
در خانه بمانید و فیلم ببینید (معرفی ۱۰ فیلم و سریال)
مطلبی دیگر از این انتشارات
معرفی و نقد فیلم Million dollar baby - تفاوت «زنده ماندن» و «زندگی کردن»
مطلبی دیگر از این انتشارات
تو که معنای عشقی به من معنا بده ای یار