مشکل ماهواره‌ی پیام امیرکبیر چه بود؟

دانستنی ها

همه‌ی ما از شنیدن پرتاب ماهواره‌ی پیام امیرکبیر (امیرکبیر سَت) بسیار خرسند شدیم. این واقعه‌ی مهم چه موفق و چه ناموفق نوید رخدادهای خوب فضایی کشور است که، خیلی از ما، مخصوصاً خود من در این پست حسرتش را می‌خوردیم. این ماهواره که ظاهراً مدت‌ها قبل عملیات ساخت آن توسط گروهی از دانشجویان دانشگاه پلی تکنیک تهران (دانشگاه صنعتی امیرکبیر) تکمیل شده و به دلایل فنی یا سیاسی از پرتاب آن خودداری شده بود؛ دو روز قبل رأس ساعت 4 صبح به وقت تهران، از سایت پرتاب امام خمینی فارغ از هر سر و صدای خاص رسانه‌ای، توسط سازمان فضایی ایران (ایسا) به فضا پرتاب شد.

ماهواره بر سیمرغ A-1

این ماهواره بر که یک ماشین غول پیکیر تولید داخل است، در واقع نمونه‌ی شبیه سازی شده ماهواره بر روسی است که قرار بود ماهواره‌ی سینا را به فضا پرتاب کند. این ماهواره (ماهواره‌ی سینا) اگرچه پرتاب شد، اما بعدها روس‌ها مدعی گم شدن این ماهواره در فضا شدند و عملاً پروژه‌ی ماهواره بر سینا شکست خورد؛ یا به عبارت دیگر Fail شد!

سیمرغ A-1 در واقع نمونه داخلی تولید شده‌ای از یک ماهواره بر روسی است که بعد از کارشکنی‌های مدام روس‌ها، که در پروژه‌ی مصباح (پروژه‌ی مشترک فضایی ایران-ایتالیا) به اوج خود رسید، توسط مهندسان داخلی تماماً تولید و به صنعت فضایی کشور عرضه گردید.

از سیستم دینامیک این ماهواره بر داخلی اطلاعات چندانی در دست نیست؛ اما همینقدر کافی است که فعلاً جز بهترین ماهواره برهای تاریخ پرتاب‌های فضایی ایران است. همین ماهواره بر چند سال قبل سفیر امید را که امیدبخش فعالیت‌های فضایی ایران بود، به فضا ارسال نمود.

ماهواره ی امیرکبیر سَت

پیام امیرکبیر یا امیرکبیر ست نام ماهواره ایست که زحمت پرتابش چند روز پیش به ماهواره بر سیمرغ A-1 واگذار شد. نسبت تعداد Fail های سیمرغ زیر 20% بود و این عدد خوبی برای محول نمودن مسئولیتی به این سنگینی به این ماهواره بر بود. امیرکبیر ست قرار بود که بعد از قرار گرفتن در مدار لئو (Low Earth Orbit) ، رصد ها و پایش های زمین شناسی و هواشناسی مارا در ارتباط با مرکز قشم و ماهدشت قوت ببخشد. اگرچه این رخداد به دلایلی که جلوتر توضیح داده خواهد شد میسر نشد، اما روز گذشته دکتر فاضل رحیمی، رئیس اکتشافات فضایی سازمان فضایی ایران که در شهر قم میهمان مرکز مطالعات و پژوهش های فلکی نجومی بود؛ در سخرانی خود فرمود :"اگر با سرعت مناسب حتی در مدار هم قرار میگرفت، بر اساس نتایج برخی آزمایشات، ممکن بود بعد از سه روز دچار سوختن برخی قطعات شود."

این ماهواره ی دوست داشتنی که احتمالا در آب های کشور هندوستان سقوط کرده است، شامل یک سنسور GPS برای اعلام وضعیت در اولین ارتباطات و تجهیزات تله متری برای پایش و ارسال تصاویر به مراکز قشم و ماهدشت بود.

به گفته‌ی دکتر رحیمی:"سیستم اعلام وضعیت GPS به درستی کار کرد. ما اطلاعات مربوط به این اعلام وضعیت را در هر دو مرکز به درستی دریافت کردیم، حتی ماهواره روشن شد، اما سرعت به حد نصاب نرسید و ..."

چرا این ماهواره سقوط کرد؟

برای ارسال یک ماهواره به مدار لئو، سه پارامتر اصلی برای در مدار قرار گرفتن آن مورد نیاز است:

1. سرعت حرکت ماهواره
2. زاویه‌ی تزریق مداری
3. ارتفاع تزریق مداری

پیام امیرکبیر، از لحظه‌ی پرتاب شرایط خوبی را سپری نمود، این ماهواره توانست تا مدار لئو رسیده و پیام امیرکبیر را در مدار رها کند. مراحل جدا سازی که شامل دو مرحله‌ی اصلی بودند بدون مشکل اجرا شدند. اما برای قرار گیری در این مدار حداقل سرعت 7/5 کیلومتر بر ثانیه و حداکثر 7/9 کیلومتر بر ثانیه احتیاج بود که متاسفانه سیمرغ علیرغم مناسب بودن دو پارامتر دیگر، با سرعت 6 کیلومتر بر ثانیه این ماهواره را از قرار گرفتن در مدار لئو ناکام گذاشت.

گام بعدی چیست؟

در گام بعدی احتمالاً ماهواره‌ی شریف ست (دوستی) که محصول مهندسان قدرتمند دانشگاه صنعتی شریف است با ماهواره بر سفیر سیمرغ B-1 پرتاب می‌شود. این سیمرغ متاسفانه با نسبت 1 به 3 پرتاب‌های موفق و ناموفق، هنوز آمادگی کامل جهت ارسال این ماهواره به مدار لئو را نداشته و نیازمند تلاش و توسعه‌ی بیشتر قدرت موتورهای موشک می‌باشد.

منابع:

ویژگی و قابلیت‌های ماهواره بر سیمرغ تشریح شد

مقاله ی ﺑﺮرﺳﻲ و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻣﺪاري ﻣﺎﻫﻮاره LEO ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﻓﺰاﻳﺶ ﺣﺠﻢ ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺑﺎ دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻣﺪار ﺑﻬﻴﻨﻪ

وبلاگ اکس