تغییرات اقلیمی علیه سوشی!

بحران‌های ناشی از تغییرات اقلیمی مهم‌ترین چالش زندگی بشر در عصر حاضر است. اگرچه دولت‌ها همچنان تلاش می‌کنند آن را نادیده بگیرند اما تغییرات ناشی از این رویداد زندگی، اقتصاد و فرهنگ جوامع مختلف را هدف قرار داده است. در این مقاله سعی داریم نگاهی داشته باشیم به اینکه چطور بحران‌های آب و هوایی و تغییرات اقلیمی می‌تواند یک فرهنگ غذایی محبوب را هدف تخریب و نابودی قرار دهد. از سوشی‌های ژاپنی حرف می‌زنیم. فرهنگی برخاسته از شرق دور که حالا یک مفهوم جهانی است. اما گرمایش زمین، گرم شدن آب اقیانوس‌ها و تغییرات حاصل در مسیر مهاجرت ماهی‌ها ناشی از این گرم شدن، می‌تواند به نابودی سوشی ختم شود.

شین ایچی ایتو، استاد دانشگاه توکیو یکی از مهم‌ترین محققانی است که روی مسئله تغییرات اقلیمی و اثراتش بر فرهنگ ژاپنی تحقیق می‌کند. این استاد دانشگاه توکیو می‌گوید که «تغییرات دما و گرمایش زمین به ناچار دمای دریاها را هم تغییر می‌دهد و این مسئله موجب شده تا برخی گونه‌ها از رژیم غذایی ژاپنی‌ها حذف شود.»

این مسئله‌ای انکار ناپذیر است. سردبیر بخش غذای گاردین هم به تازگی به ژاپن سفر کرده تا روایتی از تغییرات اقلیمی بر سفره ژاپنی‌ها منتشر کند. او با فروشنده‌های زیادی در بازار ماهی‌های توکیو صحبت کرده است. مشاهدات او و روایت صیادها و فروشنده‌ها می‌گوید که از سال ۲۰۱۴ به این سو ماهی‌های بازار ماهی‌فروشان در سرتاسر ژاپن بسیار کوچک و ریز شده‌اند و دیگر از صیدهای بزرگ خبری نیست. یک صیاد ژاپنی این مسئله را به تغییر مسیر حرکت ماهی‌ها مرتبط می‌داند و می‌گوید که ماهی‌ها دیگر در مسیر تاریخی‌شان در اقیانوس آرام حرکت نمی‌کنند. این مسئله موجب شده که صید کمتری در تور ماهی‌گیران ژاپنی اسیر شود و ماهی‌های بالغ و بزرگتر جای بهتری را برای زندگی انتخاب کنند.

Seafood Legacy یک آژانس مطالعاتی در زمینه آبزیان ژاپنی است. گزارش‌های منتشر شده این آژانس هم نشان می‌دهد که آمارها نشان می‌دهد صید ماهی‌، خرچنگ  سایر میوه‌های دریایی محبوب ژاپنی‌ها از سال ۲۰۱۴ کاهش شدیدی یافته است. این مطالعات بیان می‌کند که که یک جریان گرم در آب‌های اقیانوس آرام در شرق ژاپن مسیر حرکت و تخم‌ریزی ماهی‌های «سانما» را تغییر داده است. سانما یکی از مهم‌ترین ماهی‌ها برای ساخت سوشی است. تغییرات ایجاد شده در مسیر بسیاری از ماهی‌ها توازن حرکت سایر آبزیان را هم به هم زده است. چون برخی از این ماهی‌های غذای ماهی‌های دیگری به حساب می‌آیند و با تغییر مسیرشان صیادان بزرگتر را هم به دنبال خود می‌کشند. به این ترتیب در این سال‌ها در سال شرقی ژاپن وضعیت صیادی چندان رونق گذشته را ندارد.

اینکه چطور گرمای آب‌ها موجب فراری دادن ماهی‌ها می‌شود به چند طریق قابل توضیح است. نخست اینکه گرم شدن آب‌ها در ترکیب سابق مواد غذایی موجود در آب‌ها تغییراتی ایجاد می‌کند و این مسئله موجب می‌شود تا برخی گونه‌ ماهی‌ها که در یک عمق مشخص توانایی زندگی دارند، به آب غنی شده از مواد غذایی کافی دست پیدا نکنند. در نتیجه آنها به نقاط دیگر مهاجرت کنند. یک اتفاق دیگر در این مسیر این است که ماهی‌ها نمی‌توانند دمای بدن خود را تنظیم کند. برای همین با گرم شدن آب دریاها آنها مسیر شمال را در پیش می‌گیرند. برای همین خیلی قابل پیش‌بینی است که مثلا در استان کوچی که مرکز اصلی ماهیگیری ژاپنی‌هاست تا چند سال دیگر اثری از قزل‌آلا نباشد و آنها این خلیج زیبا و زیستگاه چند قرنی‌شان را ترک کنند.

این تغییرات بر فرهنگ غذایی ژاپنی تاثیر مستقیمی می‌گذارد. از سوشی گرفته تا سایر  خوردنی‌های محبوب ژاپنی‌ها ممکن است در اثر این تغییرات از بین برود. برای نمونه افزایش دمای آب‌ها تشکیل کربنات کلسیم را برای صدف‌ها و سایر سخت‌پوستان سخت می‌کند. برای همین شاید باید منتظر کم شدن یا حذف شدن سخت‌پوستان از رژیم غذایی ژاپنی‌ها هم باشیم.

تغییرات ناشی از تغییرات اقلیمی با سرعت کمی در زندگی انسان‌ها رخ می‌دهد. همین سرعت کم موجب می‌شود برخی آنها را جدی نگیرند. برای نمونه در ژاپن از سال ۲۰۱۴ تاکنون آب اقیانوس ۲ درجه گرمتر شده است. این گرما زندگی موجودات دریایی را تغییر داده است و این تغییر بر رژیم غذایی ژاپنی هم تاثیر گذاشته است. اما چون یک روند کم و به تدریجی بوده کسی آن را جدی نگرفته است. اما بعید نیست همین حرکت کم و تدریجی تا ۵۰ سال آینده بساط سوشی خوری که یک فرهنگ چند قرنی در ژاپن است را برچیند.