روز و نام شیراز و زاد روز استاد بنان

امروز، پانزدهم اردیبهشت، جشن بهار، جشن بهاربد، روز شیراز و همچنین زاد روز، زنده یاد، استاد بنان هست. بر باور ایرانیان باستان، هر یک از ۳۰ روز ماه نام بوده است که پانزدهمین روز ماه، "دی به مهر" نام داشته، بنابراین امروز، "دی به مهر روز از ماه اردیبهشت ۱۳۹۹ خورشیدی" است. "دی به مهر روز از ماه اردیبهشت" روز جشن میانه بهار یا بهاربد است.

نخستین اشاره به نام شیراز، بر روی لوح‌های گلی ایلامی به ۲۰۰۰ سال پیش از زاد روز مسیح، بازمی‌گردد که در ژوئن ۱۹۷۰ در هنگام کندن زمین برای ساخت کوره آجرپزی، در گوشه جنوب غربی شهر یافت شده‌است. لوح‌های نوشته شده در ایلام کهن به شهری به نام "تیرازیس" اشاره دارد.

چنین برداشت می شود که این نام "تیرازیس" "تیراسیس" "سیراسیس" از نام پارسی کهن "سیراجیس" گرفته شده است که در گذر زمان و با دگرگونی آوا تا به پارسی نو، به "شیراز" دگرگون شده است. نام شیراز بر روی سفال‌های پیدا شده از ویرانه‌های دوره ساسانی در سده دوم پس از زاد روز مسیح نیز، دیده شده‌است. بر اساس نوشته‌های برخی از نویسندگان بومی، بر پایه شاهنامه، نام شیراز از نام پسر سومین شاه جهان، "تهمورث" گرفته شده‌ است.

در گل نبشته های بارو و خزانه تخت جمشیدکه در سال ۱۳۱۴ خورشیدی یافت شده اند و دیرنگی آنها دوران هخامنشی باز می گردد، نام شیراز به دو گونه "شیرازیش" و "تیرازیش" آورده شده است. این گل نبشته ها به سال ۱۳۱۴ خورشیدی در بخش باروی تخت جمشید یافت شدند و شمار آنها را ۳۰ هزار لوح گلی کامل و ناقص تخمین زدند که بیشتر به زبان ایلامی هخامنشی می باشند.

بُن مایه آنها بیشتر درباره پرداخت هزینه اجناس خوراکی و آذوقه، گزارش حسابداری این کالاها و ... است. در زیر نمونه ای از این گل نبشته ها (Fort. 0290) که برای حسابرسی شهر شیراز است و به سال بیست و سوم پادشاهی داریوش یکم بر میگردد نشان داده شده است.

1 GURUŠ-na hasa-na
1 SAL-na hasa-na 1 bel 1-na
PAP 3 ANŠE katu-k-a
kur-ma-n Attukka-na
Širazzi-š am-ma
bel 23-u-me-ma-na ITI Samimanda-š-na halmi hi kaš dunu-k-a

یک گاو نر بالغ، یک گاو ماده بالغ، یک گوساله یک ساله، سپرده شده به اَتوکَ در شیراز، در دسترس (بودند)، در سال بیست و سوم، ماه 11، این سند مهر شده به او داده شد.

همچنین مهرهایی مربوط به پایان دوره ساسانی و آغاز اسلام، در محل "قصر ابونصر" یافت شده‌است، که حاوی نام "شیراز" می‌باشند. ابن حوقل، جغرافی‌دان مسلمان سده چهارم هجری، وجه تسمیه شیراز را، شباهت این سرزمین به اندرون شیر می‌داند؛ چرا که به قول او عموماً خواربار نواحی دیگر بدان‌جا حمل می‌شد و از آن‌جا چیزی به جایی نمی‌بردند. براساس تحقیقات تدسکو، شیراز به معنای مرکز انگور خوب است. هرچند این نظر توسط محققین دیگر مانند: بنونیست و هنینگ رد شده‌است.