کاه با جو جذاب می شود!
در بین غذاهایی که به دام می دهند، کاه از همه ارزانتر و به صرفه تر است. امّا هیچ دامی از کاه استقبال نمی کند. می دانید چرا؟ چون نسبت به سایر غذاها، اصلاً خوشمزه نیست. از طرفی اگر دامدار به دامش کاه ندهد، باید شکم آنها را با غذاهایی مانند جو و یونجه پُرکند که خیلی گران هستند و در این اوضاع، به صرفه نیستند. استفاده نکردن از کاه، شاید حتی باعث ورشکستگی دامدار می شود. امّا دامدار نیز برای اینکه بتواند کاه را راحت‌تر به خورد دام بدهد، آن را با خیساندن و آمیختن با مقداری جو، جذاب می کند. دام با عطر جو مست و از خود بیخود می شود و برای پیدا کردن چند دانه جو در لابلای کاه ها تلاش می کند، ولی به جایی نمی رسد. بنابراین برای اینکه همان چند دانه جو را از دست ندهد. مجبور می شود که کاه های خیس خورده را نیز بخورد. و کاه خیس خورده باعث می شود دام احساس سیری کاذب بکند و دیرتر گرسنه شود و کمتر سراغ غذاهای گران را بگیرد.
ماجرای واقعی آمیختن جو به کاه، یک مثال بود و در مثال جای مناقشه نیست! امّا:
خیلی از خبرگزاریها در راستای اهدافی که دنبال می کنند و یا ماموریتی که به آنها سپرده شده است، از همین روش برای قالب کردن خبرهای کذب یا ساخته و پرداخته‌ی ذهن خودشان، استفاده می کنند. آنها خبرهای ناصحیح را با چند خبر واقعی مخلوط می کنند و به خورد مخاطب خود می دهند. چرا؟ چون فطرت انسان طالب حرف حق است. هیچ انسانی، از خبر کاملاً ناحق استقبال نمی کند. از همین رو است که همیشه مقداری حرف حق را چاشنی ناحق ترین حرفها می کنند تا از سوی مخاطب، راحت‌تر مورد پذیرش قرار بگیرد.
راه حل چیست؟ کافی است در واکنش به هر خبری که دریافت می کنیم، موارد زیر را مد نظر داشته باشیم:
پذیرفتن هر خبری، نیازمند جمع آوری اطلاعات بیشتر درباره‌ی آن خبر است. اگر فرصت این کار را نداریم، لااقل سریع نتیجه گیری نکنیم و هر خبری را خیلی فوری نپذیریم و نشر ندهیم.
همواره شک کنیم که چرا بر روی تکرار پشت سر هم و پی در پی یک خبر خاص اینقدر تاکید می شود؟ چه هدفی در پُشت این تکرارها دنبال می شود؟ ارائه دهنده‌ی خبر در راستای انجام چه ماموریتی، بر پذیرفتن خبری خاص از سوی ما اصرار می ورزد؟
با استدلال های غیرمنطقی و جاذبه هایی که ارائه دهندگان خبر برای بازی با احساسات ما در نظر می گیرند، تن به پذیرشِ خبر ارائه شده ندهیم.
معیارمان برای پذیرفتن یک خبر این نباشد که چه میزان منفعت ما را به دنبال دارد؟ اگر به این نتیجه رسیدیم که خبری صحیح نیست، ولو اگر به نفع ما باشد آن را نپذیریم و نشر ندهیم. مثلاً در بورس سهام داریم و یک خبر کذب به ما می رسد که به بالارفتن ارزش سهام ما کمک می کند، شروع نکنیم به نشر این خبر. به این فکر کنیم که همین خبر در صورت انتشار کمر خیلی ها را خواهد شکست.
دو مطلب قبلیم:
حُُسن ختام:
أَنْزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَسَالَتْ أَوْدِيَةٌ بِقَدَرِهَا فَاحْتَمَلَ السَّيْلُ زَبَدًا رَابِيًا ۚ وَمِمَّا يُوقِدُونَ عَلَيْهِ فِي النَّارِ ابْتِغَاءَ حِلْيَةٍ أَوْ مَتَاعٍ زَبَدٌ مِثْلُهُ ۚ كَذَٰلِكَ يَضْرِبُ اللَّهُ الْحَقَّ وَالْبَاطِلَ ۚ فَأَمَّا الزَّبَدُ فَيَذْهَبُ جُفَاءً ۖ وَأَمَّا مَا يَنْفَعُ النَّاسَ فَيَمْكُثُ فِي الْأَرْضِ ۚ كَذَٰلِكَ يَضْرِبُ اللَّهُ الْأَمْثَالَ(آیه ۱۷ سوره رعد)
خداوند از آسمان آبی فرستاد؛ و از هر درّه و رودخانه‌ای به اندازه آنها سیلابی جاری شد؛ سپس سیل بر روی خود کفی حمل کرد؛ و از آنچه (در کوره‌ها،) برای به دست آوردن زینت آلات یا وسایل زندگی، آتش روی آن روشن می‌کنند نیز کفهایی مانند آن به وجود می‌آید -خداوند، حق و باطل را چنین مثل می‌زند!- امّا کفها به بیرون پرتاب می‌شوند، ولی آنچه به مردم سود می‌رساند [= آب یا فلز خالص] در زمین می‌ماند؛ خداوند اینچنین مثال می‌زند!
