?توجه: اگر جزو کسانی هستید که تصور می‌کنند دانستن خط داستان از لذت خواندن احتمالی آن در آینده کم می‌کند پیشنهاد می‌کنم این پست را نخوانید.
من خودم موافق چنین نگاهی نیستم مثلا آیا بیشتر ما نمی‌دانیم سرنوشت هملت، رومئو و ژولیت و اتلوو در داستان‌هایشان چیست، پس چرا هنوز نوشته‌های شکسپیر محبوب‌اند و بارها خوانده می‌شوند؟
به نظرم دلیلش اینست که در مورد داستان خوب فقط خط داستانی نیست که ما را مشتاق خواندن داستان می‌کند.
با این حال درج این توضیح را لازم دانستم.??
از مزایای خواندن مجموعه داستان کوتاه آشنایی با قلم نویسندگان متفاوتی است که شاید مخاطب در شرایط عادی فرصت خواندن رمان‌های آنها را پیدا نکند ولی از طریق چنین کتاب‌هایی می‌تواند با سبک و قلم نویسندگان زیادی آشنا شود و اگر موردپسندش بود، کتابهای دیگر از آن نویسنده بخواند.
«احمد گلشیری» با انتخاب و ترجمه بهترین داستانهای جهان در قالب پنج جلد چنین امکانی را فراهم کرده است. این پست درباره جلد اول این مجموعه است که به نویسندگان قرن‌های نوزده و بیست می‌پردازد که به آنها لقب استادان کهن (سنت‌گرایان) داده شده است.
از نکات مثبت این کتاب مقدمه احمد گلشیری درباره تاریخچه داستان کوتاه و پیدایش آن در ایران است. همچنین مترجم شرح مکفی از زندگی هر نویسنده پیش از درج داستانهای آن نویسنده، داده است.
لئو تولستوی (1828-1910)
در این کتاب دو اثر کوتاه درخشان از «تولستوی» آمده است.
یکی از آنها داستان مشهور «مرگ ایوان ایلیج» است که اینجا راجع به آن نوشته بودم.
داستان دوم «سه مرگ» نام دارد. زمانی که آن را می‌خواندم پایان این داستان شگفت‌زده‌ام کرد. مرگ سوم مرگ یک درخت است. احساس کردم که تولستوی برای درخت شأنی انسانی قائل شده و بخاطر درخت دوستی‌ام :) این داستان را جور دیگری دوست داشتم.
نیکلای گوگول (1809-1852)
از گوگول در گذشته داستانهای «شنل» و «دماغ» را خوانده بودم و سبک نوشته‌‌هایش را دوست داشتم.
عنوان داستانی که از گوگول در این کتاب انتخاب شده «یادداشت‌های یک دیوانه» است. این داستان سرگذشت شخصی را بازگو می‌کند که دچار نوعی توهم می‌شود و در پی اتفاقاتی خود را پادشاه اسپانیا می‌پندارد. هرچه در داستان پیش می‌رویم بیشتر متوجه ذهن عجیب و غریب او می‌شویم.
از نکات جالب کتاب برای من این است که داستان زاویه دید اول شخص دارد. در واقع ما تجربه آنچه «دیوانگی» نامیده شده را از زاویه دید خود شخص دیوانه می‌خوانیم و با برداشت و تفاسیر او آشنا می‌شویم. از زاویه دید او همه چیز جور دیگری تفسیر می‌شود.
از دیگر نکات جالب درج تاریخ‌‌های پس از دیوانگی به شیوه‌ای عجیب و به نوعی مناسب با وضعیت «غیرعادی» شخصیت اصلی داستان است مثلا مادرید، سی ام فوروئاریوس یا سی و چهارم مائری سیصد و نود و چهار.
گوگول از جمله نویسندگانی است که دوست دارم از او کتابهای بیشتری بخوانم.
ایوان تورگنف (1818-1883)
از تورگنف داستان «یرمولای و زن آسیابان» برای این مجموعه انتخاب شده است.
این اولین داستانی بود که از او می‌خواندم. توصیفات او بسیار خوب است. یکی از نکات این داستان تفاوت طبقاتی میان طبقات بالا و خدمتکاران است که بدیهی ترین نیازهای یک خدمتکار مثل عاشق شدن و ازدواج از نظر یکی از بانوهای اشرافی که همسرش مدام بر خوب بودن او تاکید می‌کند، نادرست تلقی می‌شود.
البته برای درک بهتر این داستان به گمانم نیاز باشد آن را دوباره بخوانم یا تفاسیری که از آن شده مطالعه کنم.
آنتوان چخوف (1904-1860)
از چخوف داستان «دشمنان» انتخاب شده. به نظرم این یکی از بهترین داستانهای کوتاه اوست که اینجا کمی مفصل‌تر راجع به آن نوشتم.
فیودور داستایفسکی (1821-1881)
دو داستان از داستایفسکی در این مجموعه گنجانده شده است. اولی «درخت کریسمس و عروسی» است و دومی «سربه زیر».
از بین این دو فقط داستان اول را خوانده ام و اگرچه داستان خوبی بود اما آنقدر نوشته‌های داستایفسکی شاهکار است که به نسبت آنها می‌توان این داستان را معمولی دانست.
پیشنهادم اینست که اگر می‌خواهید از داستایفسکی داستان کوتاه بخوانید «تمساح» می‌تواند انتخاب بهتری باشد که اینجا راجع به آن نوشته‌ام.
گی دو مو پاسان (1850-1893)
از گی دو موپوسان پیش از این کتابی نخوانده بودم اما داستان کوتاه «مهتاب» در این کتاب تشویقم کرد سایر کتابهایش را در برنامه خواندن بگذارم.
مهتاب ماجرای یک راهب است که معتقد است خداوند هر پدیده ای را در عالم به علتی آفریده اما از آنجا که رابطه خوبی با زنان ندارد برایش سوال است که چرا خدا زنان را آفریده و نزد خودش به این نتیجه رسیده بود که علت آفرینش زنان امتحان شدن مردان است. راهب یک خواهر زاده دارد که یکروز به او خبر می‌رسد خواهر زاده‌اش با پسری دوست است. مرد عصای خود را بر می‌دارد و شب هنگام که می‌داند آنها با هم در باغی قرار گذاشته‌اند از خانه خارج می‌شود تا به قول معروف مچشان را بگیرد. اما راهب به محض اینکه در را باز می‌کند متوجه زیبایی مرغزار و باغ زیر نور «مهتاب» می‌شود. این زیبایی او را مسحور می‌کند. از خود می‌پرسد چرا خداوند مهتاب را آفریده که ناگهان از دورتر خواهرزاده و دوستش را می‌بیند و آن لحظه این پاسخ در ذهنش شکل می‌گیرد که مهتاب برای تجربه عشق آفریده شده...
از نکاب جالب کتاب تنوع شیوه نوشتاری نویسنده متناسب با سیر داستان است. در بخش ابتدایی و جدی داستان تعابیر ادبی چندانی وجود ندارد اما در بخش پایانی و مهتاب از زیباترین تعابیر استفاده شده است. تطابق فرم و محتوا ارزش و لذت خواندن آن را بیشتر می‌کند.
ناتانیل هاثورن (1809-1849)
از هاثورن داستان «گودمن براون جوان» انتخاب شده است. داستان روایت مرد جوانی است که به اجتماعی از شیطان پرستان سر می‌زند و در آنجا شخصیت‌‌هایی را می‌بیند که نسبت به آنها نظر مثبتی داشت و مقدس می‌پنداشت. داستان در فضایی خاص میان تخیل و واقعیت روایت می‌شود.
ادگار آلن پو (1809-1849)
آلن پو خالق داستان گوتیک و مبدع داستان پلیسی مدرن است. داستان «بشکه آمونتیلادو» داستان یک قتل است که به شیوه‌ای هوشمندانه روایت می‌شود. دلیل قتل این است که قاتل می‌خواهد «دشنام» مقتول را تلافی کند. این شرارت بسیار دقیق و فریبکارانه است و مخاطب را به فکر وامی‌دارد که حد شرارت بشری کجاست.
اگرچه داستانهای ژانر جنایی و ترسناک را چندان مطالعه نمی‌کنم اما قلم او را در شرح چنین شرارتی قابل توجه می‌دانم.
داستان‌هایی از کتاب که فرصت نشده بخوانم
مشخصات کتاب: بهترین داستانهای جهان، جلد اول، انتخاب و ترجمه احمد گلشیری، چاپ نخست: 1395، ناشر: انتشارات علمی و فرهنگی
