پاسخ این سوال هم بله است و هم خیر...
پیش از آنکه این مطلب را شروع کنم باید تصریح کنم که بنده در حوزه درمانگری شناختی رفتاری(CBT) فعالیت می کنم و این موضوع بیشتر مربوط به روان تحلیلگری(Psychoanalysis) است؛ اما چون از اوایل کارشناسی تا کنون به بحث خوابدیده ها(Dreams، رویا یا خواب واژه مناسبی برای این پدیده نیستند) علاقه مند بوده ام، خلاصه کوچکی از یادگیری هایم را با شما به اشتراک می گذارم.
نقل از زیگموند فروید: در دورانی که ما آن را دوران پیش از علم می خوانیم، انسان ها در تفسیر رویاها مطمئن بودند! وقتی از خواب بیدار می شدند، چیزی که در خواب دیده بودند را یا پیامی دوستانه از جانب یک قدرت مقدس ماورائی می دانستند یا از جانب چیزی اهریمنی.
در اینجا باید بگویم هم اکنون در همه جای دنیا افراد زیادی هستند که هنوزهم به این باورها پایبندند؛ که البته تا پایان این جدل راه هنوز باقی مانده است. به هر صورت پدیده‌های پیچیده علت‌شناسی‌های متعددی را از انسان‌ها دریافت می‌کنند که تلاش علم یافتن درست‌ترین پاسخ است.
به هر جهت خواستم اشاره کنم که بررسی خوابدیده ها بسیار تاریخ درازی دارد. حال پاسخ سوالمان!
زیگموند فروید در قرن پیشین، راهی برای تفسیر خوابدیده ها ارائه داد که بسیار جالب و بحث برانگیز بود. او مدعی شد که خوابدیده ها شاه راهی هستند که از دست نیافتنی ترین بخش های روان ما نشأت می گیرند: ناهشیار(unconscious).
ساده ترش این است که بله خوابدیده ها قابل تفسیرند اما تمام چیزی که می گویند درمورد دنیای درونی آن فرد است؛نه دنیایی دیگر و جسورانه تر اینکه از خوابدیده ها می توان بخش هایی از روان فرد را دید و بررسی کرد که حتی خودش هم از آن ها بی خبر است!!!
فروید حتی در مقاله ی The question of lay analysis بیان می کند که، هر نوع روان شناسی انسان، که به خوابدیده ها توجه نکند، روان شناسی محسوب نمی شود (رفتارگراها را باید خیلی دلگیر کرده باشد!).
کارهای فروید نشان داد که تفاسیر خوابی مثل چیزهایی که در فرهنگ ما وجود دارد (مثل ابن سیرین و امثالهم) نمی تواند اصلا حائز اعتبار باشند. زیرا که اطلاعاتی که در خواب به دست ما می رسد درمورد خود شخص است و دنیای درونی اش و ارتباط اش با دنیای خارجی.
خلاصه که این تفاسیر نمی توانند چیزی به ما بیاموزند و کمکی به ما کنند؛ اما تفاسیری که توسط یک روان تحلیلگر آموزش دیده انجام می شوند و در مسیر روان تحلیلگری مورد استفاده قرار می گیرند (که بسیار امر پیچیده ایست!) می توانند به ما در شناخت هرچه بیشتر انسان کمک کنند و حتی مولفه ای برای درمان بیماری های روانی باشند!
شکی نیست که فروید دانش ما را از خوابدیده ها ارتقا داد و حتی انقلابی علمی به پا کرد. اما علم کار ندارد که یک نظریه چقدر زیباست! علم شواهد می خواهد و اصولی دارد. همین است که چندین سال است که افرادی به این روش هم ایرادهایی گرفته اند. درهرصورت هنوز هم روش مسلط علمی برای تفسیر خوابدیده ها همان روش زیگموند خدابیامرز است.
مطلبی خیلی کوتاه درمورد پدیده ای خیلی پیچیده نوشتم که شک دارم کار درستی کرده باشم یا نه؛ اما توصیه میکنم اگر علاقه مند هستید بیشتر به پدیده های اینچنینی بها دهید.
