توضیحات جلسه گذشته رسید به، یک کارکرد مهم توجه به نام "توجه منعطف" (flexible attention)
که باهم یاد گرفتیم این کارکرد توجه در زمان انجام کارهای روزمره خیلی به ما کمک می کنه.
چراکه در زمان انجام فعالیت های اجرایی، باید بتونیم به چند موضوع و یا موقعیت در یک زمان توجه کنیم و همچنین باید بتونیم توجه خودمون رو در موقعیت حرکت بدهیم، تقسیم کنیم ، و بین موقعیت ها برای اختصاص دادن توجه اولیت قرار بدهیم.....
بهبود این نوع کارکرد توجه (flexible attention) در طول زمان می تواند به ما، برای داشتن دیدگاه های منعطف تر کمک کند.....
"توجه منعطف باعث می شه افراد بتونن یک موقعیت را از دو منظر متفاوت ببینند"
چرا که برای دیدن یک موقعیت از دو منظر متفاوت نیاز هست که توجهمون رو در اون موقعیت جابجا کنیم و هر بار به نحو جدیدی موقعیت را در نظر بگیریم...
برای اینکه بطور دقیق متوجه منظور من از این جمله شوید چند تصویر براتون در نظر گرفتم...
لطفا با دقت به تصاویر زیر نگاه کنید...
در تصاویر بالا چه چیزی مشاهده کردید؟
در تصاویر چهره یک مرد و یک زن، مشخص هست...
از یک منظر، نیمی از چهره یک انسان است که از روبرو به آن نگاه می کنید ...
در حالیکه از یک منظر دیگر، چهره یک انسان است که از نیمرخ به آن نگاه می کنید.
درسته؟
برای اینکه بتوانید هر دو حالت را در تصاویر ببینید نیاز هست که از توجه منعطف استفاده کنید ... همچنین متوجه شدید که در یک زمان امکان نداره که هر دو مدل نیم رخ و تمام رخ را در نظر بگیرید....
اما می توانید با هدایت نحوه توجه خودتون، یکبار تصاویر را بصورت نیم رخ ببینید و بار دیگر بصورت تمام رخ...
جلسه گذشته به این مورد اشاره کردم که، توجه منعطف از دو مدل توجه انتخابی و تقسیم شده تشکیل شده است. بنابراین برای تقویت توجه منعطف نیاز است که شما این دو نوع توجه انتخابی و تقسیم شده خودتون رو تقویت کنید..
همچنین به این موضوع اشاره کردم که در فرایند فعالیت های اجرایی روزانه، شما نیازمند این کارکرد توجه (توجه منعطف) هستید .
در برخی موارد، افرادی که درگیر کارهای اجرایی هستند، گاهی این موضوع رو می گن که ما در انجام کارهای عملی و اجرایی خیلی خوب هستیم و به خوبی از عهده کار بر می آییم ولی زمان درس خوندن و تمرکز برای یادگیری یک مطلب جدید اصلا خوب نیستیم..
حتی گاهی این جمله رو هم بعضی ها می گن که، "کار عملی و اجرایی قاتل درس خوندنه"?، یعنی وقتی وارد کار اجرایی می شی دیگه درس خوندن و نشستن و تمرکز کردن روی کتاب و درس خیلی سخت می شه ...
دلیل این حرفا اینه که ،
این دوستان دارن به دو نوع متفاوت از توجه اشاره می کنن...
برای درس خوندن و یادگرفتن مطالب جدید، نیاز به توجه متمرکز و پایدار هست ...
در حالیکه برای کار اجرایی و عملی نیاز به توجه منعطف ( توجه انتخابی + توجه تقسیم شده )
و به قول ما، عضلات مغزی هر کدوم از این توجه ها با هم متفاوته...
شبیه این می مونه که شما هر روز با دست دمبل بزنین ولی انتظار داشته باشین که عضلات پاهاتون قوی بشه ....
طبیعتا وقتی با دست دمبل می زنین، عضلات بازوهای شما قوی می شه و هیچ ربطی به عضله ساق پا و عضله ران پا نداره...?
به عنوان تمرینی برای بهبود این کارکرد توجه یعنی توجه منعطف لطفا مراحل زیر را انجام دهید:
یکی از دستان خود را مشت کنید و روی میز قرار دهید. سپس همان مشت را از زاویه نیم رخ روی میز بگذارید. و در نهایت دست تان را باز کنید و کف آنرا روی میز بگذارید.
دقیقا مشابه مراحلی که در تصویر زیر مشاهده می کنید.
تلاش کنید این کار رو ظرف 30 ثانیه و با حداکثر سرعت و دقت انجام دهید...
برای دیدن این تمرین می توانید کلیپ زیر را از آپارات دانلود کنید.
برای انجام این تمرین شما نیاز دارین که ابتدا با تمرکز و دقت مراحل را انجام بدهید و سپس بطور تدریجی سرعت را زیاد کنید... چون این تمرین از سه مرحله تشکیل شده پس نیاز به انعطاف توجه داره که بتونید به اجرای صحیح هر مرحله بپردازید.
تمرین را می توانید یکبار با دست چپ و یکبار با دست راست انجام دهید.. طی روز و به دفعات...
برای ادامه،
تصویر زیر را دانلود کنید و به دقت به آن نگاه کنید.
در تصویر زیر چه چیزی می بینید؟
در این تصویر می توانیم یکبار به قسمت سیاه توجه کنیم و رنگ سفید را به عنوان زمینه در نظر بگیریم، در این صورت تصویر دو چهره روبروی هم را خواهیم دید.
یکبار هم می توانیم به رنگ سفید توجه کنیم و رنگ سیاه را به عنوان زمینه در نظر بگیریم، در این صورت تصویر یک گلدان (جام، شمعدان، گیلاس) یا هر چیزی که شما اسم می گذارید را خواهیم دید.
در اصل دیدن این دو نوع تصویر در عکس بالا نیاز به هدایت هدفمند توجه برای دیدن دو منظره متفاوت از یک تصویر است.
حالا که روش کار رو متوجه شدید، با یک تصویر دیگر ادامه می دهیم.
تصویر زیر را با دقت نگاه کنید.
چه چیزی در تصویر مشاهده می کنید؟
آیا قادر هستید که تصویر را هم بصورت یک اردک با یک منقار باز ببینید و هم بصورت یک خرگوش با گوشهای دراز؟
یک نکته مهم ،
به مطالبم اضافه کنم که شما می توانید برای بهبود وضعیت توجهی در زمان انجام کارهاتون، از یک توانایی به نام "گفتار درونی" استفاده کنید..
گفتار درونی: یعنی گفتن دستورات کلامی بصورت خاموش و بی صدا به خودتون.
به عنوان مثال: قبل اینکه کار رو شروع کنید به خودتون بگویید، "الان دیگه وقتشه که کامل تمرکز کنی .."
یا به خودتون در زمان انجام کار بگویید که : "حواست رو جمع کن.."
یا به خودتون بگویید که، "همه چیز رو از مغزت بریز بیرون الان وقت درس خوندنه، یا وقت کارکردنه..."
شاید برای بعضی از ما، اینکه به خودمون بگوییم که این کار رو بکن یا این کار رو نکن خیلی معنایی نداشته باشه، یا مثلا اینکه بخواهیم به خودمون بگیم حواست رو جمع کن کمی بی معنا باشه ....
اما این گفتار درونی، می تونه کمک کننده باشه... و از چیزی که فکر می کنید تاثیر خیلی بیشتری داره ...
پس شروع کنید به امتحان کردنش....
البته وقتایی هم که تنها هستین می تونین کمی بلندتر این حرفا رو به خودتون بزنید... البته از انجام این کار بهتره در جمع پرهیز کنید...
و توی جمع با خودتون بلند بلند حرف نزنین ?...
این نوع گفتمان با خودتون، تاثیر زیادی روی بالا بردن بهره وری توجه دارد.
البته باید اضافه کنم که گاهی این گفتمان درونی در بعضی افراد به قدری زیاد می شه که تبدیل به نشخوارفکری (Rumination) می شود.
منظور از نشخوار فکری: توجه متمرکز روی مسائلی ست که باعث پریشانی فرد شده و بررسی ذهنی علت ها و پیامدهای احتمالی آن...
این مدل نشخوارهای فکری، همراه با اضطراب و نگرانی هستند و باعث ایجاد خلق منفی در فرد می شوند...
مطمئن هستم که همه شما تجربه درگیری های ذهنی این مدلی را داشتید... این همان گفتار درونی ست ولی بصورت مخرب ازآن استفاده کردید... و همون طور که متوجه شدید، در موضوع نشخوار فکری، فرد در حال استفاده از توجه متمرکز است ولی از این توانایی توجهی بصورت خودآسیب رسان استفاده می کند.
اگر دقت کنید شما انواع توانایی ها رو دارید ولی گاها بصورت نادرست از اونها استفاده می کنید...
تلاش من در تمرین های Brain Gym بر این است که، با بالا بردن دانش و آگاهی شما و همچنین معرفی تمرین ها و بازی های مناسب، کمک کنم به بهبود توانایی های مغزیتون، و احیانا رفع برخی از نواقصی که وجود دارد.
در صورت تمایل می توانید، با پیوستن به گروه تلگرامی Brain Gym، مطالب رو در زمان تدریس آنلاین، همراه من و دوستان عزیز حاضر در گروه دنبال کنید..
با تشکر از توجه شما
دکتر سمیه پورمحمدی
