دیسک کمرازلحاظ ساختمانی مانند یک چرخ اتومبیل است. برای اینکه ما بتوانیم حرکات مختلف را در طول زندگی خود انجام دهیم ستون مهره های ما به صورت یکپارچه درست نشده است بلکه به صورت قطعاتی درست شده است که مثل دانه های تسبیح به هم متصل شده اند. این قطعات استخوانی را تنه مهره می نامند و قسمتهایی که این استخوان ها را به هم متصل می کنند دیسک نامیده می شوند. همانطور که می دانیم چرخ اتومبیل دارای یک لاستیک خارجی است که معمولاً جنس سفت تری دارد و تایرنامیده می شود. در داخل آن یک لاستیک نرم تروجود دارد که تیوپ نامیده می شود. در داخل آن هوای پرفشار باد وارد می شود. دیسک کمر هم از دو قسمت درست شده است قسمت خارجی که محکم تر است و از ۳۲ لایه درست شده است حلقه یا آنولوس فیبروزوس نامیده میشود و در داخل حلقه دیسک ساختمان ژلاتین مانندی به نام هسته دیسک یا نوکلئوس پولپوزوس وجود دارد.
کمر ما از ۵ مهره استخوانی درست شده است. دیسک کمر یا به عبارت صحیح تر فتق دیسک کمر به انگلیسی lumbar disc hernistionگفته می شود.
دلیل بیرون زدگی دیسک کمر شامل موارد زیر میشود:
1-ژنتیک یا همان سابقه خانوداگی
2-زندگی بی تحرک
3-نشستن یا رانندگی‌های طولانی مدت
4-سرفه‌های مزمن
5-سیگار کشیدن
6-بارداری
7-بلند کردن یا کشیدن اجسام سنگین
8-هر نوع ضربه یا فشار ناگهانی روی ستون مهره ها مانند سقوط از ارتفاع
9-اضافه وزن و چاقی
10-حرکات ورزشی نامناسب
دیسک کمر بسته به محلی که پاره می شود، علائم متفاوتی می تواند ایجاد کند .
1-شایع ترین علامت پارگی دیسک کمر درد کمر می باشد. به طوری که در ۶۰ تا ۸۰ درصد افرادی که دچار پارگی دیسک کمر هستند کمر درد دیده می شود.
2- دومین علامت شایع دیسک کمر درد سیاتیک می باشد. یعنی دردی که از کمر به داخل باسن و سپس پشت ران و پشت ساق پا انتشار پیدا می‌کند.
۳- خواب رفتگی و گزگز اندام های تحتانی
معمولا در پارگی دیسک بین مهره ایL4-L5 گز گز و خواب رفتگی در انگشت بزرگ ( یا شست) پا و در پارگی دیسک آخر ستون مهره ها یعنی دیسک های بین مهره L5-S1 , خواب‌رفتگی در انگشت کوچک پا دیده می شود.
4- عدم کنترل ادرار و مدفوع که در حدود یک درصد موارد ممکن است اتفاق بیفتد.
5- ضعف اندامهای تحتانی
به طوری که در دیسک های بین مهره L4-L5 فرد نمی تواند روی پاشنه پا راه برود و گاهی قسمت پایین پا کاملاً از کار می افتد که به آن سندروم پای افتاده یا Drop Footمی گویند. در پارگی دیسک های بین مهره ای L5-S1فرد نمی تواند روی پنجه پا راه برود.
هر درد کمری به معنی بیرون زدگی دیسک کمر و مشکلات مشابه نیست؛ گاهی یک فشار غیرمتعارف، سرما و یا وضعیت بد در زمان خوابیدن سبب اسپاسم عضلات کمر و درد میشود. اما اگر کمردرد بیش از سه روز ادامه یافته و با درد تیرکشنده به پا، گزگز و بی‌حسی یا ضعف در پاها و یا اختلال کنترل ادرار و اختلال جنسی همراه باشد لازم است بررسی دقیقتری شود. عملا امروزه برای تشخیص قطعی بیرون‌زدگی دیسک کمر بهترین روش انجام ام آر آی است که لزوم انجام آن را جراح مغز و اعصاب پس از معاینه شما تشخیص داده و درخواست می‌نماید. محل دیسک، شدت خشکی و بیرون زدگی، میزان فشار روی عصبها و وجود مشکلات همراه مثل تنگی کانال نخاعی، سرخوردگی و موارد مشابه را میتوان در ام آر آی به خوبی ملاحظه کرد.
در برخی موارد انجام سی تی اسکن در پیدا کردن زوائد استخوانی که سبب فشار روی عصبها شده باشند، شکستگی های قدیمی یا جدید، مشکلات مادرزادی در ساختمان مهره‌ها، استخوانی شدن دیسک بیرون زده و موارد دیگر ممکن است به کار آید.
اقدام تشخیصی دیگر که زیاد بکار می‌رود نوار عصب و عضله است. این نوار میتواند نشان دهد که کدام عصبها تحت فشار هستند، میزان آسیب چقدر است، آسیب ایجاد شده جدید است یا قدیمی و اینکه آیا عوامل زمینه‌ای مثل دیابت در آسیب عصبی دخیل بوده‌اند یا خیر. اما در واقع نیاز به انجام عمل جراحی دیسک کمر و انتخاب نوع درمان بیشتر بر اساس علائم بیمار، معاینه بالینی و تصاویر ام آر آی است و در شرایط خاص ممکن است برای تصمیم گیری از نوار عصب و عضله استفاده شود.
بهترین روش درمان دیسک کمر، درمان محافظه کارانه است که ترکیبی از جنبه‌های مکانیکی و التهابی کمردرد را شامل میشود. بهترین روش درمان با توجه به تشخیص و تصاویر ام آر آی در هر فرد متفاوت است. اکثر بیماران مبتلا به بیماری دیسک کمر با روشهای درمانی دارو، استراحت، فیزیوتراپی و ورزش‌های مناسب، درمان شده و از درد آن راحت می‌شوند. مهم‌ترین عامل در درمان دیسک کمر بدون جراحی، صبر و تداوم است که تحت نظر پزشک میتواند به مرور زمان موثر واقع شود
نگران نباشید، برای درمان دیسک کمر لزوما نیازی به انجام عمل جراحی نیست. نحوه استراحت برای درمان دیسک کمر به گونه‌ای است که در مدت استراحت، از کارهای سنگین و فعالیت‌های شدید خودداری کرده و تحت نظر پزشک یا فیزیوتراپ، اقدامات و حرکات اصلاحی را برای درمان انجام می‌دهید. از نشستن، خوابیدن یا ایستادن طولانی، فعالیت‌های شدید مثل ورزش‌های سنگین که کمر را تحت فشار قرار می‌دهند، بلند کردن بار سنگین مثل کیف‌های غیر استاندارد از جمله عواملی است که برای درمان دیسک کمر باید از آنها دوری کنید.
همچنین اگر اضافه وزن دارید برای کاهش درد سیاتیک بایستی وزن کم کنید، در نظر داشته باشید که مواد مضر برای درد سیاتیک را در رژیم غذایی‌تان نداشته باشید. غذاهای پر کربوهیدرات و قندی مثل برنج، نان یا نوشابه را مصرف نکنید. فیزیوتراپی، ماساژ تخصصی، تزریق کورتیکواستروئید، تحریک الکتریکی عصب از راه پوست، اولتراسوند تراپی، عمل جراحی سایر روشهای درمانی کمردرد هستند. روشهای درمان دیسک کمر موارد زیر است:
اگر قسمت برآمده دیسک وارد کانال نخاعی شده و بر روی عصب فشار وارد کند و باعث از دست رفتن میزان قابل توجهی از عملکرد بیمار شود، ممکن است برای رفع مشکل به جراحی نیاز باشد. بسته به اندازه و موقعیت فتق دیسک گزینه‌های جراحی برای قسمت تحتانی کمر شامل میکرودیسکتکتومی یا لامینکتومی است. برای برخی از بیماران، جایگزینی دیسک مصنوعی (ADR) نیز ممکن است در نظر گرفته شود. برای دیسک گردن معمولاً دیسککتومی قدامی گردن و فیوژن توصیه میشود. این روش شامل از بین بردن کل دیسک برای برداشتن فشار از روی نخاع و ریشه‌های عصبی است. استخوان در فضای دیسک قرار می‌گیرد و ممکن است یک صفحه فلزی برای تثبیت ستون فقرات درج شود. برای بعضی از بیماران ممکن است یک عمل جراحی کوچکتر که نیازی به فیوژن استخوان‌ها نداشته باشد در پشت گردن انجام شود. بیمار برای هر یک از این روشهای جراحی تحت بیهوشی عمومی قرار می‌گیرد. پس از عمل ممکن است بیمار مرخص شود یا نیاز به بستری شدن در بیمارستان داشته باشد. شما باید بتوانید طی 2 تا 6 هفته بعد از عمل به محل کار خود برگردید.
