این سوال برای من که به گواه شاهدان عینی مانند اسب می‌خوابم؛ سوال مسخره‌ایست. اما واقعا خواب
چیست؟ خواب راحت چگونه حاصل می‌شود؟
داستان جذاب خوابیدن و راحت خوابیدن از زمان باستان مورد تفکر و بررسی بوده است و خوابیدن و برخواستن از زمان تمدن های اولیه هم مورد بحث بوده است. به خواب گاهی به عنوان یک لذت رمانتیک و گاه به عنوان یک چالش نگریسته اند خواب آنقدر به ما نزدیک است که ما نسبت به اهمیت تاثیرات آن بی تفاوت هستیم و حتی نمی دانیم خواب چه زمانی به ادبیات و افسانه های ما رسوخ کرد.
خوابیدن یک سرباز سرنوشت ملتی را تغییر داده و کشتن دیکتاتوری هنگام خواب ملتی را رستگار کرده. چه دیوهایی که در غفلت خواب جان سپردند و چه دلبرانی که با بوسه ای از خواب ابدی برخواسته اند.
خوابیدن ساده انسان در تاریخ عجایبی را بوجود آورده بطور مثال قبل از اختراع زنگ، شغلى به نام درب کوب وجود داشت که وظیفش کوبیدن طولانى به پنجره خونه ها بود تا مردم را از خواب بیدار کند و افرادی در قرون وسطی مامور در خواب نگاه داشتن خون آشام ها و شیاطین بودند.
قصه گویی برای خوابیدن پادشاهان از قدیم برای پادشاهان و کودکان مرسوم بوده و خوابگزاران کار تعبیر را بر عهده داشتند. شهرزاد برای شاه قصه می گفت و او را به سرزمین رویا می برد و یزدگرد در خواب به قتل رسید اما با این همه تا اینجا هنوز بطور قطع نمی‌دانیم علت اصلی خواب چیست.
خواب گاهی یک فرصت، یک لذت، یک چالش، یک مرض و یا یک آرامبخش محسوب می‌شود. بیشتر ما هنگام افسردگى و ناامیدى ناخودآگاه به وضعیت جنینى مى‌خوابیم، این وضعیت خواب، محیط امن رحم مادر در ناخودآگاه تداعى مى‌کند و نوعى به قهقرا رفتن از لحاظ روحى مى‌باشد و در شادی ها نیز استراحت و رویا دیدن را یک لذت محض میبینیم.
چند سالی است که پژوهشگران توانسته‌اند به راه هایی برای مطالعه خواب به شیوه‌‌ای سیستماتیک و عینی دست یابند. در دوران معاصر با بکارگیری ابزار جدید مانند دستگاه نوار مغزی، دانشمندان توانستند الگوهای الکتریکی و فعالیت‌های مغز انسانِ در حال خواب را زیر نظر بگیرند. با وجودی که اکنون بررسی خواب و پدیده های مرتبط به آن امکان‌پذیر است ولی همه پژوهشگران بر سر چرایی خواب اتفاق نظر ندارند. در تعریف عادی و عامیانه خواب پس از خستگی به هر دلیل عارض می‌شود و سطح هوشیاری ما را کاهش می دهد، اما از نظر علمی مطلب فراتر از یک خستگی روزانه است، تعلیق سراسری ادراک های حسی و بازسازی کامل سیستم های ایمنی، عضلانی و اسکلتی در خواب رخ می دهد جالب اینجاست که ما از این پدیده به ظاهر عادیِ دم‌دست، بسیار کم میدانیم.
خوابیدن پدیده ای است که در تمام موجودات اتفاق می‌افتد از گیاهان تا ریزاندام‌های درون دریا و آدمیزاد؛ همه به خواب احتیاج دارند. حال در موجوداتی مثل ذرافه روزی ۳۰ دقیقه اتفاق می‌افتد و در جانور تنبلی مانند کوالا روزی ۱۸ ساعت رخ می دهد و اگر این مقدار را نخوابد، احتمال مرگ برای او در نظرگرفته می شود.
بر اساس تحقیقات پژوهشگران، یک انسان از شب تا صبح، معمولا ۷ خواب متفاوت می بیند. پنج دقیقه بعد از بیدار شدن، ۵۰ درصد و بعد از ده دقیقه ۹۰ درصد از آنچه در خواب دیده ایم، فراموش می کنیم.
خواب مکانیسم و مراحلی دارد که از لحظات از دست دادن هوشیاری نسبی مغز آغاز می‌شود که به آن non-REM می گویند. خواب دیدن در خواب non-REM بسیار کم است و اگر هم خواب ببینیم آن را فراموش می‌کنیم.
در این خواب ماهیچه‌‌ها بی‌حس نیستند. دانشمندان در تلاش از رمزگشایی از این ناشناخته دوست داشتنی کشف کرده‌اند که تمایل شدید انسان ها به خواب بیشتر به عوامل ژنتیکی ارتباط دارد و وجود یک ژن عجیب در آنان باعث می شود تا در مقایسه با سایرین، به حدود ۳۰ دقیقه خواب بیشتر در هر ۲۴ ساعت احتیاج داشته باشند و این میزان با تغییر فصول و طول شب و روز تغییری نمی‌کند البته این مورد هم شگفت انگیز است که خوابیدن در طول شب به صورت کنونی، حدود ۲۰۰ سال است که در میان مردم رایج شده. تا قبل از آن، مردم دو بار در طول شبانه روز می خوابیدند. بسیاری از مطالعات نشان می دهد که آن سبک و سایق خواب بسیار مفیدتر از الگوی کنونی بود.
خواب فرایندی است که کیفیت آن در سنین مختلف نیز متفاوت است. در افراد ۸۰ تا ۹۰ ساله بهترین کیفیت خواب را گزارش شده است. محققان دریافتند که گلایه از بدخوابی با افزایش سن کاهش می‌‌یابد و کمترین شکایات از افراد بالای ۷۰ سال شنیده می‌شود. تنها استثنا در این روند مربوط به میانسالان بود که کیفیت خواب آنها افت می‌کرد.
دانشمندان می گویند صحبت کردن قبل از خواب با فردى که برایتان مهم است، چه به صورت مجازى چه حقیقى به صورت قرص خواب عمل کرده و سبب مى شود خواب خوب و راحتى داشته باشید و این قضیه گاهی در میان میانسال تبدیل به نیاز می شود.
این احتمال وجود دارد که افراد مسن تر بدتر می‌خوابند اما در حالت ایده آل باید بین ۱۴ تا ۱۷ ساعت از هر شبانه‌روز را بخوابند، هرچند ممکن است ۱۱ تا ۱۳ ساعت هم کافی باشد. بهتر است خواب نوزاد بیش از ۱۹ ساعت نشود و جوان ۱۸ تا ۲۵ سال می بایست۷ تا ۹ ساعت خواب در برنامه داشته باشد. حد پایینی ۶ و حد بالایی ۱۱ ساعت پیشنهاد شده است. در افراد مسن ۷ یا ۸ ساعت خواب در شبانه روز مناسب است. خواب نباید از ۵ ساعت کمتر یا از ۹ ساعت بیشتر شود.
مهم ترین عاملی که شما را با جادویی عجیب به خواب می کشاند ساعت بدن شماست تمام موجودات زنده دارای یک سازوکار زمان‌سنجی یا ساعت هستند که دوره های فعالیت و استراحت آن ها را کنترل می کند. این ساعت ها که به نام «چرخه های زیستی» خوانده می شوند، به دوره فرایند های فیزیولوژیک و بیولوژیکی که در یک جدول زمانی تقریبا ۲۴ ساعته نوسان دارند، اشاره می کنند. شما احتمالا خودتان نیز متوجه این تغییرات در بدن خود شده اید، احساس انرژی و هوشیاری بیشتر در طول روز و خستگی و کمبود انرژی در ساعات شب. با وجودی که بسیاری از افراد به چرخه های زیستی به صورت یک فرایند منفرد می نگرند، اما در واقع تعدادی ساعت مختلف در بدن وجود دارد که در طول روز نوسان می‌کنند.
در نهایت امر خوابیدن و رویاپردازی برای همه آدم ها شیرین است. گاهی برای فرار از روزمرگی به خواب پناه میبریم و گاهی در حین فعالیت. تعریف خواب برای جامعه بشری آنقدر گسترده است که برای لذت محض و رویاگونه تعبیر خواب را اطلاق می‌کنیم و به مرگ می گوییم: خواب ابدی.
