جنرالیست (جنرالیسم) عبارت است از یک فلسفه و تکنیک رهبری که بر اساس آن، اصول و روش‌هایی برای مدیریت سازمان‌ها و دستیابی به اهداف استراتژیک تعریف می‌شود. در اصل، جنرالیست یک مفهوم نظام‌مند شده از مدیریت است که تاکید بر برنامه‌ریزی، سازماندهی، کنترل و هماهنگی عملیات در سازمان‌ها و سازوکارهای نظام‌مند دارد.
مفهوم جنرالیست از عبارت "نظریه جنرال" گرفته شده است، که برای نخستین بار توسط هنری فایول در سال 1916 مطرح شد. این مفهوم بیشتر در زمینه رهبری نظام‌مند و مدیریت نظام‌مند در مواجهه با چالش‌های پیچیده و بزرگ مورد استفاده قرار می‌گیرد.
جنرالیست به منظور تدوین راهبردها و سیاست‌ها، ایجاد ساختار سازمانی مناسب، تعیین اهداف و اولویت‌ها، تخصیص منابع بهینه، هماهنگی و همکاری بین واحدهای سازمانی و کنترل اجرایی عملیات استفاده می‌شود. همچنین، جنرالیست تأکید دارد که رهبر باید توانایی تحلیل و درک مسائل گوناگون را داشته باشد و بتواند تصمیم‌گیری‌های استراتژیک را انجام دهد.
در کل، جنرالیست به عنوان یک فلسفه رهبری مورد استفاده قرار می‌گیرد تا به رهبران کمک کند در مواجه با چالش‌ها و مسائل پیچیده، اصول و روش‌های مدیریتی مؤثری را بکار گیرند و به دستیابی به اهداف استراتژیک سازمان کمک کنند.
رهبر اسپشیالیست، نوعی رهبری است که بر تخصص‌ها و توانمندی‌های فردی تمرکز دارد. در این رویکرد رهبری، رهبران سعی می‌کنند از تخصص‌ها و توانمندی‌های اعضای سازمان بهره‌برداری کنند و آن‌ها را در جهت رشد و توسعه حرفه‌ای و شخصی هدایت کنند.
رهبران اسپشیالیست با تمرکز بر تخصص‌ها، معمولاً اعضای سازمان را در حوزه‌های خاصی قرار می‌دهند که در آن تخصص بالا و توانمندی خاصی دارند. آن‌ها سعی می‌کنند با بهره‌برداری از این تخصص‌ها، عملکرد و کارایی سازمان را بهبود بخشند.
با توجه به رویکرد اسپشیالیست، رهبران تمایل دارند اعضای سازمان را در راستای تخصص‌هایشان توانمند کنند و شرایط مناسبی را برای رشد و توسعه حرفه‌ای آن‌ها فراهم کنند. این شامل ارائه فرصت‌های آموزش و پیشرفت، اعمال چالش‌ها و پروژه‌های متناسب با تخصص‌ها، و ارائه بازخورد و راهنمایی در جهت بهبود تخصص‌ها و عملکرد است.
مزایا و معایب رهبری جنرالیست و رهبری اسپشیالیست را به طور کلی می‌توان به صورت زیر بررسی کرد:
مزایای رهبری جنرالیست:
1. استراتژیک بودن: رهبر جنرالیست توانایی تعیین و اجرای استراتژی‌های کلان سازمان را دارد و می‌تواند بهبود و هماهنگی بین اقسام سازمان را تسهیل کند.
2. دیدگاه سیستمیک: رهبر جنرالیست با داشتن دیدگاهی سیستمیک، قادر است ارتباطات و وابستگی‌ها در سازمان را در نظر بگیرد و تصمیمات خود را بر اساس این تفاوت‌ها بگیرد.
3. توجه به هدف کلان: رهبر جنرالیست به هدف‌های کلان سازمان توجه کرده و تلاش می‌کند تا برنامه‌ها و استراتژی‌ها را در راستای دستیابی به این هدف‌ها تدوین کند.
معایب رهبری جنرالیست:
1. کمبود در تخصص و عمق: رهبر جنرالیست ممکن است به عمق تخصصی در برخی حوزه‌ها کمبود داشته باشد و در نتیجه، در درک و مدیریت جزئیات فنی و تخصصی دستیابی کمتری داشته باشد.
2. نبود انعطاف‌پذیری: به دلیل تمرکز بر استراتژی‌های کلان، رهبر جنرالیست ممکن است در مواجهه با تغییرات و شرایط ناهموار انعطاف‌پذیری کمتری از خود نشان دهد و در تطبیق با تحولات سریع عقب‌ماندگی کند.
3. کاهش اشتیاق و تعهد فردی: در صورتی که اعضای سازمان حس کنند نقش آن‌ها در تصمیم‌گیری‌ها و استراتژی‌ها کمتر اهمیت دارد، ممکن است اشتیاق و تعهد آن‌ها به کار خود کاهش یابد.
مزایای رهبری اسپشیالیست:
1. بهره‌گیری از تخصص‌ها: رهبر اسپشیالیست می‌تواند از تخصص‌ها و توانمندی‌های فردی استفاده کند و با تمرکز بر آن‌ها، عملکرد سازمان را بهبود بخشد.
2. رشد و توسعه فردی: رهبر اسپشیالیست با ایجاد فرصت‌های آموزشی و توسعه حرفه‌ای، می‌تواند رشد و پیشرفت فردی اعضای سازمان را ترویج دهد.
3. افزایش رضایت و انگیزه: با فراهم کردن فرصت‌های پیشرفت و بهره‌برداری از تخصص‌ها، رهبر اسپشیالیست می‌تواند رضایت و انگیزه کارکنان را افزایش دهد.
معایب رهبری اسپشیالیست:
1. کمبود در دیدگاه استراتژیک: در تمرکز بر تخصص‌ها، رهبر اسپشیالیست ممکن است دیدگاه استراتژیک کلانتری سازمان را از دست بدهد و توانایی درک چشم‌انداز طولانی مدت را از دست بدهد.
2. کمترین هماهنگی سازمانی: با تمرکز بر تخصص‌ها، رهبر اسپشیالیست ممکن است به هماهنگی و تعامل بین اعضای سازمان کمتر توجه کند و در نتیجه، همبستگی و عملکرد سازمان را کاهش دهد.
3. کاستی در تمام‌نگری: تمرکز زیاد بر تخصص‌ها ممکن است باعث کاستی در تمام‌نگری سازمانی شود و توجه به ابعاد و ارتباطات جهانیت سازمان را کاهش دهد.
به طور کلی، انتخاب بین رهبری جنرالیست و رهبری اسپشیالیست بستگی به شرایط، نیازها و خصوصیات سازمان و فرد آن دارد و همه‌ی این عوامل باید در نظر گرفته شوند. همچنین، ترکیبی از این دو رویکرد ممکن است در برخی موارد مؤثرتر باشد.
