این روزها که ما با شرایطی غیر قابل پیش بینی رو به رو هستیم ، یکی از مهمترین سؤالات از طرف همه مدیران کسب و کارها نحوه تعامل با موضوع عدم قطعیت و نحوه تصمیم گیری در این شرایط است.
یکی از مهمترین خصوصیاتی که در بین تمامی کارآفرینان و رهبران برجسته دنیا مشترک است ، توانایی تحمل شرایط "عدم قطعیت" و توانایی تصمیم گیری در این شرایط است. توانایی که از آن به عنوان "توانایی عدم اطمینان" یاد می شود.
شما به عنوان یک مدیر کسب و کار مجبور به بازتعریف چشم انداز و اهداف سازمانی خود ، پاسخگویی به پرسش های ذی نفعان کسب و کار چه داخلی و چه خارجی و از همه مهمتر انگیزه بخشی به کارکنان خود در شرایطی هستید که خودتان هم درک درستی از آینده و چشم انداز برون رفت از شرایطی که در آن قرار گرفته اید ، ندارید. این که شما در این شرایط خود را کنترل کنید و بتوانید نقش های محول شده به خود را به بهترین نحو ایفا کنید و برای دیگر همکاران خود نیز انگیزه بخش باشید ، وابستگی بسیار زیادی به توانایی شما در تصمیم گیری در شرایط عدم اطمینان و حرکت در فضاهایی با عدم قطعیت بالا خواهد داشت.
اما اگر می خواهید این توانایی را در خود افزایش دهید ، باید روی چه موضوعاتی تمرکز کنید. در ادامه چهار پیشنهاد ساده برای این موضوع به شما ارائه می شود.
نکته اول : یادگیری
همواره از خود بپرسید که چه چیزی می توانید از اوضاعی که در آن قرار گرفته اید ، بیاموزید . در زبان چینی واژه ویجی "WEIJI" معادل واژه بحران است که معنای خطر و فرصت را می دهد. در اصل ، هر بحران می تواند ترکیبی از خطر ها و فرصت ها به صورت تؤامان برای کسب و کارها باشد به شرط اینکه توانایی تحلیل و تصمیم گیری ومدیریت صحیح در این شرایط را داشته باشید.
یکی از بهترین مدل های تحلیل برای درک و یادگیری از بحران هایی که ممکن است شما با آنها رو به رو شوید و می تواند برای تصمیم گیری به شما کمک کند ، مدل تحلیل بارنت است. مدل بارنت با اضافه کردن یک متغییر به عنوان گزینه های واکنش یا پاسخگویی در کنار سه متغییر قبلی مدل پارسونز یعنی سطح تهدید ، فشار زمانی و شدت وقایع یا درجه کنترل می تواند یک مدل بسیار خوب برای تحلیل تأثیر گذاری بحران ها بر شما و تحلیل شما از شرایطی که در آن قرار گرفته اید ، برای شما فراهم کند. در فرصتی دیگر و در مطلب جداگانه ای به تحلیل این مدل خواهم پرداخت.
نکته دوم : تئوری بازی
در دنیای واقعی هم شما در مواجهه با موضوعات یا برنده بازی هستید یا بازنده. در شرایط عدم قطعیت هم باید به این اصل ساده رجوع کنید و به یاد داشته باشید که در نهایت شما یا با تصمیماتی که اتخاذ خواهید کرد ، یا برنده خواهید شد یا اینکه به تجربیات شما افزوده خواهد شد.
مسلماً قابل درک است که شما موقع تصمیم گیری در مورد کسب و کاری که سالها برای آن تلاش کرده اید جرأت کمی برای اینگونه تصمیم گیری ها داشته باشید ولی شاید این نحوه مواجهه با معضلات و مشکلات در شرایط عدم قطعیت همان نگاه "پاکباختگی " باشد که بسیاری از افراد موفق در کسب و کارها به آن اشاره می کند.
این تک بیت از غزلیات مولانا در دیوان شمس ، شاید یکی از بهترین مصادیق برای این نوع نگاه در حوزه تصمیم گیری هایی باشد که با عدم قطعیت رو به روست.
"خنک آن قماربازی که بباخت هرچه بودش ------- بنماند هیچش الا ، هوس قمار دیگر"
نکته سوم : حق شناسی
یکی از بهترین روش ها برای مواجهه با شرایط عدم قطعیت و کنترل این شرایط حق شناسی است. قدردان بودن نسبت به اتفاقات بسیار خوبی که برای شما در گذشته رخ داده است و یادآوری این نکته که اتفاقی که برای شما رخ داده و شرایطی که امروز با آن مواجهه شده اید شاید یکی از بهترین اتفاقاتی باشد که در چرخه طول عمر کسب و کارتان برای شما برنامه ریزی شده است. مهم نگاه شما به شرایطی است که با آن رو به رو شده اید.
نکته چهارم : باور به تقدیر و تصادفی بودن اتفاقات
بسته به این نکته که جهانبینی شما چگونه است سهم زیادی از اتفاقاتی که برای هر یک از ما رخ می دهد در حوزه تقدیر کسب و کارها و یا اتفاقات غیرقابل پیش بینی که در دنیا ممکن است رخ بدهد ، پیش خواهد رفت.
سعدی در یکی از حکایات گلستان خود در آداب صحبت به نکته جالبی اشاره می کند.
دو چیز محال عقل است: خوردن بیش از رزق مقسوم و مردن پیش از وقت معلوم
اگر از دید جهانبینی الهی به موضوعات در حوزه کسب و کار هم نگاه کنید ، وجود بسیار از اتفاقات و دو راهی ها در زمان توسعه کسب و کار شما نیز با آرامشی درونی برای شما همراه خواهد شد. این نگاه در اشعار بزرگان ادبیات ما به بهترین نحو وجود دارد و تفسیر درستی از تعریف قضا و قدر در این حوزه ها می تواند آرامش بزرگی برای نحوه کنترل ما برای موضوعاتی داشته باشد که از حوزه کنترل صد در صدی ما خارج است.
حافظ در بیتی به زیبایی در تفسیر معنی قضا و قدر می گوید که :
" آن چه سعی است من اندر طلبت بنمایم ------- این قدر هست که تغییر قضا نتوان کرد"
و اما اگر از دید جهانبینی مادی به این دو راهی ها نگاه کنید هم وجود اصل تصادفی بودن تصمیمات و اتفاقات می تواند به شما کمک کند که در این لحظات آرامش خود را از دست ندهید. فراموش نکنید که شما در کنترل همه شرایط موفق نخواهید بود. شاید مثال صعود به یک قله برف گیر و مواجهه با پدیده طبیعی مثل بهمن مثال خوبی برای تفسیر این موضوع باشد. شما با کنترل کامل به شرایط و تلاش برای بهترین تصمیم گیری ها و استفاده از بهترین ابزارها و تحلیل اطلاعات قبلی و اطلاعات پیرامونی مثل درجه حرارت و شدت جریان وزش باد وارد یک صعود می شوید ولی یک بهمن ، بدون هیچ کونه کنترلی از شما ممکن است نه تنها مانع از موفقیت شما برای صعود به قله شود ، بلکه منجر به کشته شدن یک یا چند نفر از کوه نوردانی که در این صعود شرکت کرده بودند هم بشود.
داستان های بسیار زیادی از افرادی نقل شده است که در مواجهه با موضوعاتی که در کنترل آنها نبوده است ، ناامید نشده اند و راه خود را ادامه داده اند و بعد ها گذر زمان نشان داده است که این اتفاقات تا چه حد ، به آنها برای موفقیت های بعدی کمک کرده است.
یکی از این داستان ها روایت سفر بنجامین گیلمور فیلمساز و مستندساز استرالیایی به ایالت خیبر پختونخوا در پاکستان است که در طی سفر موتورسیکلت او توسط مقامات دولتی مصادره می شود ولی او با ادامه سفر با یک پسر پشتو همراه می شود و اتفاقات زیاد این سفر دستمایه دو اثر تأثیر گذار او برای سینمای استرالیا می شود. فیلم پسر یک شیر که در کنار درخشش در جشنواره های برلین و کن حتی در جشنواره فیلم فجر سال 1387 هم به نمایش در آمد و فیلم جرگهکه مورد تحسین بسیاری از سینماگران و منتقدین سینما قرار گرفت.
در نهایت ، اصلی ترین توانایی که باید در مواقعی که با عدم قطعیت رو به رو هستید در خود افزایش دهید توانایی تحمل شرایط ابهام و توانایی عدم اطمینان است. در این نوشته سعی کردم اندکی در مورد موضوعاتی هم تکنیکی و هم مبتنی بر مهارت های شخصی صحبت کنم ولی امیدوارم این مطلب بتواند در این شرایط به شما کمی کرده باشد تا بتوانید برای تصمیم گیری در این شرایط ، آرامش بیشتری را تجربه کنید.
این مطلب با نگاه به مقاله ای در HBR نوشته شده است. اگر علاقه مند به مطالعه در این زمینه هستید به شما پیشنهاد می کنم مطالب "چگونه به سؤالاتی که جوابی برای آنها نداریم ، پاسخ دهیم؟" را هم مطالعه کنید.
