چارچوب ITIL 4 چیست و با ویرایشهای قبلی ITIL چه تفاوتهایی دارد؟ (بخش اول)

در این نوشته تلاش میکنیم تا بر روی ITIL 4 تمرکز داشته باشیم، پس اگر بصورت کلی با چارچوب ITIL آشنایی ندارید، پیشنهاد میکنیم که ابتدا برروی لینک زیر کلیک کرده و این مطلب را که بطور کلی به معرفی ITIL پرداخته است مطلعه کنید.

• هر آنچه که لازم است از چارچوب ITIL بدانید! ITIL چیست؟ از کجا آمده؟ به چه دردی میخورد؟

عنوان ITIL 4 مربوط است به تازه‌ترین ویرایش از چارچوب ITIL که به تازگی و در فوریه 2019 بصورت عمومی منتشر شده است. این ارائه، نتیجه پروژه‌ای حدودا دو ساله است که توسط موسسه AXELOS تعریف و با مشارکت جمع زیادی از مشاورین و خبرگان حوزه مدیریت خدمات فناوری اطلاعات از سراسر جهان به پیش رفته است. در تدوین این ویرایش تلاش شده تا با بهره‌گیری از تجربیات بروز خبرگان، شرکت و سازمانها و همچنین استناد به آموخته‌هایی که در دیگر متدها و چارچوبها نظیر SCRUM، DevOps، COBIT، Cloud Computing و ... در دسترس است، به یک الگوی جامع و کامل برای مدیریت تمامی آنچه که در فضای امروزی فناوری اطلاعات شرکت و سازمانها روی میدهد رسید.

نامگذاری ITIL 4

یکی از ویژگیهای این ویرایش نامگذاری آن است. نسخه قبلی ITIL در سال 2011 و تحت عنوان ITIL 2011 ارائه شد اما نکته حائز اهمیت در رابطه با آن نسخه این بود که در اصل نسخه 2011 یک بروزرسانی جزئی برروی نسخه قبل از آن یعنی ITIL v3 بود و به همین علت بسیاری از افراد آخرین نسخه از این چارچوب را همچنان تحت عنوان ITIL v3 میشناختند.

بصورت کلی شاید توقع میرفت که نسخه جدید ITIL نیز همانند روالی که در نامگذاری نسخ بسیاری دیگر از چارچوبها رایج شده است به نام سال انتشار آن یعنی 2019 نامگذاری و عنوانی مانند ITIL 2019 به خود بگیرد. و یا به عنوان دنباله عددی خود نامی تحت عنوان ITIL v4 برایش انتخاب شود. اما نکته اصلی این است نام در نظر گرفته شده فاقد کاراکتر V (به عنوان مخفف Version) است و تنها ITIL 4 عنوان صحیح آن است.

این نامگذاری به منظور تاکید بر همسویی ویرایش جدید ITIL با انقلاب صنعتی چهارم است.

عصر حاضر و عناوینی نظیر IoT، شبکه های 5G، خودروهای خودران و ... مشخصه‌های انقلاب چهارم صنعتی و عصر مدرن حاضر هستند. مولفین این ویرایش از ITIL برروی این موضوع تاکید دارند که این چارچوب، ابزاری جامع برای مدیریت فضای فناوری اطلاعات در سالهای پیش رو خواهد بود (در صورت تمایل میتوانید توضیحات کاملی در رابطه با انقلاب صنعتی چهارم را در صفحه ویکیپدیا مطالعه کنید؛ انگلیسی / فارسی).

ساختار ارائه مفاهیم در ITIL 4

در ITIL4 دیگر اثری از چرخه عمر خدمت یا همان ITIL Service Life Cycle نیست و شما با عناوینی نظیر Service Value System و یا Service Value Chain مواجه خواهید شد. در ویرایشهای قبلی ITIL شما بطور کلی با دو مفهوم Process و Function در تعامل بودید که در نگاه سطحی به ITIL4 اثری از آنها هم دیده نمیشود. فرآیندها در برگیرنده نحوه انجام کارها و نکاتی که میبایست رعایت میکردید بود و Function ها هم ساختارهای پیشنهادی برای پیش بینی در چیدمان تیمها و اجزا سازمان به عنوان مجریان همان فرآیندهای معرفی شده در چارچوب ITIL؛

تصویر بالا معرفی کننده ساختار کلان ITIL4 است که با نام Service Value System و یا به اختصار SVS طراحی و ارائه شده است. این ساختار بر این موضوع تاکید دارد که ITIL4 را میتوان به عنوان یک سیستم تصور کرد که قرار است در پاسخ به فرصتها و یا تقاضاهای موجود (ورودی سمت چپ) ارزشی را (خروجی سمت راست) خلق کند.

اجزا تشکیل دهنده این سیستم عبارتند از:

• Guiding Principles
• Governance
• Service Value Chain
• Practices
• Continual Improvement

در ادامه به معرفی اجمالی هریک از این اجزا خواهیم پرداخت.

اصول راهنما یا Guiding Principles کدامند

موسسه AXELOS برای اولین بار در سال 2016 از واژه Guiding Principles در دوره جدید ITIL Practitioner استفاده کرد. در محتوای آموزشی و کتاب مرتبط با این دوره 9 اصل به عنوان اصول کلیدی که میبایست در فضای ITIL مورد توجه قرار گیرند اشاره شده بود. اینبار موسسه AXELOS ضمن بازنگری در این اصول مجموعه 7 اصل کلیدی را به عنوان یکی اجزا اصلی تشکیل دهنده فضای مدیریت خدمات فناوری اطلاعات معرفی کرده است.

1. Focus on value
2. Start where you are
3. Progress iteratively with feedback
4. Collaborate and promote visibility
5. Think and work holistically
6. Keep it simple and practical
7. Optimize and automate

در بخش بعدی از این نوشته به بررسی اجزا دیگر معرفی شده در Service Value System خواهیم پرداخت. همچنین در صورت تمایل به مطالعه مقالات مشابه میتوانید به وب سایت شرکت رایزن سامانه گستر سر بزنید.