در روزگار اکنون ما، زندگی‌مان با شبکه‌های اجتماعی گره خورده است و هیچ چیز به اندازه‌ی وسواس مدام چک کردن شبکه‌های اجتماعی مثل اینستاگرام، نظم ذهنی و تمرکز فکری ما را به هم نمی‌ریزد. تاکنون چقدر به تاثیر این وسواس مدام بر ذهن و زندگی‌مان توجه کرده‌ایم؟ روزنامه‌ی تایمز در سال۲۰۱۷ گزارشی منتشر کرد از نتیجه‌ی تحقیقاتی که تاثیر اینستاگرام را بر ذهن ۱۵۰۰ جوان و نوجوان بررسی کرده بود. این افراد از سطح بالایی از اضطراب، افسردگی و ترس ازدست‌دادن رنج می‌بردند. اگرچه استفاده‌نکردن از شبکه‌های اجتماعی به امری امکان‌ناپذیر در زندگی ما تبدیل شده است، می‌توان با نوشتن، یادداشت‌برداری و کنترل ساعات مصرف، حد زیادی از این اضطراب را کاهش داد.
روزانه‌نویسی یا Journaling را نیویورک تایمز «تاثیرگذارترین و ارزان‌ترین شیوه‌ی مراقبت از سلامت روان‌مان» می‌داند و ابزار قدرتمندی برای کنترل استرس. وقتی به یک عادت تبدیل شود، بهترین نتیجه را دست می‌دهد. مدرسه پزشکی هاروارد، در مقاله‌ای توضیح می‌دهد که استرس، ضربه‌ی روحی و تحولات غیرمنتظره در زندگی، می‌تواند ما را از نظر روحی پریشان کند و نوشتن درباره افکار و احساسات ناشی از تجربه‌ای آسیب‌زا یا استرس‌زا ممکن است به برخی کمک کند تا با مشکلات عاطفی چنین حوادثی کنار بیاییم اما به نظر می‌رسد نوشتن برای افرادی که با چالش‌های مداوم یا شدید روحی مانند افسردگی دست‌وپنجه نرم می‌کنند، موثرتر است.
دکتر پن‌بیکر[۱] مدیر مرکز مطالعات روان‌شناختی دانشگاه تگزاس (که از پیشگامان نوشتن‌درمانی است) و همکارانش دریافتند «تفکر کردن» درباره یک تجربه و ابراز احساسات بسیار مهم است. بدین ترتیب، نوشتن به ما کمک می‌کند تا افکار را مرتب کرده و به یک تجربه آسیب‌زا «معنا» دهیم و از نشخوار فکری حوادث و وقایع خلاص شویم. روند نوشتن ممکن است ما را در کنترل احساساتمان توانا سازد. نوشتن در مورد موضوعی، می‌تواند باعث «رشد یک فرآیند فکری» شود و سرانجام بیشتر احتمال دارد که بتوانیم در مورد آن با دیگران صحبت کنیم. عاملی که در میزان تاثیرگذاری نوشتن بسیار اهمیت دارد، زمان‌بندی است. این مطالعات نشان داده افرادی که بلافاصله پس از وقوع یک واقعه آسیب‌زا می‌نویسند، ممکن است پس از نوشتن، احساس بدتری داشته باشند. احتمالاً به این دلیل که هنوز آماده رویارویی با آن نیستند و به یک یا دو ماه زمان برای بیان این دست از احساسات نیاز دارند.
داشتن یک دفترچه جیبی، که می‌تواند همیشه همراهمان باشد، در کاهش فکرهای پراکنده و مزاحم بسیار موثر است. دفترهای جیبی به ما کمک می‌کنند بیشتر متمرکز باشیم. مهم نیست که در چه حرفه‌ای مشغول کاریم، دفترهای جیبی این امکان را برای ما فراهم می‌کنند که ایده‌هایی که در طول روز به ذهن ما می‌رسد را در آن‌ها ثبت کنیم. ممکن است یک ایده‌ی تجاری داشته باشیم یا پیش‌طرحی از ساخت یک اثر هنری به ذهنمان برسد، گزارشی، متنی، نکته‌ای از مواجهه‌مان با لحظه‌ای یا تجربه‌ای که می‌خواهیم در خاطرمان نگه داریم. فکرهای مزاحمی که می‌خواهیم از ذهنمان دور کنیم. می‌توانیم لیست کارهای روزانه مثل لیست خرید، کارهایی که نباید فراموش کنیم و یا برنامه‌ریزی ماهانه یا هفتگی‌مان را در آن‌ها بنویسیم. آن‌ها همراهمان هستند تا هر وقت و هرکجا که به یادداشت‌ها و اتودهای‌مان نیاز پیدا کردیم، سری به آن‌ها بزنیم.
۱_ ممکن است شما از آن دسته افرادی باشید که وقتی به رخت‌خواب می‌روید تمام ایده‌ها و فکرهای ناب به ذهنتان می‌رسد یا تمام آنچه باید درموردشان تصمیمی بگیرید را به خاطر آورید. کارهایی را که فراموش کرده بودید انجام دهید، یا مرور کشمکش‌های کاری و زندگی اجتماعی باعث شود از این پهلو به آن پهلو بچرخید و خواب به چشمتان نیاید. دست‌بردن به تلفن همراه نه تنها این کشمکش‌ها و دغدغه‌ها را از ذهنتان دور نمی‌کند، بلکه نور آن در تاریکی اتاق برای چشمتان و امواج آن برای مغزتان بسیار آسیب‌زاست. راه حل، داشتن یک دفترچه کوچک با قلم در کنارتان است تا اراده کنید و تمام این فکرها را روی کاغذ بنویسید تا بتوانید فردا راجع‌به آن‌ها تصمیم بگیرید.
۲_ اگر اهل کتاب‌خواندن باشید، می‌توانید بخش‌هایی از یک شعر یا متن مورد علاقه‌تان را در دفترچه جیبی‌تان یادداشت کنید و از مرور و خواندن آن‌ها لذت ببرید
۳_ «موبایل‌ها» مسئولیت حفظ‌کردن شماره تلفن‌ها و اطلاعات ضروری زندگی را از دوش ما برداشته‌اند. اما همه ما دست‌کم یک بار با شرایطی مواجه شده‌ایم که در شرایط اضطراری به کمک و راهنمایی نیاز داشته‌ایم و تلفن‌همراهمان خاموش شده و شارژری هم همراه نداشته‌ایم. در این شرایط، داشتن بخشی از این اطلاعات و شماره تماس‌های ضروری در دفترچه جیبی‌مان می‌تواند بسیار راهگشا باشد.
۴_ اگر اهل نوشتن باشید، معمولا زمانی که صرف نوشتن اثرتان نمی‌کنید، مثلا در خیابان قدم می‌زنید یا در مهمانی هستید، ناگهان ایده‌ای برای نوشتن ادامه‌ی اثر به ذهنتان می‌رسد. چه چیز بهتر از همراه‌داشتن یک دفترچه جیبی می‌تواند به دادتان برسد؟
۵_ اگر به ساخت یک اثر هنری فکر می‌کنید، دفترچه‌های جیبی می‌توانند حکم یک «Artist book» کوچک و جمع‌وجور را داشته باشند که در هر شرایطی بتوانید روی ایده‌ها و پروژه‌هایتان کار کنید.
۶_ اگر قصد سفر داشته باشید یا باید در جلسه‌ای حاضر شوید که مدارک و یادداشت‌هایتان را باید با خود ببرید، می‌توانید تمام آنچه را باید به خاطر بسپرید در دفترچه جیبی‌تان بنویسید.
۷_ اطلاعاتی که ممکن است در ذهن داشته باشید اما نوشتن‌شان روی کاغذ باعث می‌شود ذهن خود را از فکر کردن مدام به آن‌ها خلاص کنید و بتوانید دقیق‌تر به آن‌ها فکر کنید: برنامه‌ریزی برای اهداف کوتاه‌مدت و بلندمدت، برنامه‌ی کلاس‌ها و دوره‌های آموزشی، تاریخ تولد دوستان و آشنایان، تاریخ و زمان جلسات، مدیریت مالی و پس‌انداز...
برای هر کدام از ما بسته به شخصیت و شرایط زندگی‌مان، الویت‌ها و اهدافی که داریم و آنچه دغدغه ماست یا از آن لذت می‌بریم این موارد می‌توانند متنوع و گوناگون باشند و شیوه‌های مختلفی برای نوشتن در دفترچه جیبی‌مان به کار ببندیم. دفترچه‌های جیبی امانت‌دار لحظه‌های اضطراب و تنهایی و پرمشغله‌ی ما هستند و می‌توانند از هر راهی ساده‌تر و از هر کسی به ما نزدیک‌تر در نظم‌دهی ذهن و فکر و تصمیمات ما موثر عمل کنند.
پا‌نوشت:
۱ـDr. James W. Pennebaker
