همه ما تنهاییم

آیا در یک «همه گیری تنهایی» به سر میبریم؟

(برگرفته از مقاله دکتر لوئیز هاکلی)

حتی پیش از آنکه همه گیری کووید-۱۹ ارتباطات اجتماعی ما را دگرگون کند، نگرانی از اپیدمی تنهایی در جامعه آمریکا به موضوعی جدی بدل شده بود.  آمار ها حاکی از آن بود که بیش از یک سوم افراد بالای ۴۵ سال، خود را تنها میدانستند. اما آیا واقعاً امروز بیش از هر زمان دیگری احساس تنهایی میکنیم؟ تفاوت بین «تنها بودن» و «احساس تنهایی» چیست؟ و چطور میتوان بر این احساس غلبه کرد؟

دکتر لوئیز هاکلی، دانشمند ارشد مرکز تحقیقاتی NORC در دانشگاه شیکاگو، به این پرسشها پاسخ میدهد. تحقیقات او بر روی پیامدهای تنهایی بر سلامت، عوامل خطر و راهکارهای مداخله متمرکز است.

تنهایی چیست و چه تفاوتی با انزوا دارد؟

خیلی ها فکر میکنند تنهایی یعنی تنها بودن. اما از نگاه پژوهشگران، تنهایی یک احساس است؛ احساسی که حتی در جمع هم ممکن است به سراغمان بیاید. در مقابل، انزوای اجتماعی به کمبود یا نبود تعاملات اجتماعی اشاره دارد. ممکن است کسی تنها زندگی کند اما احساس تنهایی نکند، و برعکس، فردی در جمع باشد اما عمیقاً احساس انزوا کند.

تأثیر تنهایی بر سلامت: از افسردگی تا التهاب سلولی

دکتر هاکلی توضیح میدهد که تنهایی تنها یک حس گذرا نیست، بلکه تأثیرات عمیقی بر سلامت جسم و روان دارد:

- سلامت روان: افزایش خطر افسردگی، اضطراب و کاهش احساس رضایت از زندگی.

- سلامت جسم: افزایش خطر بیماریهای قلبی-عروقی، فشار خون، سکته، دیابت و حتی زوال عقل.

- التهاب سلولی: مطالعات نشان داده افرادی که تنهایی مزمن را تجربه میکنند، ژنهای مرتبط با التهاب در بدنشان افزایش مییابد؛ گویی بدنشان همیشه در حالت «آلارم» است.

- خواب: خواب افراد تنها اغلب منقطع است و کیفیت لازم را ندارد، حتی اگر خودشان متوجه نباشند.

- مرگ و میر زودرس: تحقیقات ثابت کرده اند افرادی که روابط اجتماعی قویتری دارند، طول عمر بیشتری میکنند.

چه کسانی در معرض خطر بیشتری هستند؟

برخلاف تصور رایج، سالمندان بیشترین گروه در معرض تنهایی نیستند. مطالعات نشان میدهند جوانان، به ویژه در دوره گذار به بزرگسالی، بیشتر احساس تنهایی میکنند. دلیل آن میتواند جستجو برای هویت، شغل، شریک زندگی و فشارهای اجتماعی باشد.

همچنین گروههای حاشیهای جامعه مانند افراد LGBTQ+، افراد دارای معلولیت و سالمندانِ تنها به دلیل طردشدگی اجتماعی بیشتر در معرض خطر هستند.

جالب است بدانید که نسل baby boomers (متولدان دهه ۴۰ تا ۶۰ میلادی) نسبت به نسل قبلِ خود، کمتر احساس تنهایی میکنند. شاید به این دلیل که شبکه های اجتماعی متنوع تر و خودمختاری بیشتری دارند.

راهکارهای مقابله با تنهایی: از تغییر نگرش تا جامعه پذیری

دکتر هاکلی تأکید میکند که مقابله با تنهایی هم به فرد و هم به جامعه بستگی دارد:

در سطح فردی:

- شناسایی نیازهای اجتماعی خود: آیا به ارتباط عمیق و دوسویه نیاز دارید؟ یا به تعلق گروهی؟

- جستجوی گروههای همسان: کتابخوان هستید؟ به گروههای کتابخوانی بپیوندید.

- تغییر الگوی فکری: گاهی مغز ما را فریب میدهد و باعث میشود فکر کنیم دیگران ما را دوست ندارند. باید این چرخه را بشکنید.

- مراجعه به روانشناس: اگر احساس تنهایی مزمن دارید، کمک حرفه ای بگیرید.

در سطح جامعه:

- ایجاد فضای امن برای تنوع: جامعه باید پذیرای همه باشد و به هرکس احساس تعلق بدهد.

- اجتماع های بین نسلی: طرحهایی مانند « aging in place » که در آن جوانان و سالمندان در کنار هم زندگی میکنند، هم به کاهش انزوا کمک میکند و هم کلیشه های سنی را از بین میبرد.

- دسترسی به فناوری: البته که تماس تصویری جای دیدار حضوری را نمیگیرد، اما برای بسیاری میتواند مکمل خوبی باشد.

  تنهایی یک مسئله شخصی نیست، اجتماعی است.

دکتر هاکلی در پایان تأکید میکند: مقابله با تنهایی فقط بر عهده فرد نیست. جامعه، سیاستگذاران و هر یک از ما به عنوان بخشی از جامعه، مسئولیم فضایی بسازیم که در آن هیچکس احساس تنهایی نکند.