رنگ مدفوع در نوزادان، کودکان و بزرگسالان اطلاعات خوب و مهمی از وضعیت سلامتی‌ها آنها را در اختیار پزشکان قرار می‌دهد. شاید صحبت کردن درباره آن خوشایند به‌نظر نرسد، اما بخش مهمی از عملکرد سیستم گوارشی است. رنگ، بو و قوام مدفوع میتواند بروز برخی بیماری‌های جدی گوارشی را فاش کند. جالب است بدانید شکل و بوی مدفوع برای هر فردی منحصر‌به‌فرد است و ویژگی‌های خاص خود را دارد. با این حال می‌توان نکات مشترکی را در آنها پیدا کرد. در این مقاله از درمانکده می‌خواهیم کمی بیشتر راجع به رنگ مدفوع بدانیم.
مدفوع در حالت طبیعی قهوه‌ای است؛ دقیقا همان رنگی که در ایموجی آن را می‌بینید. علت این رنگ به ترکیب صفراوی معده و بیلی‌روبین (bilirubin) ربط دارد. صفرا مایعی است که توسط کبد ترشح می‌شود و در هضم چربی‌ها به دستگاه گوارش کمک میکند. بیلی‌روبین نیز ماده‌ایی است که از تخریب و تجزیه گلبول‌های قرمز خون بدست می‌آید. ترکیب این ۲ ماده با یکدیگر سبب می‌شود تا رنگ مدفوع در بزرگسالان و کودکان قهوه‌ای باشد که البته تناژ رنگ بین قهوه‌ای پر رنگ و کم‌رنگ متغیر است.
بیشتر بخوانیم: علت سفت شدن مدفوع
انتظار بیجایی است اگر توقع داشته باشید، رنگ مدفوع همیشه قهوه‌ای باشد. در واقع فاکتورهای مختلفی می‌توانند روی رنگ و قوام آن تاثیر بگذارند. از رایج‌ترین آنها می‌توان به مواد غذایی اشاره کرد. مثلا وقتی لبو می‌خورید، رنگ این مادهٔ خوراکی را در مدفوع خواهید دید. همچنین برخی مکمل‌های غذایی نیز می‌توانند منجر به این امر شوند که از رایج‌ترین آنها می‌توان به مکمل آهن اشاره کرد. ماده معدنی آهن باعث می‌شود تا مدفوع سفت و تیره‌ایی داشته باشید. بنابراین هر نوع تغییر رنگی در مدفوع کودکان یا بزرگسالان نمی‌تواند خطرناک باشد.
رنگ مدفوع در شرایط زیر میتواند نشان‌دهندهٔ یک بیماری جدی در سیستم گوارش باشد:
این رنگ به شما می‌گوید که خون هضم‌شده در سیستم گوارشی‌تان وجود دارد و احتمالا اندام‌های فوقانی دستگاه گوارش دچار خونریزی شده‌اند. بیماری‌هایی زیر می‌توانند منجر به بروز این عارضه شوند:
البته خوب است در کنار رنگ مدفوع به بافت و قوام آن نیز توجه کنید. این نوع از مدفوع‌ها اغلب حالتی چسبنده و براق دارند. از نظر شکل ظاهری نیز می‌توان گفت، یکدست و یکنواخت هستند و البته بوی متمایزی نسبت به بوی طبیعی مدفوع دارند.
بیشتر بخوانیم: آزمایش مدفوع چه کاربردی دارد
این رنگ مدفوع به شما می‌گوید که مشکلی در اندام‌های پایینی دستگاه گوارش وجود دارد. بیماری‌های زیر می‌توانند باعث بروز آن شوند:
بیشتر بخوانیم: علت مدفوع دو رنگ چیست؟
مدفوع خاکستری یا کم‌رنگ میتواند نشان‌دهنده مشکلی در جریان صفرا یا عملکرد کبد باشد. بیماری‌های زیر در بروز این عارضه نقش دارند:
بیشتر بخوانیم: رنگ مدفوع نشانه چیست؟
این مشکل میتواند ناشی از برخی غذاها، داروها یا انتقال سریع مدفوع از روده باشد. با این حال، اگر همیشه با این رنگ از مدفوع مواجه هستید و در عین‌حال علائم دیگری مانند دردهای شکمی و اسهال را تجربه می‌کنید، باید با مشاوره تلفنی دکتر گوارش و یا با دکتر گوارش و کبد مشورت داشته باشید.
رنگ مدفوع در نوزادان با توجه به فاکتورهایی مانند سن و رژیم غذایی میتواند متفاوت باشد. برای مثال، رنگ مدفوع نوزادی که با شیر خشک تغذیه میکند با نوزادی که شیر مادر می‌خورد، فرق دارد. در ادامه برخی شرایط رایج را مطالعه می‌کنید:
مکونیوم همان اولین مدفوعی است که نوزاد پس از بدنیا آمدن، از خود دفع میکند. این مدفوع معمولاً ضخیم، چسبناک و به رنگ سبز مایل به سیاه است. مکونیوم از موادی تشکیل شده است که نوزاد در دوران بارداری می‌خورد؛ مانند مایع آمنیوتیک، مخاط، سلول‌های پوست و ترشحات گوارشی. برای مادران این مدفوع نوزاد خاطره‌انگیز است، چون تا زمانی که کودک آن را دفع نکند، اجازهٔ ترخیص از بیمارستان به مادر داده نمی‌شود.
با شروع تغذیه نوزاد از شیر مادر یا شیر خشک، مدفوع او به تدریج تغییر رنگ می‌دهد. رنگ مدفوع انتقالی اغلب از سبز مایل به سیاه تا قهوه ای مایل به زرد متغیر است. این امر به نوع شیری که کودک مصرف میکند، دارد.
نوزادانی که فقط با شیر مادر تغذیه می‌کنند، مدفوع زرد خردلی یا زرد روشن دارند. شیر مادر دارای آنزیم‌های طبیعی است که به تجزیه بیلی‌روبین کمک میکند. به همین دلیل رنگ مدفوع این کودکان زرد است.
بیشتر بخوانید: بی اختیاری مدفوع چگونه ایجاد می‌شود؟
کودکانی که شیر خشک مصرف می‌کنند، مدفوعشان کمی تیره‌تر و سفت‌تر از مدفوع نوزادانی است که از شیر مادر تغذیه می‌کنند. رنگ مدفوع آنها از قهوه‌ای روشن تا سبز مایل به قهوه‌ای متغیر است.
در حالت عادی، رنگ طبیعی مدفوع قهوه‌ای است که میتواند پُررنگ یا کم‌رنگ باشد. گاهی اوقات مصرف مواد غذایی روی رنگ آن تاثیرگذار هستند. در کنار آن بسیاری از بیماری‌های سیستم گوارشی می‌توانند باعث تغییر رنگ آن شوند. در این میان رنگ مدفوع تیره (ملنا) و قرمز روشن جدی هستند. اگر اندام‌های دستگاه گوارش دچار خونریزی شوند، با چنین مشکلی مواجه می‌شوید.
علت روشن شدن رنگ مدفوع چیست؟
این شرایط میتواند مربوط به مشکلات در کبد باشد.
کدام رنگ مدفوع خطرناک است؟
مدفوعی که رنگ تیره دارد و در عین حال چسبناک و براق است، میتواند نشان‌دهنده بیماری‌های جدی در دستگاه گوارش باشد. همچنین خون تازه نیز در مدفوع نیاز به بررسی پزشکی دارد. این حالت در بیشتر مواقع به بیماری‌هایی مانند بواسیر مربوط است، اما میتواند نشان‌دهندهٔ بیماری‌های جدی‌تر در سیستم گوارشی باشد.
چرا رنگ مدفوع قهوه‌ای است؟
این رنگ برای مدفوع طبیعی است و به دلیل ترشحات صفراوی و بیلی‌روبین ایجاد می‌شود.
علت مدفوع دو رنگ چیست؟
فاکتورهایی مانند رژیم غذایی، داروها (مانند داروهایی که دارای آهن یا بیسموت ساب سالیسیلات هستند)، خونریزی گوارشی، اختلالات صفراوی یا لوزالمعده و یا اختلالات سوء جذب (مانند بیماری سلیاک) می‌توانند باعث بروز مدفوع ۲ رنگ شوند.
