ترشح بیش از حد صفرا یک مشکل و عارضه گوارشی بوده که در روده رخ می‌دهد. این اتفاق منجر به بروز مشکلاتی از جمله اسهال مزمن می‌شود. در واقع زمانی که ترشح صفرا زیاد باشد اسیدهای صفراوی به درستی در روده کوچک جذب نمی‌شوند و همین موضوع باعث شده که به روده بزرگ منتقل شده و در این بخش انباشته شوند. اسهال تنها علائم و عوارض این بیماری نیست. ما در ادامه این مطلب قصد داریم بیشتر در مورد این بیماری و همچنین درمان ترشح زیاد صفرا صحبت کنیم. همراه ما باشید.
همان‌طور که شاید خودتان هم بدانید کیسه صفرا بخشی از سیستم پیچیده گوارشی بدن انسان است. این کیسه موظف به ذخیره و نگهداری از مایع صفراوی است. برخلاف تصور عموم کیسه صفرا مایع صفرا را تولید نکرده و تنها آن را در خود انبار می‌کند. از طرفی این مایع سبز رنگ توسط کبد تولید شده و به کمک مجاری صفراوی به کیسه صفرا منتقل می‌شود. مایع صفراوی ترکیبی از کلسترول، بیلی روبین، نمک صفرا و لسیتین است.
این مایع اساسا در هضم غذا، بخصوص هضم چربی‌ها به ارگان‌های گوارشی کمک می‌کند. دقت کنید زمانی که این مایع بیش از اندازه ترشح شود و تعادل نداشته باشد عارضه‌ای به اسم سوءجذب اسید صفراوی رخ می‌دهد که در زبان انگلیسی به آن Bile acid malabsorption گفته شده و مخفف آن BAM است.
بیشتر بخوانید: زردی در بزرگسالان نشانه چیست؟
وقتی از سوءجذب صحبت می‌کنیم منظورمان عدم توانایی روده به منظور جذب تمام مواد شیمیایی ضروری است. سوءجذب که در عموم با نام ترشح بیش از اندازه صفرا شناخته شده می‌تواند ناشی از مشکلات روده یا ارگان‌های دیگر باشد.
در واقع زمانی که اسید و مایع صفراوی به درستی در روده بزرگ و کوچک جذب نمی‌شوند در این دو ارگان انباشته شده و همین موضوع یکی از علل شایع اسهال مزمن است. زمانی که اسید صفراوی بیش از اندازه باشد تعادل شیمیایی دستگاه گوارش بهم می‌ریزد. این امر روده بزرگ را تحریک کرده تا آب بیشتری ترشح کند و همین موضوع باعث مدفوع آبکی می‌شود.
در بیشتر کیس‌های بیمار علت دقیق ترشح بیش از اندازه صفرا نامشخص است. در برخی شرایط دیگر هم این موضوع به دلیل وجود برخی بیماری‌های زمینه‌ای اتفاق می‌افتد. تحقیقات نشان می‌دهند که حدود یک سوم افرادی که مبتلا به سندروم روده تحریک‌پذیر هستند به طور موازی علائم و نشانه‌های ترشح بیش از اندازه صفرا یا همان BAM را نیز تجربه می‌کنند.
همان‌طور که بالاتر هم گفتیم این اتفاق عموما به دلیل تجمع بیش از اندازه اسیدهای صفراوی در روده بزرگ رخ می‌دهد. روده بزرگ جایی بوده که مواد زائد غذایی به مدفوع تبدیل شده و برای خارج شدن از بدن آماده می‌شود. دقت کنید که عموما ۹۵٪ اسیدهای صفراوی موجود در روده کوچک قبل از اینکه به روده بزرگ منتقل شوند در آخرین بخش یعنی ایلئوم مجددا جذب می‌شوند.
از دیگر علل رایج سوءجذب اسید صفراوی می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
بیشتر بخوانید: آیا زردی چشم خطرناک است؟
اسهال تنها علائم افزایش صفرا در بدن نیست. سوءجذب صفرا نشانه‌های متعددی داشته که البته در هر فرد به شکلی متفاوت ظاهر می‌شوند.
برخی از نشانه‌های ترشح زیاد صفرا هستند. دقت کنید که حدود نیمی از افراد درگیر این بیماری علائم ثابت و همیشگی دارند. در حالی که برخی دیگر تنها علائم موقت و گاه به گاه را تجربه می‌کنند.
توصیه ما به شما این است که در صورت تجربه هرگونه تغییر در مدفوع و دفع آن با متخصص مشورت کنید و علائمی که اخیرا مشاهده کرده‌اید را با پزشک در میان بگذارید. بهترین کار این است زمانی که بیماری در سطح اولیه قرار دارد پیشگیری شود تا عوارض کمتری در انتظارتان باشد. به طور کلی این بیماری با معاینه بالینی، بررسی علائم و سوابق بیماری‌های فرد قابل تشخیص بوده و در صورت عدم پیگیری عوارضی مانند نفخ دائمی، یبوست، تهوع و خستگی مداوم برای فرد به همراه دارد.
متخصصین بر این باور هستند هر فردی که اسهال مزمن و آبکی را تجربه می‌کند باید از نظر سوءجذب اسید صفراوی مورد آزمایش و غربالگری قرار بگیرد. متاسفانه آزمایش‌های تشخیصی این بیماری در تمام دنیا در دسترس نیستند. به همین خاطر پزشکان به کمک داروهای تسکین‌دهنده اسیدهای صفراوی فرآیند درمان را آغاز می‌کنند تا در نهایت ببینند نتیجه مثبتی می‌گیرند یا خیر. اگر نتیجه بدهد که از وجود عارضه BAM مطمئن می‌شوند.
به طور کلی از آزمایش‌هایی که به تشخیص این بیماری کمک می‌کنند می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
فرآیند درمان این بیماری عموما بر دو روش دارو درمانی و تغییر رژیم غذایی تمرکز دارد. به علاوه اینکه اغلب اوقات ترکیب این دو روش با هم نتیجه بهتری می‌دهد.
داروهایی که به منظور درمان این بیماری انتخاب شده به منظور کنترل تاثیر صفرا بر روی ارگان‌ها تجویز می‌شوند. در واقع این داروها به اسید صفراوی متصل شده و تاثیر آن‌ها در روده بزرگ را کاهش می‌دهند. در دنیای پزشکی به این دسته از داروها بایندر اسید صفرا(Bile acid Binder) گفته می‌شود. برخی از رایج‌ترین بایندرهای صفرا عبارت هستند از کلستیرامین، کلستیپول و کولسولام. بهتر است برای دارو درمانی به یک دکتر گوارش و کبد مراجعه و یا با مشاوره تلفنی متخصص گوارش و کبد مشورت کنید.
یکی دیگر از روش‌های درمان و کنترل بیماری تغییر رژیم غذایی است. به طور کلی تغییر رژیم دوره‌های اسهال را کاهش می‌دهد. همان‌طور که گفتیم صفرا به منظور هضم چربی ضروری است. زمانی که غذای چرب بیشتری بخورید صفرای بیشتری تولید شده و این احتمال انباشته شدن آن در روده را بیشتر می‌کند. به همین دلیل توصیه پزشکان این است که یک رژیم غذایی کم چرب را دنبال کنید. دقت کنید که بدن شما به چربی مفید نیاز دارد و نباید کاملا مصرف چربی را قطع کنید. برای اینکه چربی مفیدی به بدن برسانید بهتر است به سراغ آووکادو، ماهی سالمون، آجیل‌ها و... بروید.
اکثر بیمارانی که درگیر این عارضه هستند به خوبی به درمان با دارو و تغییر رژیم غذایی پاسخ می‌دهند. به علاوه در صورتی که بتوانید بیماری زمینه‌ای که منجر به بروز BAM شده را شناسایی کنید شانس بیشتری در درمان قطعی خواهید داشت. اگر در این زمینه به اطلاعات بیشتری نیاز دارید سری به سایت درمانکده بزنید.
منابع: my.clevelandclinic - healthline
