به مناسبت تولد جناب داستایفسکی

فئودور داستایفسکی در سال ۱۸۲۱ در خانواده‌ای نسبتاً مذهبی و سختگیر به دنیا آمد. پدرش پزشک بیمارستانی برای فقیران بود، مردی عبوس و مقرراتی که تأثیر عمیقی بر روان حساس فئودور گذاشت. مادرش زنی آرام و مهربان بود که عشق به کتاب را در دل او کاشت؛ داستایفسکی از کودکی به خواندن آثار شکسپیر، گوته و سروانتس علاقه نشان می‌داد. در نوجوانی، مادرش را از دست داد و کمی بعد پدرش نیز به شکل مشکوکی (به گفته‌ی برخی توسط رعیت‌ها) کشته شد. این تجربه‌های تلخ در شکل‌گیری نگاه تراژیک و روان‌شناسانه‌اش به زندگی بسیار تأثیر گذاشتند.

او در آکادمی مهندسی نظامی سن‌پترزبورگ تحصیل کرد، اما روح حساس و خیال‌پردازش چندان با زندگی نظامی سازگار نبود. پس از مدتی، از مهندسی فاصله گرفت و به ادبیات رو آورد. اولین اثرش، رمان «بیچارگان» (Poor Folk) در سال ۱۸۴۶ منتشر شد و تحسین منتقدان را برانگیخت. این اثر آغازگر دوران نویسندگی‌اش بود و او را در حلقه‌ی نویسندگان بزرگ روسیه جای داد.

به دلیل عضچیت در یک کروه روشنفکری او را دستگیر و به به مرگ محکوم کردند.اما درست پیش از تیر باران حکمش به تبعید به سیبری تبدیل شد و مرگ جان سالم به در برد این اتفاق تاثیر عمیقی بر زندگی‌اش گذاشت و در آثارش کاملا مشهود است. زندگی داستایفسکی پر از رنج بود، فقر، بیماری، بدهی‌های سنگین، از دست دادن عزیزانش زندگی را برای او دشوار کرده بودند و در نهایت در سال ۱۸۸۱ بر اثر خونریزی ریوی درگذشت.

داستایفسکی با عمق بی‌نظیری به روان انسان، احساس گناه، ایمان، عشق، اخلاق، آزادی و تضادهای درونی بشر پرداخت. او از نخستین نویسندگانی بود که روان‌شناسی درون‌گرایانه را وارد ادبیات کرد. چیزی که بعدها بر نیچه، فروید، کامو، سارتر و تولستوی تأثیر گذاشت. او در تمامی رمان‌هاش ضعف و فساد‌های اخلاقی جامعه را به شیوه‌ای رندانه بیان میکرد. فسادهایی که سال‌ها پیش بیان شده اما هنوز در عمق جامعه امروز دیده و درک میشود.

حال به معرفی دو داستان کوتاه میپردازم:

داستان «قلب ضعیف» روایت دو دوست جوان است که پیوندی عمیق و صمیمانه میانشان شکل گرفته؛ پیوندی که مثل تکیه‌گاهی در زندگی سخت و بی‌پشتوانهٔ آن‌ها عمل می‌کند.

یکی از این دو، واسیا—جوانی با ظاهر ساده و گذشته‌ای نه‌چندان آسان—درگیر عشقی تازه می‌شود. دخترکی به نام لیزانکا، که با خانواده‌اش زندگی می‌کند، در زندگی او نوری می‌تاباند و این محبت دوطرفه چنان شگفت‌انگیز است که واسیا مدام از خودش می‌پرسد: «آیا من واقعاً لیاقت چنین خوشبختی را دارم؟»

دوست نزدیکش، آرکادی، شاهد این دگرگونی است؛ شاهد اینکه چگونه عشق، امید و مسئولیت‌های جدید، قلب و ذهن واسیا را پر می‌کند. اما همین احساساتِ شدید و وظایفی که روی هم انباشته می‌شود، به تدریج فشار سنگینی بر واسیا می‌گذارد—فشاری که آرکادی با نگرانی آن را دنبال می‌کند.

در ادامهٔ داستان، روابط میان عشق، مسئولیت، ترس از ناکامی و شکنندگی روح انسان، به‌شکل تکان‌دهنده‌ای به هم می‌رسند. داستایفسکی با حساسیت همیشگی‌اش نشان می‌دهد که چگونه شادی عظیم و اضطراب عمیق می‌توانند دو روی یک سکه باشند و انسان ضعیف‌ترین و درعین‌حال انسانی‌ترین لحظه‌هایش را در میان همین تضادها تجربه می‌کند.

«قلب ضعیف» روایتی است از مهر، ترس، امید و بارِ سنگین دل‌هایی که زودتر از آدم‌ها فرسوده می‌شوند.

بوبوک
بوبوک، داستانی کوتاه از فئودور داستایفسکی است که در سال‌های پایانی عمرش که به مرگ نزدیک بوده، نوشته است .روایتی عجیب و وهم‌آلود از مردی به نام ایوان ایوانوییچ نویسنده ای معمولی و انسانی مرموز را بیان میکند که بصورت اتفاقی بعد از سالها پای به گورستان میگذارد و در آنجا صدا های عجیبی میشنود.گوش میسپارد و صدای گفت‌گوی مردگان به گوشش میرسد .
با وجود حجم اندک این داستان فئودور داستایفسکی بصورت عمیق مفاهیمی همچون فساد اخلاقی پس از مرگ و مرگ و زندگی را بیان میکند .
بوبوک، واژه ایست نه به معنای مرگ، بلکه بع معنای ادامه‌ای پوچ، بی‌هدف و فاسد حیات پس از مرگ است؛ جهانی که داستایفسکی فساد اخلاقی جامعه آن روز‌های روسیه را به شکلی نمادین و تلخ به تصویر می‌کشد.

مردگان بوبوک نماینده‌ی زنده هایی هستند که دچار مردگی اخلاقی‌اند. افرادی که حتی پس از مرگ، همچنان درگیر خودخواهی ، فریب و بی معنایی هستند.

هر دو داستان جالب بودند اما بوبوک به شیوه‌ای دیگر جذاب بود انگار قلم نویسنده قوی تر بود.

ممنون از توجهتون ✌️